«Últtyq audarma burosy» qoghamdyq qory «Ruhany janghyru» baghdarlamasy ayasynda jariyalanghan biregey joba - «Jana gumanitarlyq bilim. Qazaq tilindegi 100 jana oqulyq» jobasy shenberinde qazaq tiline audarylghan kezekti 30 jana kitapty tanystyrdy. Resmy tanystyru rәsimi Ortalyq kommunikasiyalar qyzmeti negizinde ótti.

Qazaqstan Respublikasynyng Túnghysh Preziydenti, Elbasy Núrsúltan Ábishúly Nazarbaev «Bolashaqqa baghdar: Ruhany janghyru» atty maqalasynda elimizding býgingi damuyna tehnikalyq baghyttaghy mamandar men qatar, gumanitarlyq salady bilikti mamandar da kerek ekenin aitqan edi. Osylaysha «Ruhany janghyru» baghdarlamasynyng bir parasy retinde «Jana gumanitarlyq bilim. Qazaq tilindegi 100 jana oqulyq» baghdarlamasy qolgha alynghan bolatyn.

Eske sala keteyik, «Jana gumanitarlyq bilim. Qazaq tilindegi 100 jana oqulyq» jobasy 2017 jyly iske qosylghan bolatyn. Birinshi jәne ekinshi kezende, yaghny 2017-2019 jyldardy qamtyghan alghashqy eki kezende әleumettanu, lingvistika, filosofiya, psihologiya, әdebiyettanu, menedjment, ónertanu, mәdeniyettanu, marketing, dintanu, innovasiya, media jәne kәsipkerlik salalary boyynsha 47 oqulyq audarylghan bolatyn. Atalghan qyryq jeti oqulyq elimizding әr aimaghyndaghy 132 joghary oqu oryndaryna jetkizilgen. Atalghan jana oqulyqtar elimizding gumanitarlyq ghylym salasyna týbegeyli ózgeris engizip, janartugha jol ashty.

Al biyl atalghan baghdarlamanyng ýshinshi kezeninde otyz jana oqulyq qazaq tiline audarylyp otyr. Búl joly audarylghan oqulyqtar óner, etika, kinotanu, estetika, teatrtanu, tariyh, media, mikro jәne makro ekonomika men biznes, sayasattanu, jeke qarajat, sayasattanu, azamattyq is-jýrgizu qúqyghy men intellektualdyq menshik qúqyghy, sonday-aq, pedagogika jәne statistika qatarly salalardy qamtidy. 

Erekshe aita keterlgi, búl jolghy audarma júmystarynda elimizding mәdeny shygharmashylyq baghyttaghy iri oqu oryndarynyng úsynystary eserildi. Sóitip, teatrtanu, kinotanu, ónertanu, ssenariy jazu jәne muzyka tarihy baghytyndaghy oqulyqtardy audarugha nazar audaryldy. Sonymen qatar, óner akademiyalaryynyng úsynysyna say, óner men bilim baghytynda әlemge әigili eng qúndy degen tanymal enbekter tandap alynyp, audaryldy. 

Joba Qazaqstan Respublikasy Bilim jәne ghylym ministrligining tapsyrysy boyynsha «Últtyq audarma burosy» qoghamdyq qorynyng ýilestiruimen jýzege asyp jatyr. Audarylghan oqulyqtardyng sapasy minsiz bolu ýshin audarma jәne baspa júmystaryna elimizdegi eng aldynghy qatardaghy oqu oryndarynyng ghalymdary, tilshi ghalymdar, әdebiyettanushylar jәne audarmashylar arasynan iriktelgen redaktorlar qatysty. Júmysqa jalpy sany ýsh jýzden  astam bilikti maman tartyldy.

Sonymen qatar basyp shygharu qyzmetinde de әlemdegi oqulyq shygharugha mamandanghan iri halyqaralyq baspa ýilerimen seriktestik ornatyldy. Búl baspalardyng qatarynda: «Cambridge University Press», «Oxford University Press», «Pearson», «Cengage», «Penguin Random House», «McMillan» jәne ózge de iri baspalar bar. 

