Qasiyetti qazaq dalasynyng daraboz úldary men qyr gýlindey qyzdarynyng arasynda qazaq degen ataugha esimin qosyp aitugha bolatyndary bir tóbe. Solardyng biri – Qapash, әnshi Qapash. Qazaqtyng Qapashy!
Bir kezde Nabat Aydәuletova ekeui qazaq ónerining kógildir aspanynda qos júldyzday jarq etip shyqqandary kýni keshe ghana siyaqty edi. Zymyraghan uaqyt-ay! Sodan beri qyryq jyl ótipti. Sol bir jyldary «Gýlder» ansamblining qúrylghany jayynda býkil gazet-jurnalda jazylyp, radio men teledidardan habarlar berilip jatty. Qos aqqudyng ýnine tamsanbaghan, tanday qaqpaghan, sýisinbegen jan qalmady dese de bolady.
Qazaqtyng kiyeli dombyrasyn ústap, sahnagha shyqqan aqqúba óndi, dóngelek jýzdi botagóz qyzdyng mayda qonyr maqpal dausy júrtty sol kezde-aq birden baurap alghan edi. Ol – qazir esimi elge tanymal bolyp otyrghan, dombyramen әnin tek óz dausymen aitatyn, fonogramma degenindi moyyndamaytyn Qapash-túghyn... Qapash Qabykenqyzy Qúlysh – әnshi, qyryq jylgha juyq әn salyp, qazaq ónerine bir kisidey eseli enbek sinirgen jan. Al endi onyng ónerdegi ónegeli de ómirsheng enbek jolyna kóz jiberer bolsaq, ol bylay óriler edi:
Kókshening qalyng eli Jenis kýnining jyl sayynghy merekesin kezekti ret toylap jatqanda dýniyege kelgen Qapash kóp balaly otbasynyng ýlkeni eken.
Kindik qany tamghan jeri – kórikti Kókshening Dóngilaghash degen auyly. Osyndaghy bastauysh mektepti, sodan keyin Kókshetaudaghy №3 qazaq orta mektebin bitirip, respublikalyq estrada studiyasyna oqugha týsken. Qazaq ónerining alghashqy qarlyghashtarynyng biri Gýljihan Ghaliyevanyng kenesimen Gharifolla Qúrmanghaliyevting klasy boyynsha studiyany 1969 jyly tәmamdaghan Qapash sol jyldyng qazan aiynyng bastap jana qúrylghan «Gýlder» ansamblining әnshisi bolyp qabyldanghan. Mine, sodan beri Qapashtyng bir ózine ghana tәn, tek ózine ghana jarasymdy әdemi әlemi – әn kóshi jalghasyp keledi.
Alghashqy ýlken tabysynyng biri – Bostandyq araly atanghan Kubanyng astanasy Gavana qalasynda ótken jastar men studentterding dýniyejýzilik 2-festivalining laureaty atanuy. Búl – 1978 jyl bolatyn.
Kelesi jyly «Qazaqstannyng enbek sinirgen artiysi» ataghyna ie boldy. Kenestik dәuirde «Eren enbegi ýshin» medalimen marapattaldy.
Qapash qoghamdyq júmystar atqarugha da uaqyt taba bilip, elimizding әsem tabighatyn qorghau isine ýles qosyp keledi. Qazaqstan Respublikasynyng Halyqaralyq qoghamdyq «Ekologiya» akademiyasynyng akademiygi (29 qarasha 2001 jyl). Osy akademiyanyng ekologiya jәne mәdeniyet mamandyghy boyynsha tolyq mýshesi bolyp saylanghan. Al eng basty tabysy – elining erkesine, halqynyng sýiiktisine ainalghany.
Qapash konserttik saparmen Europa, Aziya, Amerika qúrylyqtarynyng 36 elinde boldy. Alghashqy sheteldik sapary Ýndistannan bastalghan (1967). Sodan keyin Germaniya, Siriya, Fransiya, Amerika Qúrama Shtattary, Japoniya, Portugaliya, Grekiya, Malayziya, Singapur, Pәkstan, Shriy-Lanka, Birma, Yugoslaviya, Finlyandiya, Shvesiya, Norvegiya jәne taghy basqa elderde dalamyzdyng darhandyghyn, halqymyzdyng qúdyretin әn arqyly tanytty.
Osynau saparlardyng ishindegi eng bir este qalarlyghy – 1986 jyly Parijde, sonau ótken ghasyrdyng jiyrmasynshy jyldarynyng ortasynda ataqty Ámire әn salghan sahnagha qazaqtyng dombyrasymen shyghuy edi. Ámire tartqan dombyra ýnin kóne kóz fransuzdar úmyta qoymasa kerek. Oryndarynan túryp, kópke deyin otyrmay qol soghyp, qoshamettep, Qapashqa qayta-qayta әn saldyrghan!
Qapashtyng repertuary óte bay. Ásirese Ýkili Ybyraydyng «Súlu Kókshesi» men «Qaldyrghany», Múhittyng «Aqerkesi», Sәken Seyfullinning «Bizding jaqta», «Tau ishinde» әnderi Qapashtyng oryndauynda erekshe bir ekpinmen, syrly da súlu sazben qúlaqqa jaghymdy estiledi. Búl әnderdi basqa әnshining oryndauynda kózge elestetu qiyn-aq. Al onyng repertuaryndaghy halyq әnderining orny, әriyne, erekshe. Olardyng ishinen «Jiyrma bes», «Zamandas», «Búlbúlym», «Jez kiyik» әnderin airyqsha ataugha bolar edi.
Qapashtyng oryndaushylyq ónerining bir ereksheligi Atyrau, Arqa, Jetisu maqamdaryn sheber mengerui der edim. Múnyng ózi әnshining Arqa jerinde ósip, ataqty Gharekennen tәlim-tәrbie alyp, Jetisu jerinde enbek etkeninen de bolar, sirә.
Qapash kezinde Halyq әrtisi degen ataqqa birneshe ret úsynylghan. Qazir onday ataq joq. Al halyqtyn, әsirese óner sýier qauymnyng jýreginde ol әrqashan halyqtyng ónerpaz qyzy bolyp úyalaghan.

Ghazizbek TÁShIMBAY, Almaty qalasy әkimdigining «TIL» oqu-әdistemelik ortalyghynyng bas mamany
«Ayqyn» gazeti 1 shilde 2009 jyl