Qalmaghanbet Múhametqali, Ofiyser turaly oda
1.
Almaty. Jeltoqsannyng on jetisi,
Adamnyng aiuanmen teng be edi isi?..
...Shiynelin jýre kie bergen edi,
Shym etip shanshyp ótti keude túsy.
At jaly, alasapyran shaqta myna,
Ayanyp, jan saqtaudan joq maghyna.
Asyqqan agha ofiyser qaramady,
Alqynyp jýregining soqqanyna.
«Jetkizdi jana ghana Jana alannan,
Jýz shaqty jauyngerdi jaralanghan...»
Qalaysha asyqpasyn, sonday suyt,
Qalalyq gospitalidan habar alghan.
Jastardyng jaraghy say jigitterdi,
Jusatyp salghanyna kýdikti edi.
Sanasyn osy saual osyp ótip,
Soldattar jatqan jerge kirip keldi.
Kórseter taghy qanday masqarang bar,
Kónili jasamapty bosqa dolbar.
«Ólimshi bolyp tayaq jedim...» dep túr,
Ókshesin etik qajap tastaghandar.
Pәniyde әri ayauly, әri qatty,
Pendening barlyghynyng jany tәtti...
Basyna dәke orasa birli - jarym.
Bireui, tipti qolyn tanyp apty.
Mýlәiim týr kórsetip auyrsynghan,
Mingirlep deydi әren: «Qolym synghan...»
- Doghar! - dep aiqay saldy bas dәrigerge,
Dauyspen ashuly әri janúshyrghan.
Bas dәriger orys edi, kózi túzday,
Bolmysy úyantúghyn, ózi qyzday...
«Ofiyser, búl búiryghy ortalyqtyn,
1.
Almaty. Jeltoqsannyng on jetisi,
Adamnyng aiuanmen teng be edi isi?..
...Shiynelin jýre kie bergen edi,
Shym etip shanshyp ótti keude túsy.
At jaly, alasapyran shaqta myna,
Ayanyp, jan saqtaudan joq maghyna.
Asyqqan agha ofiyser qaramady,
Alqynyp jýregining soqqanyna.
«Jetkizdi jana ghana Jana alannan,
Jýz shaqty jauyngerdi jaralanghan...»
Qalaysha asyqpasyn, sonday suyt,
Qalalyq gospitalidan habar alghan.
Jastardyng jaraghy say jigitterdi,
Jusatyp salghanyna kýdikti edi.
Sanasyn osy saual osyp ótip,
Soldattar jatqan jerge kirip keldi.
Kórseter taghy qanday masqarang bar,
Kónili jasamapty bosqa dolbar.
«Ólimshi bolyp tayaq jedim...» dep túr,
Ókshesin etik qajap tastaghandar.
Pәniyde әri ayauly, әri qatty,
Pendening barlyghynyng jany tәtti...
Basyna dәke orasa birli - jarym.
Bireui, tipti qolyn tanyp apty.
Mýlәiim týr kórsetip auyrsynghan,
Mingirlep deydi әren: «Qolym synghan...»
- Doghar! - dep aiqay saldy bas dәrigerge,
Dauyspen ashuly әri janúshyrghan.
Bas dәriger orys edi, kózi túzday,
Bolmysy úyantúghyn, ózi qyzday...
«Ofiyser, búl búiryghy ortalyqtyn,
Oryndau bizge mindet ony búzbay...».
Belgili bas dәrigerding dәmesi arghy,
Búl onyng sózi emes-ti jәne songhy.
- Beri kel, - dedi de әlgi synghan qolgha,
Bir buma kiltti jyldam bere saldy.
Janardan jasqandy da kinәlauly,
Jauynger júdyryghyn júma qaldy.
Synghan qoldyng sausaghy býgilmeydi...
Salghylasu artyq-ty búdan arghy.
Amal ne, ant ainysa kәmil joldan,
Adal bop Ar aldynda qalu da arman...
Bas dәriger búl uәjge toqtady da,
Bas tartty soldattardy qabyldaudan!
Aydap salmaq ajaldyng aranyna,
Amalyna aramnyng qara, myna:
Jaralylar kóbeyip barady dep,
Jalghan raport jóneltpek jogharygha...
2.
Alanda... aty onyng - Brejnev ,
Ayghyz-ayghyz qoghamnyng kiri ezilip...
Búiryghy Kremilding kep qoyghan-dy,
Basugha kóterilisti týre quyp.
Qara qúiyn kenetten ótti de oinap,
Qanqúmarlyq oyatty kekti qayrap.
Kógendelgen qozyday kileng óren,
Kókpenbek múz ýstinde jatty jayrap.
Kókpenbek múz ýstinde zar, sher jatty,
Kóz jasy kermek etip bal-shәrbatty...
Qalt etkendi qalshighan qara jendet,
Qabaghynan bir teuip qan saulatty.
...Tóbe shashy tik túrdy, jany ýzdikti,
- Toqtat dereu dәl myna jauyzdyqty!
«Bolmaydy, búiryq solay!» - dedi soldat,
Bermegendey ol búghan manyz tipti.
Kózindegi lәzzatty irkip sәl - pәl,
Kerzi etigin kekjiydi sýrtip qan, qan...
«Qudalaugha keyinnen bolady onay,
Qabaghynda búlardyng tyrtyq qalsa...»
- Sen... sen soldat atynan sadagha ket!
Som sausaqtar jabysty jaghagha kep...
«Otstaviyt, ofiyser!»- dep gýr etip,
Ortagha shyqty bir jan әne bólek.
Óktem ýndi ol orys nәn oqaly,
Ózine kýlli әskerdi qaratady.
«Búiryghyn SOKP-nyng búzatynday,
Búl myqty...» dep keketti jәne taghy.
Qatayyp, qanyn ishke alghan tartyp,
Qalmady qolda qayran qarmaugha týk.
- Qorqaular emespiz ghoy, tym qúrysa,
Qyzdardy qorlamayyq qargha aunatyp...
Mәskeulik tóre sonda sheni basyp,
Myrs etip masattandy әri tasyp:
- Bәlkim ýiden berersing kórpe әkelip,
Bara jatsa sonshalyq janyng ashyp...
3.
Almaty. Jeltoqsannyng on jetisi,
Adamnyng ainala ma ónge týsi?
...Shapanyn shart jýginip sheshe berip,
Shattyqtan shalqyp ketti keude túsy.
Esine Ermek salghan әdemi әn kep,
«Ey, Alla, elime jar bola kór!» dep,
Jetelep nemeresin kele jatyr
Jeltoqsan kóshesimen joghary órlep.
Ordeni bar, sheni bar oqaly, altyn,
Ofiyser ol asyrghan ata danqyn.
Tayap kep eskertkishke tynys aldy,
«Tәuelsizdik tany» dep atalatyn.
Tәuelsiz el qanatyn kenge jayyp,
Taghzym etti erlikke, erge layyq.
...Gýl shoghyn ýnsiz ghana qoyyp jatty,
Generali - mayor Múrat Qalmataev!