Endi janadan audarlyghan otyz kitap jayly anyqyraq aita keteyik. Kino salasynda myna oqulyqtar audaryldy: fransuz filosofy Jil Delózding «Kino 1. Qozghalys-beyne» jәne «Kino 2. Uaqyt-beyne» atty eki tomdyghy túnghysh ret qazaq tiline audaryldy. Búl kitap kinony filosofiyalyq shygharma túrghysynan tanystyratyn klassikalyq tuyndy sanalady. Kino salasyndaghy jәne televiziya mamandary ýshin taghy bir qúndy kitap - «Kinossenariy. Ssenariy jazu negizderi» atty oqu qúraly. Erekshe aita keterligi, búl oqulyq әlemning jiyrma tilinde otyz ret qayta basylghan. Búl salada taghy bir manyzdy kitap kino teoretiygi Semen Freiy̆lihting «Kino teoriyasy: Eiy̆zenshteiy̆nnen Tarkovskiiy̆ge deiy̆in» atty enbegi de audaryldy. Sonday-aq, D.Borduell bastaghan avtorlardyng qyryq jyldyq izdenisinen tughan «Kino ónerine kirispe» enbegi, Tomas Elizesser men Malite Hagenerding «Kino teoriyasy. Sezim túrghysynan kirispe» atty zertteuleri de audaryldy. 

Al zang jәne qúqyqtanu salasynda tómendegi oqulyqtar audaryldy: angliyalyq tanymal zanger, qúqyqtanushy Nil Endrusting «Azamattyq is-jýrgizu: Sot óndirisi», «Azamattyq is-jýrgizu: Mediasiya jәne arbitraj» atty eki tomdyq oqu qúraly, kelisimshart qúqyghy taqyrybyna arnalghan «Kelisimshart erejeleri» atty aghylshyn oqulyghy audaryldy. Sonymen qatar Oksford uniyversiyteti baspasynan shyqqan «Intellektualdyq menshik qúqyghy» atty ýsh tomdyq oqu qúraly bar.

Muzykatanu baghytynda myna oqulyqtar qazaq tilinde jaryq kórdi: Kembridj uniyversiytetining baspasy dayyndaghan eki tomdyq «Muzyka tarihy» jinaq. Sonymen qatar, teatr óneri jayly Kristofer Balmnyng «Teatrtanu» oqulyghy bar. Búl oqulyq keyingi jyldary jeke gumanitarlyq pәnge ainalghan.

Úzaq jyl boyy Resey ghylym akademiyasy Álem әdebiyeti institutynyng teoriya bólimin basqarghan belgili ghalym, jazushy Yuriy Borevting «Estetika» enbegi audaryldy. 

Sonymen qatar alghash ret qazaq tiline audarylyp otyrghan «Televiziya, radio jәne jana mediagha mәtin jazu» oqulyghyn aita ketu kerek. Búl oqulyq mediagha arnalghan mәtin jazu qaghidalarymen tanystyrady.  

Tarihy bilim salasy boyynsha tómendegi enbekter audaryldy: «Tarih bilimining tarihy» (tarihy bilimning kәsibiylenu prosesin keshendi týrde zerttegen), «Tarihy antropologiya» (tarihi-antropologiyalyq baghyttaghy izdenisterdi toptastyrghan), «Tarihy etnologiya» (әlemning etnostyq bet-beynesimen tanystyrady).

Etika salasy boyynsha myna oqulyqtar qazaq oqyrmandaryna jol tartty: «Etika teoriyasy men qazirgi mәseleleri» oqulyghynyng 9-basylymy, Oksford baspasynan shyqqan «Álemdik sayasattyng jahandanuy: halyqaralyq qatynastargha kirispe» oqulyghy, tanymal filosof ghalym Djonatan Uolftyng «Sayasat filosofiyasyna kirispe» enbegi. 

Al bilim salasynda mynaday enbekter audaryldy: «Bilim berudegi zertteuler», «Statistika negizderi» jәne «Zertteu jobasyn jýrgizu».

Al ekonomika jәne jeke qarajat salasy boyynsha myna oqulyqtar qazaq tilinde sóiledi: Maykl Parkinning «Makroekonomika», «Mikroekonomika» enbektei. Sonday-aq, E.Tomas Garman men Reymond E.Forgtyng «Jeke qarajat» oqulyghynyng 13-basylymy. 

Jogharyda atalghan oqulyqtardyng bәri – býkil әlemdegi gumanitarlyq ghylymnyng damuyna ýlken ýles qosyp, ondaghan tilge audarylghan ataqty enbekter. Múnday manyzdy kitaptardy qazaq tiline audaru Qazaqstannyng gumanitarlyq ghylymynyng damuyna ólsheusiz ýles qosary sózsiz.

Ayta keterligi, atalghan otyz oqulyqtyng әrqaysysy on myng dana basylyp shyqty. Olar elimizding әr aimaghyndaghy 132 joghary oqu orynyna taratylady. Sonday-aq, oqulyqtardy «Qazaqstannyng ashyq uniyversiyteti» (www.openU.kz) portalynan internet arqyly erkin qoldanugha mýmkindik bar. 

Abai.kz