كوپشىلىك لاتىن ءالىپبيىن تالقىلاپ جاتىر. بىراق مەن ءالىپبيدىڭ كەزەكتى ۇلگىسى جايلى ەمەس، جالپى وسى پروتسەسس جايلى ءبىر اۋىز ءسوز ايتقىم كەلەدى.

مەنىڭ ويىمشا بيلىك "لاتىن ءالىپبيى قازاق ءتىلدى ورتاعا ارنالعان، ال ورىس ءتىلدى ورتا كيريلليتسانى قولدانۋىنا بولادى" دەۋ ارقىلى ۇلكەن تاريحي قاتەلىك جاساۋدا. تاريحي قاتەلىك.

قازىر ءبىز ءتۇرلى تۇتاستىعىمىزعا كەرى ارەكەت جاساۋشى (سەپاراتيستەر) مەن شوۆينيستەردىڭ "ورىس ءتىلىن مەملەكەتتىك ءتىل ەتەيىك، ءبىر ەلدە ەكى مەملەكەتتىك ءتىل بولا بەرەدى" دەپ ۇسىنىس تاستاپ، مىسال رەتىندە كەي ەۋروپا ەلدەرىن ايتىپ جاتقانىن كورىپ ءجۇرمىز. ەرتەڭ ءبىز ءبىر ەلدە ەكى الفاۆيت بولۋىنا رۇقسات ەتسەك، ولاردىڭ ۇسىنىستارىن قۋاتتاعانمەن، مويىنداعانمەن بىردەي بولماي ما؟ جالپى ەسى دۇرىس ەلدە ەكى الفاۆيت بولا ما؟ مەنىڭ ويىمشا جوق!

بيلىكتىڭ نەگە ولاي جاساپ وتىرعانىن جاقسى تۇسىنەمىن. ء"بىزدىڭ ەلىمىزدە ەركىندىك بار", "ورىس ءتىلدى ورتاعا قىسىم جاسالمايدى", بلا-بلا-بلا...بۇل اقتالۋلاردى، ەكى الفاۆيت بولۋىنا قارسى ەمەستەر ديپلوماتيانىڭ شىڭى مەن دۇرىس باعىت رەتىندە سيپاتتاپ جاتىر. ال شىندىعىنا كەلسەك بۇل رەسەيدەن جاسقانۋ، ساياسي شەشىم قابىلداۋ ساتىندە تاۋەكەلگە بارا الماۋ مەن ناقتى قادام جاساۋدان سەكەمدەنۋ. ءوز باسىم سولاي ويلايمىن. "ورىس الەمى" اتتى رەسەيلىك ارانداتۋشىلار ويلاپ تاپقان قورقىتۋ ادىسىنەن شوشۋ دا بولۋى مۇمكىن. ۋكرايناداعى ستسەناري قايتالانىپ كەتە مە دەپ قورقۋى دا مۇمكىن. ءبىر سەبەپ تاۋىپ، سولتۇستىككە يحتامنەتتەر كىرۋى دە عاجاپ ەمەس دەپ ويلايتىن بولار. ارينە، ول قاۋىپتەردى جوققا شىعارمايمىن. كيريلليتسانى الىپ تاستاۋدى ماسكەۋ باستى سەبەپ دەپ تاباتىنى دا انىق. سولوۆەۆ پەن جيرينوۆسكيدىڭ شامامەن نە وتتايتىنىن دا سەزىپ وتىرمىن. بىراق رەسەي اگرەسسياسى مەن سەپاراتيزمنىڭ پايدا بولۋىنان بولەك، ودان دا اۋقىمدى ماسەلە بار عوي. ول قازاقستاندىق قوعامنىڭ ەكىگە جارىلۋى. سوراقىسى سول، ءبولىنىستى ءوزىمىز ەكى الفاۆيتكە رۇقسات ەتۋ ارقىلى زاڭدىق نەگىزدە ورناتىپ بەرۋىمىز بولماق.

قازىردىڭ وزىندە قوعامدا تازا قازاق ءتىلدى ورتا مەن تازا ورىس ءتىلدى ورتا بار. ولاردىڭ سانى بىرنەشە ميلليون (بۇل ارالىققا قازاق+ورىس ءتىلدى ورتانى قوسپادىم). مىنە، وسى ەكى ورتا ءبىر-ءبىرىنىڭ جاندۇنيەسىن تۇسىنبەيدى. بىرەۋى جەردى ساقتاۋ، مادەنيەت، ءتىل، تاريح، رۋحانيات ءۇشىن كۇرەسىپ جاتسا، ەكىنشىسى باسقا ماسەلەلەرمەن كۇرەسىپ الەك. ولاردى تولعاندىراتىن ماسەلەلەردىڭ ءوزى بولەك. ءبىر-ءبىرىن ەستىمەيدى، مويىندامايدى. ەڭ قاۋىپتىسى دە وسى دەپ ويلايمىن. ەرتەڭ ەكى ءالفاۆيتتى قولدانۋعا رۇقسات ەتسە، قازاق ءتىلدى ورتا لاتىنمەن، ورىس ءتىلدى ورتا كيريلليتسامەن جازىپ، بۇل ءبولىنىس ارتا بەرەدى. ەكى الەم ورنايدى(قازىردىڭ وزىندە بار). مەملەكەتتىڭ ىشىندە، قوعامدا تۇتاستىق ازايادى. ول ونسىز دا از.

ءبىر ەل - ءبىر الفاۆيت بولۋى ءتيىس! "قازاق تىلدىگە لاتىن ءالىپبيى، ورىس تىلدىگە كيريلليتسا" دەگەندى مۇلدە قولدامايمىن. كوشسەك تۇتاس كوشەيىك. لاتىن ءالىپبيى بولسىن. بۇل ءتىل اۋىستىرۋ ەمەس قوي، بۇل بار بولعانى الفاۆيت اۋىستىرۋ. ەشكىم ورىس تىلىنە تىيىم سالىپ جاتقان جوق. سوندىقتان ەرىك-جىگەردى جيىپ، 18,5 ملن حالىق بىردەي قولداناتىن لاتىن ءالىپبيىن ەنگىزۋ كەرەك. قۇجاتتار، زاڭدار، بارلىق قاعاز سول الىپبيدە بولسىن. ۇلتتىق مۇددە مەن قوعامدىق تۇتاستىق ءۇشىن.

ءبىز ۋنيتارلى ەلمىز، رەسەي سىندى فەدەراتسيا بولساق تۇسىنەر ەم. قۇرامىندا ونداعان رەسپۋبليكا بار رەسەيدىڭ ءوزى تەك كيريلليتسامەن وتىر. قۇرامىندا مادەني اۆتونوميا اتىمەن جوق، ۋنيتارلى قازاقستان دا سولاي ەتسىن. ءبىر الفاۆيت قانا بولسىن. مۇمكىن پىكىر قاتە شىعار، بىراق وسىعان الاڭدايمىن.

اسحات قاسەنعاليدىڭ جازباسى

Abai.kz