KITAP OQUDY QOLDAU JÁNE DAMYTU – JALPYÚLTTYQ MINDET BOLUY TIYIS!

Redaksiya: Senat otyrysynda (17 qyrkýiekte) deputat Núrtóre Jýsip QR Premier-ministri Asqar Maminning atyna deputattyq saual joldap, elimizde kitap oqudy memlekettik dengeyde qoldaudyng manyzdylyghy turaly aitqan. Biz senatordyng atalghan deputattyq saualyn qaz-qalpynda oqyrman nazaryna úsynghandy jón kórdik.

Deputattyq saual:

Qúrmetti Asqar Úzaqbayúly!

Qazaqstan Preziydenti Qasym-Jomart Toqaev jaqynda ghana jasaghan Joldauynda «Últtyng jana bolmysy» degen mәselege erekshe toqtaldy. Memleket basshysy «Qazirgi mindet – halqymyzdyng jana bolmysyn qalyptastyru, tútas últ sapasyn arttyru. Últymyz jana sapagha kóshui ýshin bizding kýndelikti ómirlik ústanymdarymyz da ózgerui kerek. Qazaq qoghamynda jana qaghidattar jәne jana baghdarlar saltanat qúrugha tiyis. Birinshiden, jiyrma birinshi ghasyrdyng úrpaghy tereng bilimdi bolghany jón. Qazaq ziyalylarynyng jana kezendegi mindeti – últ bolmysynyng jana qaghidattaryn ornyqtyru. Sonday-aq, últ sapasyn arttyrugha atsalysu», - dep atap kórsetti.

«HHI ghasyrdyng úrpaghy tereng bilimdi bolghany jón» degen qaghidany bәrimiz qoldaymyz.

Biraq qazir júrt kitap oqudan qalyp barady. Kitap oqymaghan adam qalay bilimdi bolady?

Kitap oqymaytyn qogham qalay ruhany kemeldenbek?

Kezinde Sokrat, Platon, Seneka, Didro siyaqty danyshpandar adamnyng ruhany kemeldenuine kitap oqudyng qanday paydasy bar ekenin aityp ketken.

Qazir tek Qazaqstanda ghana emes, býkil әlemde kitap oqu ýrdisi daghdarysqa tap boldy. Sonyng saldarynan «vtorichnaya negramotnosti» degen úghym payda bolyp otyr.

Halyqaralyq PISA jәne PIAAC zertteulerining qorytyndysy Qazaqstandaghy mektep oqushylary men eresekterding bilim sapasy syn kótermeytinin aighaqtaydy.

Oqymaghan adam – oisyz. Mәdeniyetsiz adam – myisyz.

Oysyzdar men myisyzdardy kóbeytkennen esh memleket opa tappaydy!

Últtyng intellektualdyq potensialyn arttyru, bәsekelestik qabiletin kýsheytu, әleumettik jәne shygharmashylyq belsendiligin arttyru isinde – kitap oqu óte manyzdy.

Internet, televiydeniye, radio sekildi aqparattyq qúraldar arqyly alghan aqparat tolyqqandy bilim negizin qúray almaydy.

Sol sebepten әlemning kóptegen elinde kitap oqu isine memlekettik jәne qoghamdyq qoldau kórsetilip jatyr. Osy baghytta Últtyq baghdarlamalar qabyldanyp, otbasylyq jәne balalar oquyna airyqsha kónil bólinip otyr.

Kórshi Reseyde, 2014 jyly «Memleketting mәdeny sayasatynyng negizderi» atty V. Putinning Jarlyghy shyqqan. Osy jarlyqqa sәikes  «Balalar men jasóspirimderding kitap oqu baghdarlamasynyng tújyrymdamasy» qabyldanghan. Onda qújattyq jәne resurstyq baza, isting iydeologiyasy men negizgi basymdyqtar men mindetter tolyq aiqyndalghan. Resey Federasiyasynyng әr subiektisinde osynday mazmúndaghy arnayy baghdarlamalar qabyldanghanyn aitqymyz keledi.

Qazaqstan Preziydenti elimizding intellektualdy potensialyn damytu, adamdyq resurstardyng sapasyn, yaghny halyqaralyq dengeyde bәsekege tótep bere alatyn jastardy qalyptastyru mindetin algha qoyyp otyr. Osy maqsatqa jetuding birden-bir joly – jastardyng ghylymy jәne kórkem әdebiyetke degen qyzyghushylyghyn arttyru. Jastar  dýniyejýzilik jәne otandyq kórkem shygharmalardan habardar boluy kerek.

Osyghan oray Qazaqstanda әkimshilik qúrylymdar men kitaphana qyzmetine, mәdeni-aghartu mekemeleri men qoghamdyq úiymdargha baghyttalghan  Últtyq baghdarlama qabyldau kerek.

Onda:

• Áleumettik manyzy bar kitaptardy sapalyq túrghyda jaqsartu;
• Kitap saudasynyng progressivti formalaryn engizu;
• Kitap oqugha yntalandyru ýshin grant-konkurstyq jýie engizu;
• Bilim beru qúrylymdarynyng әleumettik әriptestigin damytu;
• Azamattardyng ghylymi, әleumettik, tehnikalyq, kórkem shygharmashylyq qabiletterin damytu;
• Kitaphanalar qoryn qaghaz jәne elektrondy basylymdarmen tolyqtyru;
• Audiovizualidy jәne multiymedialyq materialdardy kóbeytu;
• Týrli әdeby konkurstar men bayqaular ótkizu;
• Kitap basu jәne kitap saudasy mamandaryn dayarlau;
• Últtyng intellektualidyq jәne adamy әleuetin arttyru sharalary qarastyryluy qajet.

Kitap oqu men ony damytudyng Últtyq baghdarlamasynda otbasy tәrbiyesinde otbasylyq kitap oqu dәstýrin janghyrtu isine basa kónil bólgen dúrys.

Kitap oqudy qoldau jәne damytu – jalpyúlttyq mindet boluy tiyis. Búghan memleket te, qogham da birinshi kezekte mýddeli bolmayynsha algha órley almaymyz.

Últtyng jana bolmysyn bilimdi, kózi ashyq, parasatty, isker, qayratty qazaq jastary qalyptastyrady. Osyny este ústau kerek!

Qúrmetti Asqar Úzaqbayúly, «Qazaqstan Respublikasynyng Parlamenti jәne onyng deputattarynyng mәrtebesi turaly» Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyalyq Zanynyng 27-babyna sәikes, Sizden, jogharyda kóterilgen  mәseleler boyynsha tolyq jazbasha jauap berudi súraymyz.

Qúrmetpen,

N. JÝSIP,

M. BAQTIYaRÚLY,

A. QAPBAROVA,

A. NUHÚLY.

Abai.kz