كىتاپ وقۋدى قولداۋ جانە دامىتۋ – جالپىۇلتتىق مىندەت بولۋى ءتيىس!

رەداكتسيا: سەنات وتىرىسىندا (17 قىركۇيەكتە) دەپۋتات نۇرتورە ءجۇسىپ قر پرەمەر-ءمينيسترى اسقار ءماميننىڭ اتىنا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، ەلىمىزدە كىتاپ وقۋدى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە قولداۋدىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى ايتقان. ءبىز سەناتوردىڭ اتالعان دەپۋتاتتىق ساۋالىن قاز-قالپىندا وقىرمان نازارىنا ۇسىنعاندى ءجون كوردىك.

دەپۋتاتتىق ساۋال:

قۇرمەتتى اسقار ۇزاقبايۇلى!

قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ جاقىندا عانا جاساعان جولداۋىندا «ۇلتتىڭ جاڭا بولمىسى» دەگەن ماسەلەگە ەرەكشە توقتالدى. مەملەكەت باسشىسى «قازىرگى مىندەت – حالقىمىزدىڭ جاڭا بولمىسىن قالىپتاستىرۋ، تۇتاس ۇلت ساپاسىن ارتتىرۋ. ۇلتىمىز جاڭا ساپاعا كوشۋى ءۇشىن ءبىزدىڭ كۇندەلىكتى ومىرلىك ۇستانىمدارىمىز دا وزگەرۋى كەرەك. قازاق قوعامىندا جاڭا قاعيداتتار جانە جاڭا باعدارلار سالتانات قۇرۋعا ءتيىس. بىرىنشىدەن، جيىرما ءبىرىنشى عاسىردىڭ ۇرپاعى تەرەڭ ءبىلىمدى بولعانى ءجون. قازاق زيالىلارىنىڭ جاڭا كەزەڭدەگى مىندەتى – ۇلت بولمىسىنىڭ جاڭا قاعيداتتارىن ورنىقتىرۋ. سونداي-اق، ۇلت ساپاسىن ارتتىرۋعا اتسالىسۋ»، - دەپ اتاپ كورسەتتى.

«ءححى عاسىردىڭ ۇرپاعى تەرەڭ ءبىلىمدى بولعانى ءجون» دەگەن قاعيدانى ءبارىمىز قولدايمىز.

بىراق قازىر جۇرت كىتاپ وقۋدان قالىپ بارادى. كىتاپ وقىماعان ادام قالاي ءبىلىمدى بولادى؟

كىتاپ وقىمايتىن قوعام قالاي رۋحاني كەمەلدەنبەك؟

كەزىندە سوكرات، پلاتون، سەنەكا، ديدرو سياقتى دانىشپاندار ادامنىڭ رۋحاني كەمەلدەنۋىنە كىتاپ وقۋدىڭ قانداي پايداسى بار ەكەنىن ايتىپ كەتكەن.

قازىر تەك قازاقستاندا عانا ەمەس، بۇكىل الەمدە كىتاپ وقۋ ءۇردىسى داعدارىسقا تاپ بولدى. سونىڭ سالدارىنان «ۆتوريچنايا نەگراموتنوست» دەگەن ۇعىم پايدا بولىپ وتىر.

حالىقارالىق PISA جانە PIAAC زەرتتەۋلەرىنىڭ قورىتىندىسى قازاقستانداعى مەكتەپ وقۋشىلارى مەن ەرەسەكتەردىڭ ءبىلىم ساپاسى سىن كوتەرمەيتىنىن ايعاقتايدى.

وقىماعان ادام – ويسىز. مادەنيەتسىز ادام – مىيسىز.

ويسىزدار مەن مىيسىزداردى كوبەيتكەننەن ەش مەملەكەت وپا تاپپايدى!

ۇلتتىڭ ينتەللەكتۋالدىق پوتەنتسيالىن ارتتىرۋ، باسەكەلەستىك قابىلەتىن كۇشەيتۋ، الەۋمەتتىك جانە شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ ىسىندە – كىتاپ وقۋ وتە ماڭىزدى.

ينتەرنەت، تەلەۆيدەنيە، راديو سەكىلدى اقپاراتتىق قۇرالدار ارقىلى العان اقپارات تولىققاندى ءبىلىم نەگىزىن قۇراي المايدى.

سول سەبەپتەن الەمنىڭ كوپتەگەن ەلىندە كىتاپ وقۋ ىسىنە مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق قولداۋ كورسەتىلىپ جاتىر. وسى باعىتتا ۇلتتىق باعدارلامالار قابىلدانىپ، وتباسىلىق جانە بالالار وقۋىنا ايرىقشا كوڭىل ءبولىنىپ وتىر.

