Bәrekeldi! Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti Qasym-Jomart Toqaevtyng Jarlyghymen Abay atyndaghy әdebiyet pen óner salasyndaghy 2020 jylghy memlekettik syilyghy «Abyz Ábish» zertteui ýshin Abdrahmanov Sauytbek Abdrahmanúlyna, «Kókeyimde Kýlteginning jazuy» ólender jinaghy ýshin aqyn Aqsúnqar Serikke, « Ghúlama-name» trilogiyasy ýshin, jazushy Esim Gharifollagha, «Úly Dala әdebiyeti» tarihiy-әdeby zertteuler jinaghy ýshin әdebiyettanushy  Joldasbekov Myrzataygha, «Dostoyanie dushi» ólender jinaghy ýshin aqyn  Qanapiyanov Baqytjangha, «Sarra» dramaturgiyalyq shygharmalar jinaghy ýshin  dramaturg; Múqanova Rozagha,«Perishtelerding ólimi» prozalyq shygharmalar jinaghy ýshin, jazushy Núrmaghanbetov Tynymbaygha berilgen eken!

Qazaq әdebiyetining qalyng oqyrmandary men janashyrlaryna da, Memlekettik syilyq alghan barlyq qalamgerlerge de qútty bolsyn aitamyz! Jalpy songhy jyldary osy Memlekettik syilyq tónireginde kóp әngime aitylyp, ókpe-renish te bolyp jatatyndyghy jasyryn mәsele emes. Key jaghdayda sony oryndy ma dep te qalatynymyz taghy da bar. Tipti әdeby ortagha esimi de, enbegi de beymәlim qalamgerlerding Memsyilyq iyesi bolyp shygha keletin jaghdaylar da oryn aldy. Al, endi óz basym Memlekettik syilyq iyegerlerining býgingi myna tizimindegi әrbir qalamger ýshin әdebiyetimiz úyalmas edi der edim. Óz basym osy syilyq alyp otyrghan dәl osy shygharmalardyng bәrin birdey oqyp, oy eleginen ótkizbesem de, osy shygharmalardyng avtorlarynyng qazaq әdebiyeti men ónerindegi jәne әr oqyrmannyng jýreginde berik ornyqqan oryndary bar ekendigin aitar edim. Bәri de tanys,bәri de óz ortasyna, odan qaldy әlemdik dengeyding tanymaldylyghyna kóterilgender der edim.

Hat tanyp, kitap oqy bastaghan osy kezge sheyin Tynymbay Núrmaghanbetovtyng auyl adamdarynyng minezin keremet shynayy suretteytin shygharmalaryn izdep jýrip, súrap jýrip oqydyq. Endi tereng oily dýniyetanymdyq keng tynysty shygharmalaryn oqyp sýisinemiz.Keyde osy Memsyilyq jazushy aghamyz Tynymbaygha әldeqashan tiyesili edi ghoy degen oida da bolghanymyz anyq. Jәne de,  aty da, zaty da darday, әdebiyetke de, memleketke de bir kisidey enbek sinirgen Myrzeken, Myrzatay agha Joldasbekov te osy kýnge sheyin nege Memsyilyq almay keldi eken? Alayyn dese, bylaysha aitqanda qolynda túrghan kezder de boldy emes pe?

Osy eki aghanyng biylghy jylghy Memlekettik syilyqqa úsynylghandar qatarynan kórgenimde shynynda jankýier bolghanymdy da, tilektes bolghanymdy da jasyrmaymyn. Osy eki aghamyz da Memlekettik syilyq aldy! Kónil ornyna týsti! Kónil kórkeydi!

Ádebiyet janashyry retinde kezinde birneshe mәrte úsynylghandarymen syilyqtan qúr qalyp kelgenderi ýshin aqyn Serik Aqsúnqarúly men Baqytjan Qanapiyanovtan... iyә, odan keyin Ghalym Jaylybaydan da úyalushy edim. Óz basym múny kezinde Memlekettik syilyq jónindegi komissiyanyng bir mýshesi bolghandyqtan da aityp otyrmyn. Endi mine, sol aqyndar shep jardy! Kezek Ghalymgha da jeter әli! Osy Serik, Baqytjan, Ghalym siyaqty bireuining órshil, bireuining azamattyq, bireuining syrshyl ýnderi bar búl aqyndar poeziya әleminde jarqyl qaghyp túrghan, adamnyng oy әlemin biyiktetip ala jóneler biyik túlghalar. Kim kemsite alar?! Syilyq qútty bolsyn, aqyndarym!

