بۇگىن الەۋمەتتىك جەلىدە «قازاقستان كوروناۆيرۋس بويىنشا الەمنىڭ الدىنا شىقتى»، دەگەن اقپارات تارادى. «The New York Times» گازەتى سولاي دەپ جازىپتى. ەستىگەن جۇرتتى ەكىۇداي ويعا جەتەلەيتىن بۇل اقپاردى ءبىز دە شوشىنا وقىدىق. شىنىمەن سولاي ما؟

ازدى-كوپتى اعىلشىنشامىزبەن، «The New York Times» ماقالاسىن قازاقشاعا قوتارىپ كوردىك. شەتەلدىك باسىلىم نە دەيدى؟ الەمدەگى احۋال قانداي؟ الگىندە عانا مينيستر اۋىستىرىپ، ەرتەڭنەن باستاپ قاتاڭ كارانتين جاريالاعان قازاقستاندا جاعداي قالاي؟ سونىمەن، The New York Times ماقالاسى:

«كوروناۆيرۋس كارتاسى: الەمدەگى ىندەتتىڭ ءورشۋىن باقىلاۋ» 

(ەركىن اۋدارما)

رەسمي مالىمەتتەر بويىنشا كوروناۆيرۋستى الەمدە 11 057 800 ادام جۇقتىرعان. سەنبى كۇنگى، تاڭعى ۋاقتاعى دەرەك بويىنشا كەمى 526 مىڭ ادام كوز جۇمعان. جوعارىداعى كارتا كورسەتكەندەي، ۆيرۋس الەمنىڭ بارلىق ەلىنە تاراعان.

(Worldometers.info دەرەگى بويىنشا الەمدە ۆيرۋس جۇقتىرعاندار - 11 211 947 ادام. قايتىس بولعاندار - 529 492 ادام - Abai.kz)

ىندەتتىڭ جىلدام ءوسىپ جاتقانى تۋرالى دەرەك: كوكشىل ءتۇس – ىندەتتىڭ تارالۋى تومەندەگەن ەلدەر. ال سارى ءتۇس – جاعداي وزگەرمەگەن ەلدەر. سارعىش، قىزىل سارى، جانە قىزىل ءتۇس – ىندەت ءورشىپ بارا جاتقان ەلدەر. جانە سۇر ءتۇس – ىندەت تىركەلمەگەن نەمەسە مۇلدە جوق جەرلەر.

(دەرەككوزى: جەرگىلىكتى بيلىك ورگاندارى، دجون حوپكينس ۋنيۆەرسيتەتى، قحر ۇلتتىق كوميسسياسى مەن ددسۇ.)

كوروناۆيرۋس پاندەمياسى العاشقى كەزەڭدە قاتتى زارداپ شەككەن كەيبىر ەلدەردە قازىر ءبىراز باسەڭدەگەن. الايدا، جاڭادان ىندەت جۇقتىرعاندار سانى بۇرىنعىدان گورى قاتتى قارقىن الىپ تۇر. كۇن سايىن ىندەت جۇقتىرعان 100 مىڭ ادام تىركەلۋدە.

New York Times دەرەكتەر بازاسىنداعى مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، سوڭعى 2 اپتانىڭ ىشىندە ىندەت جۇقتىرعاندارى سانى وسكەنىن حابارلاعان ەلدەر 2 ەسەگە كوبەيگەن. ال 17 ماۋسىم كۇنى الەم بويىنشا ەڭ جوعارى دەرەك تىلكەلگەن: 166 099 ادام. بۇل لاتىن امەريكاسى، افريكا مەن تاياۋ شىعىستا جاڭا ىندەت وشاقتارىنىڭ اشىلۋىمەن بايلانىستى بولۋى مۇمكىن.

الەم بويىنشا ىندەتتەن قايتىس بولعانداردىڭ 4/1-ءى اقش-تا تىركەلگەن. الايدا پاندەميا كارتاسى جىلدام وزگەرىپ وتىر.

قاي جەرلەردە ءوسىم بايقالادى؟

وسى ەلدەردىڭ بارلىعىندا سوڭعى 14 كۇننىڭ ىشىندە كوۆيد وسكەنى باسقالادى.

قاي ەلدەردە كوۆيد كورسەتكىشى ۇقساس؟

قاي ەلدەردە ىندەت كورسەتكىشى تومەندەگەن؟

سارسەنبى كۇنى برازيليا 32 مىڭ جاڭا فاكتىنى جاريالادى. وسىلايشا الەم بويىنشا ءبىرىنشى ورىنعا شىقتى. ال اقش ەكىنشى ورىندا. 25 مىڭ جاڭا فاكتى. ىندەتتىڭ بەتىن قايتارۋعا باعىتتالعان شارالاردى دۇرىس ۇيىمداستىرا الماعانى ءۇشىن وسى ەكى ەلدىڭ دە باسشىلارى قوعام سىنىنا ۇشىرادى.

بەيسەنبى كۇنى كاليفورنيا مەن فلوريدا شتاتتارى ۆيرۋس جۇقتىرۋ بويىنشا ءبىر كۇندەگى ەڭ جوعارعى دەرەكتى تىركەدى. ال New York Times بازاسى بويىنشا تەحاس ىندەتتىلەر سانى 100 مىڭ ادامنان اسقان التىنشى شتات بولدى. وندا سوڭعى ءبىر ايدا كورسەتكىش ەكى ەسەگە كوبەيگەن.

