Júma, 27 Qyrkýiek 2024
Dәstýr 3581 0 pikir 6 Shilde, 2020 saghat 16:33

YuNESKO. Álem elderining tórinen kýmbirlegen dombyra ýni

Qazaqstannyng Túnghysh preziydenti, Elbasy Núrsúltan Ábishúlynyng bastamasymen qolgha alynyp, shildening birinshi jeksenbisi «Últtyq dombyra kýni» dep bekitilip, belgilengenine de eki jyl uaqyt ótti.

2018 jyldyng 12 mausymy kýni sol kezdegi Qazaqstan preziydenti Núrsúltan Nazarbaev arnayy Jarlyq shyghardy. Onda: «Shilde aiynyng birinshi jeksenbisi «Últtyq dombyra kýni» dep belgilensin. Osy Jarlyq jariyalanghan kýnnen bastap kýshine ensin», - dep jazyldy.

Búl bireu ýshin qyp-qysqa jarlyq bop kórinui mýmkin. Alayda Elbasy Núrsúltan Nazarbaev qol qoyghan osy bir ghana qújat býkil qazaqtyng ruhyn kóterip, kónilin qanattandyratyny manyzdy tarihy jarlyq ekenine kýmәn joq. Óitkeni, qazaq ýshin dombyra qasiyetti, kiyeli.

Elbasynyng «Ruhany janghyru» maqalasynda «jahandyq ómirdegi zamanuay Qazaqstan mәdeniyeti» sóz bolghany belgili. Al zamanauy ómirde jer jahannyng júrtyna qazaq mәdeniyetin, Qazaqstan mәdeniyetin tanytu ýshin әueli – dombyra úlyqtaluy kerek! Sondyqtan da, Aqorda jaqtaghy aq jaghaly biylik basshylary dәl osyghan erekshe kónil bólip, «Últtyq dombyra kýni» belgilengeni tegin bolmasa kerek.

Zagadka kazahskoy dushi: Kak poyavilasi dombra y v chem sekret ee ...

Qazaqtyng qara dombyrasyna 6 myng jyl

Qadyr aqyn: «Naghyz qazaq – qazaq emes, naghyz qazaq - dombyra», - deydi. Qazaqtyng qara dombyrasynyng 6 myng jyldyq tarihy baryn Abai.kz aqparattyq portalynda osyghan deyin jazdyq. Ghalymdar men zertteushiler dәleldedi.

Almaty oblysyndaghy Maytóbe jaylauynan tabylghan 6 myng jyl búryn salynghan tastaghy suretterde dombyra beynelengen. Zertteushiler búl tastaghy suretterdi etnograf Jaghda Babalyqúlynyng kómegimen tapqan. Al 2008 jyly Jaghda Babalyqúly sol tarihy jәdigerler múrajaygha qoyylghanda kemsendep jylap: «Dombyranyng kýni tuyp keledi», - degen edi. Sol sóz býgin shyngha ainaldy. «Últtyq dombyra kýni» belgilendi. Qazaqtyng qara dombyrasy әlem elderinde dәriptele bastady.

Dombyra, dombyra kýileri – YuNESKO sheshimimen materialdyq emes múralar tizimine engen!

Biylghy koronavirus pandemiyasyna baylanysty «Últtyq dombyra kýnine» dep josparlanghan offlayn formattaghy birqatar is-sharalardyng keyinge shegeruge tura kelgeni de ras. Dese de, qazaqtyng qara dombyrasy búl kýni mýlde úmyt qalghan joq. Qazaqstanda jәne әlemning jiyrma shaqty elinde dombyra ýni estildi. Birli-jarym is-sharalar úiymdastyryldy. Abai.kz aqparattyq portaly sol atqarylghan is-sharalargha qysqasha sholu jasap shyqqan edi. Marhabat...

;feature=emb_title

Shettegi qazaqtar әlemning 25 elinde dombyra shertti

Sheteldegi qazaqtardyn, qazaqstandyqtardy «QazAlliance» deytin birlestigi әlemning 25 elinde dombyra festivalin úiymdastyrypty.  Atalghan is-shara 20 mausym men 5 shilde aralyghynda ótken. «World Dombyra Festival» atty auqymdy shara dýniyejýzining 25 eli men 36 qalasyn qamtyghyn. Al 5 shilde kýni festivaliding qorytyndysy retinde beyne klip әzirlengen. Shara úiymdastyrushylary «Últtyq dombyra kýnine» oray atalghan festivalidi jyl sayyn ótkizu josparlanyp otyrghanyn aitypty.

