يۋنەسكو. الەم ەلدەرىنىڭ تورىنەن كۇمبىرلەگەن دومبىرا ءۇنى
قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى، ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ باستاماسىمەن قولعا الىنىپ، شىلدەنىڭ ءبىرىنشى جەكسەنبىسى «ۇلتتىق دومبىرا كۇنى» دەپ بەكىتىلىپ، بەلگىلەنگەنىنە دە ەكى جىل ۋاقىت ءوتتى.
2018 جىلدىڭ 12 ماۋسىمى كۇنى سول كەزدەگى قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ارنايى جارلىق شىعاردى. وندا: «شىلدە ايىنىڭ ءبىرىنشى جەكسەنبىسى «ۇلتتىق دومبىرا كۇنى» دەپ بەلگىلەنسىن. وسى جارلىق جاريالانعان كۇننەن باستاپ كۇشىنە ەنسىن»، - دەپ جازىلدى.
بۇل بىرەۋ ءۇشىن قىپ-قىسقا جارلىق بوپ كورىنۋى مۇمكىن. الايدا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قول قويعان وسى ءبىر عانا قۇجات بۇكىل قازاقتىڭ رۋحىن كوتەرىپ، كوڭىلىن قاناتتاندىراتىنى ماڭىزدى تاريحي جارلىق ەكەنىنە كۇمان جوق. ويتكەنى، قازاق ءۇشىن دومبىرا قاسيەتتى، كيەلى.
ەلباسىنىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالاسىندا «جاھاندىق ومىردەگى زامانۋاي قازاقستان مادەنيەتى» ءسوز بولعانى بەلگىلى. ال زاماناۋي ومىردە جەر جاھاننىڭ جۇرتىنا قازاق مادەنيەتىن، قازاقستان مادەنيەتىن تانىتۋ ءۇشىن اۋەلى – دومبىرا ۇلىقتالۋى كەرەك! سوندىقتان دا، اقوردا جاقتاعى اق جاعالى بيلىك باسشىلارى ءدال وسىعان ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، «ۇلتتىق دومبىرا كۇنى» بەلگىلەنگەنى تەگىن بولماسا كەرەك.
قازاقتىڭ قارا دومبىراسىنا 6 مىڭ جىل
قادىر اقىن: «ناعىز قازاق – قازاق ەمەس، ناعىز قازاق - دومبىرا»، - دەيدى. قازاقتىڭ قارا دومبىراسىنىڭ 6 مىڭ جىلدىق تاريحى بارىن Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىندا وسىعان دەيىن جازدىق. عالىمدار مەن زەرتتەۋشىلەر دالەلدەدى.
الماتى وبلىسىنداعى مايتوبە جايلاۋىنان تابىلعان 6 مىڭ جىل بۇرىن سالىنعان تاستاعى سۋرەتتەردە دومبىرا بەينەلەنگەن. زەرتتەۋشىلەر بۇل تاستاعى سۋرەتتەردى ەتنوگراف جاعدا بابالىقۇلىنىڭ كومەگىمەن تاپقان. ال 2008 جىلى جاعدا بابالىقۇلى سول تاريحي جادىگەرلەر مۇراجايعا قويىلعاندا كەمسەڭدەپ جىلاپ: «دومبىرانىڭ كۇنى تۋىپ كەلەدى»، - دەگەن ەدى. سول ءسوز بۇگىن شىنعا اينالدى. «ۇلتتىق دومبىرا كۇنى» بەلگىلەندى. قازاقتىڭ قارا دومبىراسى الەم ەلدەرىندە دارىپتەلە باستادى.
دومبىرا، دومبىرا كۇيلەرى – يۋنەسكو شەشىمىمەن ماتەريالدىق ەمەس مۇرالار تىزىمىنە ەنگەن!
بيىلعى كوروناۆيرۋس پاندەمياسىنا بايلانىستى «ۇلتتىق دومبىرا كۇنىنە» دەپ جوسپارلانعان وففلاين فورماتتاعى بىرقاتار ءىس-شارالاردىڭ كەيىنگە شەگەرۋگە تۋرا كەلگەنى دە راس. دەسە دە، قازاقتىڭ قارا دومبىراسى بۇل كۇنى مۇلدە ۇمىت قالعان جوق. قازاقستاندا جانە الەمنىڭ جيىرما شاقتى ەلىندە دومبىرا ءۇنى ەستىلدى. ءبىرلى-جارىم ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلدى. Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى سول اتقارىلعان ءىس-شارالارعا قىسقاشا شولۋ جاساپ شىققان ەدى. مارحابات...
;feature=emb_titleشەتتەگى قازاقتار الەمنىڭ 25 ەلىندە دومبىرا شەرتتى
شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ، قازاقستاندىقتاردى «QazAlliance» دەيتىن بىرلەستىگى الەمنىڭ 25 ەلىندە دومبىرا فەستيۆالىن ۇيىمداستىرىپتى. اتالعان ءىس-شارا 20 ماۋسىم مەن 5 شىلدە ارالىعىندا وتكەن. «World Dombyra Festival» اتتى اۋقىمدى شارا دۇنيەجۇزىنىڭ 25 ەلى مەن 36 قالاسىن قامتىعىن. ال 5 شىلدە كۇنى فەستيۆالدىڭ قورىتىندىسى رەتىندە بەينە كليپ ازىرلەنگەن. شارا ۇيىمداستىرۋشىلارى «ۇلتتىق دومبىرا كۇنىنە» وراي اتالعان فەستيۆالدى جىل سايىن وتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىرعانىن ايتىپتى.