ۆيرۋس الەمنىڭ باسقا دا مەملەكەتتەرىندە ءورشىپ بارادى. ەگەر العاشقى كەزەڭدە ەپيتسەنترلەر قىتايدىڭ ۋحان قالاسى، يران، يتاليانىڭ سولتۇستىگى، يسپانيا مەن اقش-تىڭ نيۋ-يورك قالالارى بولسا، قازىر بۇل ۆيرۋس الەمنىڭ بارلىق ەلدەرىنە تاراپ ۇلگەردى. ال كارانتيننەن كەيىن ەكونوميكالارىن قايتا تىرىلتە باستاعان ەلدەردى ەسكەرەتىن بولساق، ۆيرۋستىڭ تارالۋى قاۋىپ جوعارى.

مىسالى، العاشقىدا ءوزىنىڭ 1,3 ميلليارد ادامىن كارانتينگە قاماعان ءۇندىستان قازىر ىندەتتىڭ ءورشىپ تۇرعانىنا قاراماستان بارلىعىن اشتى. ال سارسەنبى كۇنى وندا ىندەت جۇقتىرعانداردىڭ سانى كۇرت ءوستى. سونداي-اق، كورشىلەس ورنالاسقان پاكىستان مەن بانگلادەشتە دە جاعداي ءماز ەمەس.

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى افريكادا 100 كۇننىڭ ىشىندە ىندەتتىلەر سانى 100 مىڭعا جەتسە، ونى ەكى ەسەلەۋ ءۇشىن 19 كۇن جەتكىلىكتى بولعانىن ايتادى. قازىرگى تاڭدا وڭتۇستىك افريكادا كۇن سايىن 1 مىڭ ادامنان تىركەلىپ وتىر. بۇل وسىدان ەكى اپتا بۇرىنعى كورسەتكىشتەن الدەقايدا جوعارى.

وسىدان بىرنەشە ۋاقىت بۇرىن ىندەتتىڭ باسەڭدەگەنىن ايتقان يزرايل، شۆەتسيا مەن كوستا-ريكا سەكىلدى ەلدەردىڭ وزىندە قازىر جاعداي ناشارلاعان.

الەمدە جاڭا تىركەلگەن دەرەكتەر:

قايتىس بولعاندار كورسەتكىشى:

اقش-تاعى جاعداي

سەنبى كۇندى مالىمەت بويىنشا، اقش-تىڭ بارلىق شتاتتارىن ەسەپتەگەندە 2 811 900 ادام ىندەت جۇقتىرعان. 129 400 ادام قايتىس بولعان.

ءسىز نە ىستەي الاسىز؟

ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، Covid-19-دىڭ جەدەل وسۋىنە بىرنەشە جاعداي سەبەپ بيۋولىپ وتىر. ەسكەرۋگە ءتيىس ەڭ ماڭىزدى 4 فاكتور:

1) ىندەت جۇقتىرعان ادامعا قانشالىق جاقىن كەلدىڭىز؟

2) ول اداممەن قاشاننان بەرى بىرگەسىز؟

3) ونىڭ سىزگە ىندەت جۇقتىرۋ قاۋپى قانشالىق؟

4) كۇنىنە نەشە رەت تەر-تەر قولىڭىزبەن بەتىڭىزدى سيپايسىز؟

ءسىز بىرنەشە نەگىزگى ەرەجەنى ساقتاي وتىرىپ، ءوزىڭىزدى عانا ەمەس، اينالاڭىزداعىلاردى دا قورعاي الاسىز!

• قاشىقتىقتى ساقتاڭىز. ءسىزدىڭ وتباسىڭىزعا قاتىسى جوق ادامداردان التى فۋت ء(بىزدىڭ ەلدە بۇل 1,5 - 2 مەتر دەپ بەلگىلەنگەن - Abai.kz) الىس بولىڭىز.
• قولىڭىزدى ءجيى جۋىڭىز. بوگدە ادامدارمەن قول بەرىپ امانداسقان سوڭ، قولىڭىزدى كەمى 20 سەكۋند سابىنداپ جۋىڭىز.
• بەتىڭىزدى سيپاي بەرمەڭىز. ۆيرۋس قول ارقىلى اۋەلى مۇرىن، اۋىز جانە كوز ارقىلى تارايدى.
• ۇيدەن شىققاندا مىندەتتى تۇردە بەتپەردە كيىڭىز. بەتپەردە ءسىزدى ەمەس، ءسىزدىڭ اينالاڭىزداعىلاردى ساقتايدى. بەتپەردە كيۋ ارقىلى ءبىز ءبىر-ءبىرىمىزدى قۇتقارامىز.

بۇل New York Times ماقالاسى. ال قازاقستانداعى بۇگىنگى دەرەكتەر بويىنشا ءبىر تاۋلىكتە 1644 ادامنان ىندەت انىقتالعان.

سoronavirus2020.kz سايتىنىڭ دەرەگى:

راستالعاندار - 45 719 ادام،

جازىلىپ شىققاندار - 15 404 ادام،

قايتىس بولعاندار - 188 ادام.

Abai.kz