Býgin әleumettik jelide «Qazaqstan koronavirus boyynsha әlemning aldyna shyqty», degen aqparat tarady. «The New York Times» gәzeti solay dep jazypty. Estigen júrtty ekiúday oigha jeteleytin búl aqpardy biz de shoshyna oqydyq. Shynymen solay ma?

Azdy-kópti aghylshynshamyzben, «The New York Times» maqalasyn qazaqshagha qotaryp kórdik. Sheteldik basylym ne deydi? Álemdegi ahual qanday? Álginde ghana ministr auystyryp, ertennen bastap qatang karantin jariyalaghan Qazaqstanda jaghday qalay? Sonymen, The New York Times maqalasy:

«Koronavirus kartasy: Álemdegi indetting órshuin baqylau» 

(Erkin audarma)

Resmy mәlimetter boyynsha koronavirusty әlemde 11 057 800 adam júqtyrghan. Senbi kýngi, tanghy uaqtaghy derek boyynsha kemi 526 myng adam kóz júmghan. Jogharydaghy karta kórsetkendey, virus әlemning barlyq eline taraghan.

(Worldometers.info deregi boyynsha әlemde virus júqtyrghandar - 11 211 947 adam. Qaytys bolghandar - 529 492 adam - Abai.kz)

Indetting jyldam ósip jatqany turaly derek: Kókshil týs – indetting taraluy tómendegen elder. Al sary týs – jaghday ózgermegen elder. Sarghysh, qyzyl sary, jәne qyzyl týs – indet órship bara jatqan elder. Jәne súr týs – indet tirkelmegen nemese mýlde joq jerler.

(Derekkózi: Jergilikti biylik organdary, Djon Hopkins Uniyversiyteti, QHR Últtyq komissiyasy men DDSÚ.)

Koronavirus pandemiyasy alghashqy kezende qatty zardap shekken keybir elderde qazir biraz bәsendegen. Alayda, janadan indet júqtyrghandar sany búrynghydan góri qatty qarqyn alyp túr. Kýn sayyn indet júqtyrghan 100 myng adam tirkelude.

New York Times derekter bazasyndaghy mәlimetterge sýiensek, songhy 2 aptanyng ishinde indet júqtyrghandary sany óskenin habarlaghan elder 2 esege kóbeygen. Al 17 mausym kýni әlem boyynsha eng joghary derek tilkelgen: 166 099 adam. Búl Latyn Amerikasy, Afrika men Tayau Shyghysta jana indet oshaqtarynyng ashyluymen baylanysty boluy mýmkin.

Álem boyynsha indetten qaytys bolghandardyng 4/1-i AQSh-ta tirkelgen. Alayda pandemiya kartasy jyldam ózgerip otyr.

Qay jerlerde ósim bayqalady?

Osy elderding barlyghynda songhy 14 kýnning ishinde kovid óskeni basqalady.

Qay elderde kovid kórsetkishi úqsas?

Qay elderde indet kórsetkishi tómendegen?

Sәrsenbi kýni Braziliya 32 myng jana faktini jariyalady. Osylaysha әlem boyynsha birinshi oryngha shyqty. Al AQSh ekinshi orynda. 25 myng jana fakti. Indetting betin qaytarugha baghyttalghan sharalardy dúrys úiymdastyra almaghany ýshin osy eki elding de basshylary qogham synyna úshyrady.

Beysenbi kýni Kaliforniya men Florida shtattary virus júqtyru boyynsha bir kýndegi eng jogharghy derekti tirkedi. Al New York Times bazasy boyynsha Tehas indettiler sany 100 myng adamnan asqan altynshy shtat boldy. Onda songhy bir aida kórsetkish eki esege kóbeygen.

Virus әlemning basqa da memleketterinde órship barady. Eger alghashqy kezende epiysentrler Qytaydyng Uhani qalasy, Iran, Italiyanyng soltýstigi, Ispaniya men AQSh-tyng Niu-York qalalary bolsa, qazir búl virus әlemning barlyq elderine tarap ýlgerdi. Al karantinnen keyin ekonomikalaryn qayta tirilte bastaghan elderdi eskeretin bolsaq, virustyng taraluy qauip joghary.

Mysaly, alghashqyda ózining 1,3 milliard adamyn karantinge qamaghan Ýndistan qazir indetting órship túrghanyna qaramastan barlyghyn ashty. Al sәrsenbi kýni onda indet júqtyrghandardyng sany kýrt ósti. Sonday-aq, kórshiles ornalasqan Pәkistan men Bangladeshte de jaghday mәz emes.

Dýniyejýzilik densaulyq saqtau úiymy Afrikada 100 kýnning ishinde indettiler sany 100 myngha jetse, ony eki eseleu ýshin 19 kýn jetkilikti bolghanyn aitady. Qazirgi tanda Ontýstik Afrikada kýn sayyn 1 myng adamnan tirkelip otyr. Búl osydan eki apta búrynghy kórsetkishten әldeqayda joghary.

Osydan birneshe uaqyt búryn indetting bәsendegenin aitqan Izraili, Shvesiya men Kosta-Rika sekildi elderding ózinde qazir jaghday nasharlaghan.

Álemde jana tirkelgen derekter:

Qaytys bolghandar kórsetkishi:

AQSh-taghy jaghday

Senbi kýndi mәlimet boyynsha, AQSh-tyng barlyq shtattaryn eseptegende 2 811 900 adam indet júqtyrghan. 129 400 adam qaytys bolghan.

Siz ne istey alasyz?

Sarapshylardyng pikirinshe, Covid-19-dyng jedel ósuine birneshe jaghday sebep buolyp otyr. Eskeruge tiyis eng manyzdy 4 faktor:

1) Indet júqtyrghan adamgha qanshalyq jaqyn keldiniz?

2) Ol adammen qashannan beri birgesiz?

3) Onyng sizge indet júqtyru qaupi qanshalyq?

4) Kýnine neshe ret ter-ter qolynyzben betinizdi sipaysyz?

Siz birneshe negizgi erejeni saqtay otyryp, ózinizdi ghana emes, ainalanyzdaghylardy da qorghay alasyz!

• Qashyqtyqty saqtanyz. Sizding otbasynyzgha qatysy joq adamdardan alty fut (bizding elde búl 1,5 - 2 metr dep belgilengen - Abai.kz) alys bolynyz.
• Qolynyzdy jii juynyz. Bógde adamdarmen qol berip amandasqan son, qolynyzdy kemi 20 sekund sabyndap juynyz.
• Betinizdi sipay bermeniz. Virus qol arqyly әueli múryn, auyz jәne kóz arqyly taraydy.
• Ýiden shyqqanda mindetti týrde betperde kiyiniz. Betperde sizdi emes, sizding ainalanyzdaghylardy saqtaydy. Betperde kii arqyly biz bir-birimizdi qútqaramyz.

Búl New York Times maqalasy. Al Qazaqstandaghy býgingi derekter boyynsha bir tәulikte 1644 adamnan indet anyqtalghan.

Soronavirus2020.kz saytynyng deregi:

Rastalghandar - 45 719 adam,

Jazylyp shyqqandar - 15 404 adam,

Qaytys bolghandar - 188 adam.

Abai.kz