ديماشقا ارنالعان كۇي
اتالمىش فەستيۆالدىڭ قاتىسۋشىسى، رەسەيدەگى ەتنيكالىق قازاق جانايدار نۇرساليەۆ قازاق ونەرىنىڭ جاس تا بولسا باس جۇلدىزى، الەمدىك ماسششتابتاعى ونەر يەسى ديماش قۇدايبەرگەنگە ارنال كۇي شىعارعان ەكەن. كۇيدىڭ اتى – «ديماش بايجۇما». رەسەيدىڭ التاي ايماعىندا تۇراتىن ەتنيكالىق قازاقتىڭ بۇل كۇيىنە ديماش قۇدايبەرگەننىڭ الەمدەگاى فان-كلۋبىنىڭ وكىلدەرى جىلى پىكىرلەرىن ايتىپتى.
ءالپى تاۋلارىنان اۋەلەگەن دومبىرا ءۇنى
«ۇلتتىق دومبىرا كۇنى» قازاقتىڭ مىڭ جىلدىقتاردان كەلە جاتقان قارا دومبىراسىنىڭ ءۇنى ءالپى تاۋلارىن الا قارلارىنىڭ اسقاق شىڭىنان دا ەستىلدى.
شۆەيتسارياداعى قازاقستان ەلشىلىگى مەن «Birlik» قازاقستان-شۆەيتساريا قاۋىمداستىعى بىرلەسىپ، دومبىراشىلاردىڭ مۋزىكالىق قويىلىمىن ۇيىمداستىرىپتى. شارا شۆەيتساريانىڭ مەگگەنحون دەگەن جەرىندە وتكەن. وندا دومبىراشىلار «اداي»، «كوڭىل تولقىنى»، «اقساق كيىك»، «جەكپە-جەك»، «القيسسا»، «بالبىراۋىن»، «ەركە سىلقىم»، «سەكىرتپە» سەكىلدى كۇيلەرىن ورىنداعان.
«حالىقتار اراسىنداعى مىزعىماس كوپىر ول – مادەنيەت. ول – ەل مەن ەلدى جاقىندستىرادى. قازاقتىڭ رۋحى – دومبىرا ۇنىندە. ال شۆەيتساريالىقتاردىڭ جانى – ءالپى تاۋلارىنىڭ سۇلۋلىعىنان ءنار الادى. بۇگىنگى ءىس-شارا وسى ەكى ەرەكشە مادەنيەتتىڭ سيمبيوزى بولدى»، - دەپتى ەلشى الىبەك باقاەۆ.
لوندون تورىندە
ءدال وسى كۇنى لوندونداعى قازاق ستۋدەنتى دە ەرەكشە فلەشموب وتكىزگەن. «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن ءبىلىم الۋعا بارعان لوندون ۋنيۆەرسيتەتتىك كوللەدجىنىڭ ستۋدەنتى ايدار ايشابەكوۆ الەمگە ايگىلى ترافالگار الاڭىندا قۇرمانعازى كۇيلەرىنەن شاشۋ شاشقان.
انادولىداعى اعايىنداردىڭ سالەمى
انادولىداعى اعايىندار دا «ۇلتتىق دومبىرا كۇنى» قازاقستان جۇرتىن قازاقتىڭ قوڭىر كۇيى ارقىلى قۇتتىقتاعان ەكەن. يۋسۋف التىن مەن حۇسەيىن كايناك اتتى تۇرىك مۋزىكانتتارى قازاق كۇيلەرىن ناقىشىنا كەلتىرىپ، تۇرىك جانە ءازىربايجان اسپاپتارى ارقىلى ورىنداعان.
بۇل ەكى ازامات جۋىردا اباي حاكىمنىڭ 175 جىلدىعىنا ارنالعان دومبىراشىلار سايىسىنا قاتىسقان ەكەن. يۋسۋف التىن ارداحان قالاسىندا ۋنيۆەرسيتەت ۇستازى. ول قازاقتىڭ «كوروعلى»، «بوزىنگەن»، «كوڭىلاشار»، ابايدىڭ «تورى جورعا» كۇيلەرىن تۇرىك اسپابىنا سالىپ، شاكىرتتەرىنە دە ۇيرەتكەن.
1000 دومبىراشى ءھام گينەنس كىتابى
ال ءوزىمىزدىڭ قوستاناي وبلىسىنىڭ كۇيشىلەرى قازاقتىڭ قارا دومبىراسىمەن گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنا ەنگەن. بىلتىر «ۇلتتىق دومبىرا كۇنىندە» قوستاناي وبلىسىنىڭ امانگەلدى اۋدانىندا ءبىر مەزەتتە 1 مىڭ كۇيشى كۇي شەرتكەن. ال بيىلعى «ۇلتتىق دومبىرا كۇنى» سول شارا الەمدىك رەكورتتار قاتارىنا كىرگەنىن راستايتىن ارنايى سەرتيفيكات تابىستالعان. وسىلايشا قوستانايلىق مىڭ دومبىراشى گيننەستەر كىتابىنا ەندى. ولاردىڭ ەڭ كىشكەنتايى 5 جاستا بولسا، ەڭ ەگدە جاستاعىسى 90 جاسقا تاياعان اقساقال بولعان.
نۇرزات توعجان
Abai.kz