Dimashqa arnalghan kýi

Atalmysh festivaliding qatysushysy, Reseydegi etnikalyq qazaq Janaydar Núrsaliyev qazaq ónerining jas ta bolsa bas júldyzy, әlemdik masshtabtaghy óner iyesi Dimash Qúdaybergenge arnal kýy shygharghan eken. Kýiding aty – «Dimash Bayjúma». Reseyding Altay aimaghynda túratyn etnikalyq qazaqtyng búl kýiine Dimash Qúdaybergenning әlemdegәi fan-klubynyng ókilderi jyly pikirlerin aitypty.

Alipi taularynan әuelegen dombyra ýni

«Últtyq dombyra kýni» qazaqtyng myng jyldyqtardan kele jatqan qara dombyrasynyng ýni Alipi taularyn ala qarlarynyng asqaq shynynan da estildi.

Shveysariyadaghy Qazaqstan elshiligi men «Birlik» Qazaqstan-Shveysariya qauymdastyghy birlesip, dombyrashylardyng muzykalyq qoyylymyn úiymdastyrypty. Shara Shveysariyanyng Meggenhon degen jerinde ótken. Onda dombyrashylar «Aday», «Kónil tolqyny», «Aqsaq kiyik», «Jekpe-jek», «Álqissa», «Balbyrauyn», «Erke sylqym», «Sekirtpe» sekildi kýilerin oryndaghan.

«Halyqtar arasyndaghy myzghymas kópir ol – mәdeniyet. Ol – el men eldi jaqyndstyrady. Qazaqtyng ruhy – dombyra ýninde. Al shveysariyalyqtardyng jany – Alipi taularynyng súlulyghynan nәr alady. Býgingi is-shara osy eki erekshe mәdeniyetting simbiozy boldy», - depti Elshi Álibek Baqaev.

London tórinde

Dәl osy kýni Londondaghy qazaq studenti de erekshe fleshmob ótkizgen. «Bolashaq» baghdarlamasymen bilim alugha barghan London uniyversiytettik kolledjining studenti Aydar Ayshabekov әlemge әigili Trafaligar alanynda Qúrmanghazy kýilerinen shashu shashqan.

Anadolydaghy aghayyndardyng sәlemi

Anadolydaghy aghayyndar da «Últtyq dombyra kýni» Qazaqstan júrtyn qazaqtyng qonyr kýii arqyly qúttyqtaghan eken. Yusuf Altyn men Húseyin Kaynak atty týrik muzykanttary qazaq kýilerin naqyshyna keltirip, týrik jәne әzirbayjan aspaptary arqyly oryndaghan.

Búl eki azamat juyrda Abay hәkimning 175 jyldyghyna arnalghan dombyrashylar sayysyna qatysqan eken. Yusuf Altyn Ardahan qalasynda uniyversiytet ústazy. Ol Qazaqtyng «Kóroghly», «Bozingen», «Kónilashar», Abaydyng «Tory jorgha» kýilerin týrik aspabyna salyp, shәkirtterine de ýiretken.

1000 dombyrashy hәm Giynens kitaby

Al ózimizding Qostanay oblysynyng kýishileri qazaqtyng qara dombyrasymen Ginnesting rekordtar kitabyna engen. Byltyr «Últtyq dombyra kýninde» Qostanay oblysynyng Amangeldi audanynda bir mezette 1 myng kýishi kýy shertken. Al biylghy «Últtyq dombyra kýni» sol shara әlemdik rekorttar qataryna kirgenin rastaytyn arnayy sertifikat tabystalghan.  Osylaysha qostanaylyq myng dombyrashy Ginnester kitabyna endi. Olardyng eng kishkentayy 5 jasta bolsa, eng egde jastaghysy 90 jasqa tayaghan aqsaqal bolghan.

Núrzat Toghjan

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2562