Dindi memleket kózden tasa etpeui tiyis. Zayyrly qogham bolsaq ta, din baqylauda bolghany abzal. Bireuge qalay siynudy ýiretu ýshin emes, qoghamdyq qauipsizdikti saqtau ýshin.

Ázerbayjan sýnnitter men shiyitter tatu ómir sýrip jatqan memleket. Jalpy búl elding diny ahualyn dintanushylarymyz shemishkeshe shaghyp túr degen oidamyn. Halqynyng 90% músylmanbyz dep jauap qatsa da, qoghamdaghy dinning orny men rólin memleket retteydi. Ol dúrys.

Tayau Shyghysta sýnnitter men shiyitter bir-birin atyp, asyp, jaghyp, joyyp jatqanda, Ázerbayjanda olar bir dastarhanda shay iship, bir toyda by biylep jýr. Búl jaqsy.

2015 jyly Ázerbayjanda "Ekstremizmmen kýres" zany qabyldanyp, elding tútastyghy men tynyshtyghyn búzatyn radikaldy qozghalystar jazalana bastaghan. 2016 jyly Iliham Áliyev elde mulitikulituralizmdi keng nasihattap, alghash ret "Geydar meshitinde" sýnnitter men shiyitter birlese namazgha jyghylghan. Sodan beri әr júma sayyn meshitterde sýnnit jәne shiyit imamdar birlese dúgha oqidy eken. Áriyne, sýnnitterge arnalghan jәne shiyitterge arnalghan óz meshitteri bar. Alayda kez kelgen músylman ol meshitke kirip te, mazhabyna qaramastan dúgha oqyp, namazgha jyghylugha bolady. "Allanyng ýii ortaq" deydi olar.

Búl óte tiyimdi modeli. Sebebi Ázerbayjan halqynyng 90% músylmanbyz dese, sonyng ishinde 75% shiyit, 25% sýnniyt. Olar ózara diny túrghydan qyrqysyp jatsa, Qarabaq ta, basqa da keri qaytpay, el ydyrar edi. Memleket sol sebepti de dindi rettep, tatulyqty saqtaudyng amalyn tauypty. Ár tórtinshi otbasynda sýnniyt-shiyit arasyndaghy neke bar. Olar tatu-tәtti ómir sýrude.

Radikalizmmen kýres búl elde de jýrip jatyr. Ol jalmauyzdardyng kirmegen eli joq qoy. Sonyng kesirinen DAIYSh(IGIYL) attanyp ketkender sany 1 mynnan asatyn kórinedi. Biraq memleket dereu esin jiyp, sottaytynyn sottaghan.

Kózimizben saraptaugha tyrystyq. Úzyn saqal, qysqa balaqtar az eken. Áy bir eki-ýsheuin ghana kórdim-au. Kýn kózi ótpestey býrkengender de kóp emes. Mýmkin olar jýretin, túratyn audandarda bolmaghan shygharmyz.

"Tamyzda Qarabaqta qaqtyghys bastalghan sәtte, ishten býlik shygharmasyn dep qamap tastaghan birazyn" dedi qonaq ýidegi jigit. Ras-ótirigin bilmedim. Dey-túra ras bolar. Men basshy bolsam, solay eter edim.

PySy: Ázerbayjanda 2200 meshit bar, al bizde 2650. Ázerbayjan halqynyng 90% músylman, bizding 70% músylman (beyresmiy). Jay sandar ghoy.

Surette Shamahy qalasyndaghy Júma meshiti. 743 jyly salynyp, 2013 jyly qayta janartylghan.

Ashat Qasenghaliyding әleumettik jelidegi jazbasy

Abai.kz