Biylghy jyly Ádebiyet pen óner salasyndaghy memlekettik syilyqtar tóniregindegi әngime ózgeshe syipat alghanyn bayqap jýrdik. Jasyratyn nesi bar, endi Memsyilyq iyegerleri bolugha kim layyqty degen mәseleni komissiya qalay shesher eken dep biraz uaqyt anysyn andyp, syrttay baqylap otyrghan jayda boldyq. Komissiyanyng qorytyndy otyrysy ótkeninen de habardar bolyp jýrdik. Endi aitsa da bolar, sol komissiya mýshelerining jәne shygharmalary syilyqqa úsynylghan avtorlardyng da keybirimen habarlasyp, pikir de almasyp túrdyq. Sol qorytyndy otyrystan keyingi aradaghy eki aigha juyq uaqyt boyy júrtshylyq jalpy laureattyq neshe oryn baryn anyq bilmese de, ony san-saqqa jýgirtip jatty ghoy.Baspasóz  betterinde aluan týrli sәuegeylik boljamdar da aityldy. Áleumettik jeliler tipti pikir talastyryp, keyde osy Memsyilyq tónireginde aitys pen tartysqa da ketip jatty. Ziyaly qauym ókilderin osynshalyqty  alandatqan  mәselege, mineki, endi   nýkte de qoyylyp otyr.

Taghy da aitayyn, kezinde men de osy komissiyagha mýshe bolghanym bar, sondyqtan onyng ishki-syrtqy biraz dýniyesin bir kisidey bilemin ghoy dep oilaymyn.  Bilgenimdey, búl joly komissiyagha tóraghalyq jasaghan Memlekettik hatshy Qyrymbek Kósherbaev dau-damayy kóp kýrdeli mәselede tosyn әri aqyldy sheshim qabyldaghan eken dep senimmen aitugha bolady. Qashan bolsyn kez kelgen eldik isti babymen, bayymen sheshe biletin Qyrymbek Eleuúly búl joly da,  komissiyanyng qorytyndy mәjilisinde «mynalar laureat bolady» dep mәseleni sol arada birden ózi  kesip-piship tastamapty. Ózimiz ashyq pikir almasyp jýrgen keybir jekelegen komissiya mýshelelerining ózder Qyrymbek Kósherbaevtyng songhy sózdi memleket basshysyna qaldyryp, Qasym-Jomart Toqaevtyng qazylyghyna jýginipti.

Memlekettik hatshynyng taghy da bir qinalghan túsy - әdebiyet pen ónerge bólingeni  bar-joghy eki ghana syilyq bolghandyghy edi. Al endi osy  syilyqty ekeu bolmasa beseu jasay ma, jeteu jasay ma,  ol endi  Preziydentting ghana qúzyryndaghy mәsele! Aldyn ala jariyalanghan Ereje boyynsha saylaushylardyng ýshten ekisining ghana dauysyn alghandar    laureattyqqa ótui tiyisti. Búl joly osy komissiya mýshelerining ýshten ekisining dauysyna  alty ýmitker ie bolypty. Áuelgi oryn- Ekeu! Ýmitkerlerding ekeuin ghana  bólip alyp, jetkilikti dauys alsa da qalghan tórteuin syryp  tastau kerek pe edi? Jasyratyny nesi bar, búghan deyin shektelgen oryngha ghana shaqtalyp Memlekettik syilyq berilip jýrdi de, shygharmalary layyqty bolsa da shekteuli orynnyng shenberine syimay qalghan qanshama talant pen daryn iyelerining saqtary synyp, tipti komiisiyagha mýshe bolghandardyng da jýzderi tómenshik tarta bergen kezderdi de kórgenbiz.

Biylghy jyldy «Abay jyly», «әl-Farabi» jyly dep aidar taghyp, atap,   Memlekettik syilyqtarymyzgha da osy eki úly babamyzdyng aty telinip otyrghanda,  komissiya tóraghasy Qyrymbek Kósherbaev  Memlekettik syilyqtyng eki iyegerin ghana  ózi atap, «kestim-pishtim, boldy osymen» dep ornynan  túryp ketuine de bolatyn edi ghoy. Kimning  neshe dauys jinaghanyn aiqyndap bergen komissiya mýshelerining payymyn algha tartyp,    songhy sózdi memleket basshysyna qaldyru  әbden dúrys bolghan-dy. Múhtar Áuezov aitqanynday «Ádebiyet ardyng isi bolsa»  sol arly isting bir sheshimin aitu ýshin Preziydentimiz Qasym-Jomart Toqaevqa jýginui komissiya tóraghasy  Qyrymbek Kósherbaevtyng jón biletindigi edi. Jәne de osy arada bәrin  «ózim bildimge» salmay, belden baspay, aragha biraz uaqyt ótkizip baryp, qalyng oqyrman júrtshylyqtyng  da oi-pikirin eskergenderi de jón bolghan-dy.