كورشى رەسەيدە، 2014 جىلى «مەملەكەتتىڭ مادەني ساياساتىنىڭ نەگىزدەرى» اتتى ۆ. ءپۋتيننىڭ جارلىعى شىققان. وسى جارلىققا سايكەس  «بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ كىتاپ وقۋ باعدارلاماسىنىڭ تۇجىرىمداماسى» قابىلدانعان. وندا قۇجاتتىق جانە رەسۋرستىق بازا، ءىستىڭ يدەولوگياسى مەن نەگىزگى باسىمدىقتار مەن مىندەتتەر تولىق ايقىندالعان. رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ ءار سۋبەكتىسىندە وسىنداي مازمۇنداعى ارنايى باعدارلامالار قابىلدانعانىن ايتقىمىز كەلەدى.

قازاقستان پرەزيدەنتى ەلىمىزدىڭ ينتەللەكتۋالدى پوتەنتسيالىن دامىتۋ، ادامدىق رەسۋرستاردىڭ ساپاسىن، ياعني حالىقارالىق دەڭگەيدە باسەكەگە توتەپ بەرە الاتىن جاستاردى قالىپتاستىرۋ مىندەتىن العا قويىپ وتىر. وسى ماقساتقا جەتۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى – جاستاردىڭ عىلىمي جانە كوركەم ادەبيەتكە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. جاستار  دۇنيەجۇزىلىك جانە وتاندىق كوركەم شىعارمالاردان حاباردار بولۋى كەرەك.

وسىعان وراي قازاقستاندا اكىمشىلىك قۇرىلىمدار مەن كىتاپحانا قىزمەتىنە، مادەني-اعارتۋ مەكەمەلەرى مەن قوعامدىق ۇيىمدارعا باعىتتالعان  ۇلتتىق باعدارلاما قابىلداۋ كەرەك.

وندا:

• الەۋمەتتىك ماڭىزى بار كىتاپتاردى ساپالىق تۇرعىدا جاقسارتۋ;
• كىتاپ ساۋداسىنىڭ پروگرەسسيۆتى فورمالارىن ەنگىزۋ;
• كىتاپ وقۋعا ىنتالاندىرۋ ءۇشىن گرانت-كونكۋرستىق جۇيە ەنگىزۋ;
• ءبىلىم بەرۋ قۇرىلىمدارىنىڭ الەۋمەتتىك ارىپتەستىگىن دامىتۋ;
• ازاماتتاردىڭ عىلىمي، الەۋمەتتىك، تەحنيكالىق، كوركەم شىعارماشىلىق قابىلەتتەرىن دامىتۋ;
• كىتاپحانالار قورىن قاعاز جانە ەلەكتروندى باسىلىمدارمەن تولىقتىرۋ;
• اۋديوۆيزۋالدى جانە مۋلتيمەديالىق ماتەريالداردى كوبەيتۋ;
• ءتۇرلى ادەبي كونكۋرستار مەن بايقاۋلار وتكىزۋ;
• كىتاپ باسۋ جانە كىتاپ ساۋداسى ماماندارىن دايارلاۋ;
• ۇلتتىڭ ينتەللەكتۋالدىق جانە ادامي الەۋەتىن ارتتىرۋ شارالارى قاراستىرىلۋى قاجەت.

كىتاپ وقۋ مەن ونى دامىتۋدىڭ ۇلتتىق باعدارلاماسىندا وتباسى تاربيەسىندە وتباسىلىق كىتاپ وقۋ ءداستۇرىن جاڭعىرتۋ ىسىنە باسا كوڭىل بولگەن دۇرىس.

كىتاپ وقۋدى قولداۋ جانە دامىتۋ – جالپىۇلتتىق مىندەت بولۋى ءتيىس. بۇعان مەملەكەت تە، قوعام دا ءبىرىنشى كەزەكتە مۇددەلى بولمايىنشا العا ورلەي المايمىز.

ۇلتتىڭ جاڭا بولمىسىن ءبىلىمدى، كوزى اشىق، پاراساتتى، ىسكەر، قايراتتى قازاق جاستارى قالىپتاستىرادى. وسىنى ەستە ۇستاۋ كەرەك!

قۇرمەتتى اسقار ۇزاقبايۇلى، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پارلامەنتى جانە ونىڭ دەپۋتاتتارىنىڭ مارتەبەسى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسيالىق زاڭىنىڭ 27-بابىنا سايكەس، سىزدەن، جوعارىدا كوتەرىلگەن  ماسەلەلەر بويىنشا تولىق جازباشا جاۋاپ بەرۋدى سۇرايمىز.

قۇرمەتپەن،

ن. ءجۇسىپ،

م. باقتيارۇلى،

ا. قاپباروۆا،

ا. نۋحۇلى.

Abai.kz