Kópshilik latyn әlipbiyin talqylap jatyr. Biraq men әlipbiyding kezekti ýlgisi jayly emes, jalpy osy prosess jayly bir auyz sóz aitqym keledi.

Mening oiymsha biylik "latyn әlipbii qazaq tildi ortagha arnalghan, al orys tildi orta kirillisany qoldanuyna bolady" deu arqyly ýlken tarihy qatelik jasauda. Tarihy qatelik.

Qazir biz týrli tútastyghymyzgha keri әreket jasaushy (separatister) men shovinisterding "orys tilin memlekettik til eteyik, bir elde eki memlekettik til bola beredi" dep úsynys tastap, mysal retinde key Europa elderin aityp jatqanyn kórip jýrmiz. Erteng biz bir elde eki alfavit boluyna rúqsat etsek, olardyng úsynystaryn quattaghanmen, moyyndaghanmen birdey bolmay ma? Jalpy esi dúrys elde eki alfavit bola ma? Mening oiymsha JOQ!

Biylikting nege olay jasap otyrghanyn jaqsy týsinemin. "Bizding elimizde erkindik bar", "orys tildi ortagha qysym jasalmaydy", bla-bla-bla...Búl aqtalulardy, eki alfavit boluyna qarsy emester diplomatiyanyng shyny men dúrys baghyt retinde sipattap jatyr. Al shyndyghyna kelsek búl Reseyden jasqanu, sayasy sheshim qabyldau sәtinde tәuekelge bara almau men naqty qadam jasaudan sekemdenu. Óz basym solay oilaymyn. "Orys әlemi" atty reseylik arandatushylar oilap tapqan qorqytu әdisinen shoshu da boluy mýmkin. Ukrainadaghy ssenariy qaytalanyp kete me dep qorquy da mýmkin. Bir sebep tauyp, soltýstikke ihtamnetter kirui de ghajap emes dep oilaytyn bolar. Áriyne, ol qauipterdi joqqa shygharmaymyn. Kirillisany alyp tastaudy Mәskeu basty sebep dep tabatyny da anyq. Soloviev pen Jirinovskiyding shamamen ne ottaytynyn da sezip otyrmyn. Biraq Resey agressiyasy men separatizmning payda boluynan bólek, odan da auqymdy mәsele bar ghoy. Ol qazaqstandyq qoghamnyng ekige jaryluy. Soraqysy sol, bólinisti ózimiz eki alfavitke rúqsat etu arqyly zandyq negizde ornatyp beruimiz bolmaq.

Qazirding ózinde qoghamda taza qazaq tildi orta men taza orys tildi orta bar. Olardyng sany birneshe million (búl aralyqqa qazaq+orys tildi ortany qospadym). Mine, osy eki orta bir-birining jandýniyesin týsinbeydi. Bireui jerdi saqtau, mәdeniyet, til, tariyh, ruhaniyat ýshin kýresip jatsa, ekinshisi basqa mәselelermen kýresip әlek. Olardy tolghandyratyn mәselelerding ózi bólek. Bir-birin estimeydi, moyyndamaydy. Eng qauiptisi de osy dep oilaymyn. Erteng eki alfavitti qoldanugha rúqsat etse, qazaq tildi orta latynmen, orys tildi orta kirillisamen jazyp, búl bólinis arta beredi. Eki әlem ornaydy(qazirding ózinde bar). Memleketting ishinde, qoghamda tútastyq azayady. Ol onsyz da az.

Bir el - bir alfavit boluy tiyis! "Qazaq tildige latyn әlipbiyi, orys tildige kirillisa" degendi mýlde qoldamaymyn. Kóshsek tútas kósheyik. Latyn әlipbii bolsyn. Búl til auystyru emes qoy, búl bar bolghany alfavit auystyru. Eshkim orys tiline tyiym salyp jatqan joq. Sondyqtan erik-jigerdi jiyp, 18,5 mln halyq birdey qoldanatyn latyn әlipbiyin engizu kerek. Qújattar, zandar, barlyq qaghaz sol әlipbiyde bolsyn. Últtyq mýdde men qoghamdyq tútastyq ýshin.

Biz unitarly elmiz, Resey syndy federasiya bolsaq týsiner em. Qúramynda ondaghan respublika bar Reseyding ózi tek kirillisamen otyr. Qúramynda mәdeny avtonomiya atymen joq, unitarly Qazaqstan da solay etsin. Bir alfavit qana bolsyn. Mýmkin pikir qate shyghar, biraq osyghan alandaymyn.

Ashat Qasenghalidyng jazbasy

Abai.kz