«Erejede kórsetilgeni bar-joghy eki-aq oryn, al talaptan ótip túrghany alty adam! Apyrmay, aqyry qalay bolar eken?» dep syrtta jýrgen әdebiyet janashyrlary biz de alandap boldyq. Kópting kónilinen shyghar bir  kónil kónshiter әldebir jaqsylyq habardy elendep kýtkenimiz de  ras. Memleket basshysy laureattyq syilyqty eng kóp dauys alghan eki әdebiyetshige  ghana berip qoya saluyna da bolady ghoy! Preziydentimiz  Qasym-Jomart Kemelúly Toqaevtyng  múnday qysqa payymgha barmaghanyn býgingi laureattar shoghyry, jeteuding júldyzdy sәti aiqyn kórsetip otyr.

Memleket basshysy komissiya sheshimin de eskerusiz qaldyrmay, talap mәresinen ótkenderdin   altauyn da qoldasa kerek. Alaman bәigege týsken  ýmitkerlerding tizimi men jalpy qoghamda qalyptasqan jaghdaydy saralap jәne ýmitkerlerding tól әdebiyetimiz ben mәdeniyetimizge sinirgen  enbekterin, sonday-aq ýstimizdegi jyldyng ereksheligin eskere  kele  әdil sheshim jasaghandyghyna óz basym kýmәn keltirmes edim. Bizding habardar bolghanymyzday, Qasym-Jomart Toqaev osy jenimpaz altaudyng qataryna jetinshi etip, taghy bir   bir adamdy qosudy ózi úsynypty deydi. Ol- Tynymbay Núrmaghambetov eken!  Tól әdebiyetimizding býgingi kózi tiri klassikterining biri, jetpisting bel ortasynan asqan, qalamy әli kýnge qolynan týspegen siyrek daryn iyesi,  halqyna jyl sayyn  jana shygharmalaryn berip jýrgen qarymdy qalamger aghamyzdyng jetpey qalghan bir dauys ýshin biyl da Memsyilyqtan qaghylyp qalghan bolsa, ol aghadan búryn, qazaq әdebiyetine jәne de Tynymbay aghanyng qalyng oqyrmandaryna jasalghan obaldyq bolar edi.

Ádebiyet pen óner salasyndaghy syilyqtyng  bir orynyn  eki adamgha bólip beru  búryn da  bolyp kelgen-di. Men osy komissiyagha mýshe kezimde eki oryndy tórt adamgha bólip bergenimiz de  esimde. Osy arada alyp qashpa qyzyl sózge erik bermey, bir mәselening basyn ashyp alghanymyz jón siyaqty. Komissiya jarlyq shygharmaydy, komissiya jasyryn dauysqa salyp, jenimpazdardy anyqtaydy da, ony Preziydentting qarauyna úsynady. Songhy sheshushi sóz Preziydentte! Jarlyqty tek memleket basshysy ghana shygharady. Jәne de  aghymdaghy jyldyng ereksheligi men manyzyn eskerip syilyqtardyng sanyn qayta qarau, qarajaty jetpey jatsa oghan qosymsha qarajat qostyru, sonday-aq Erejege ózgerister engizu siyaqty qújattardy resimdeu mәselesi Memleket basshysynyng qúzyrynda ghana ekenin taghy da úmytpayyq.

Mine, Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti Qasym-Jomart Toqaevtyn   Abay atyndaghy әdebiyet pen óner salasyndaghy 2020 jylghy memlekettik syilyghyn beru jónindegi bәrimiz asygha da, yntygha da tosqan Jarlyghy jarq ete týsti!   Áuelde erejede kórsetilgenindey ekeu de emes, beseu de emes,  baqanday jeti birdey qalam qayratkerlerining Abay jylynda Abay atyndaghy Memlekettik syilyqty aluy tól әdebiyetimizding mereyi, halqymyzdyng quanyshy! Áriyne, sóz joq, Preziydentting búl jolghy parasatty sheshimin eng әueli ziyaly qauym biz bolyp, qol soghyp quattap, quanyshpen qarsy alamyz. Qyzghanbaymyz, quanamyz! Adalyn aitar bolsaq, biylghy Memlekettik syilyq iyelerining jeteui de ruhaniyatymyzgha ózderining talantty shygharmalarymen olja salyp kele jatqan túlghalar!

Últtyq әdebiyetimiz ýshin osy bir quanyshty sәtte bir demde jazylghan maqalamyzdyng sonynda Preziydentimiz Qasym-Jomart Toqaevtyng Memlekettik syilyq beru jónindegi Jarlyghy qalyng júrttyng kýtken oiynan, ziyaly qauymnyng  kókeyinen shyqqandyghyn algha tarta otyryp, rizashylyghymyzdy bildiremiz!

Abay atyndaghy memlekettik syilyqtyng  Abay jylynda berilui jәne ol syilyqtyng túnghysh ret jeti birdey maytalman qalamgerlerge búiyruy da jaqsy yrym! Árdayym halqymyzdyng jeti qazynasy týgel bolsyn dep tileyik!

Jabal Erghaliyev,

Qazaqstannyng enbek sinirgen qayratkeri

Abai.kz