2020 jyly әdette el auzynda «aq halatty abzal jandar» atanyp jýrgen dәrigerler «aq halatty jauyngerlerge» ainalyp shygha keldi. Olardy, bәlkim, «halat kiygen soldattar» desek te aqiaqttan alys ketpeytinimiz ras. Biraq búl soldattar bireuge qaru kezenip, jer betine ajal úryghyn sebetin soldattar sapynan emes, adam janyna arashashy soldattar boldy. Alayda olardyng sany da az, kóbi qyz-kelinshekter. Bar-joghy – 300 adam. Onyng ýstine atalghan sala basshylyghynyng júmysyna jergilikti әkim-qaralardyng aralasyp, ishinara qarsy shyghyp otyratyny da anyqtaldy.

Densaulyq saqtau salasynyng qyzmetkerlerine bólingen qarjyny orta jolda ústap qalyp, ózge maqsatqa júmsap jibergen nemese kózapara kedergi keltirgender de tabyldy. Tipti virus júqtyrghandar turaly statistikany kemitip kórsetip, Preziydent Toqaevtyng synyna úshyraghandar da boldy. Sonday «jasyrynbaq» oinynyng saldarynan byltyrghy jazda indetting beti órship ketti. Al әkimder bolsa, qalanyng qarbalasqa toly tirligi qaynap jatyr, aimaqtardaghy ekonomikalyq ósim qarqyndy degen bayaghy jalghan aqpar taratudan tanbady. Shyndyghynda búnday túraqtylyq keybir qalalarda ghana bayqaldy. Mysaly Almaty qalasynyng әkimi Baqytjan Saghyntaev, әkimning qimyly shiraq orynbasary Erjan Babaqúmarovtar der kezinde әreket jasap ýlgerdi de, búl óz kezeginde koronaviurstyng Almaty siyaqty alyp shaharda auyzdyqtaluyna septigin tiygizdi. Megapolisting qalypty ómiri de arnasyn tauyp, jalghasyp jatty.

Ekinshiden, farmasevtikalyq kompaniyalar da ózderin jaghymsyz jaghynan kórsetip aldy. Farmasevtikalyq kompaniyalar dәri-dәrmekter men ózge de medisinalyq jabdyqtardy ishki naryqqa shygharudyng ornyna qoldaghy baryn syrtqa satty. Sóitip paydagha keneldi. Qaytesiz endi, jabayy biznesting jolyndaghylar eldi, Otandy qaytsin?.. Mine, osynday sauda-sattyqtyng saldarynan elimizde dәri-dәrmekting tapshylyghy payda boldy, bagha ósti.

Ýshinshiden, halyq ta әlemdi jaylaghan tәjtajal indetine jaybaraqat qarap, karantin talaptaryn qayta-qayta búzumen boldy. Qauipsizdikti, saqtyqty kópshilik elep-eskere bermedi. Qauipsizdikti, saqtyqty eskertken resmy túlghalar nemketti júrttyng tarapynan qarsylyqqa úshyrady. Polisiya qyzmetkerleri kýtpegen qarsylyqtargha tap boldy. Sondyqtan «2020 jyldyng eng erjýrek batyrlary boldy» dep biz medisina qyzmetkerlerin erekshe atap aitamyz.

Jer sharynyng tarihynda adamzat balasy ýshin alapat qater tóndirgen indetpen kýresken «aq halatty batyrlar» el shauyp, jer alyp, jahangha qylysh qayraghan joq, kerisinshe dertke shaldyqqandargha kómek qolyn sozdy, ajalmen alysty. Búl rette biz «2020 jyl búrynghy qúndylyqtar jayynda tereng oilanyp, tolghanuymyzdy tudyrghan jyl boldy» deymiz. IYә, adamzat qauymdastyghy qúndylyqtargha qayta qarauda. Olay etpeske әddimiz de joq, óitkeni, әlem júrty densaulyq salasymen salystyrghanda әskeriy-ónerkәsiptik keshenderdi damytyp, әskery salagha әldeqayda kóp qarjy bólumen keledi eken.

Derekterge jýginsek, әleumettik sala qyzmetkerlerining 80 payyzyn әielder qúraydy. Yaghni, biz osy kýnderi adamzatty qauip-qaterden qútqaru missiyasyn armiya men әskery qúrlymgha jatatyn poliyseyler emes, әielder kóteruge bel baylaghan uaqyttyng tar kezeninde ómir sýrip jatyrmyz. Búl tezis zamandastarymyzdyng dýniyetanymdyq dengeyining qúldyrauymen qatar syndarly oidan tys ómir sýre bastaghanymyzdy әshkerelese kerek. Búnyng ar jaghynda qoghamdyq oigha yqpal etushi blogerler men jalpy jazarman qauymnyng da «otqa may qúya» týsetinin eskersek, qauipting sebebi de saldary da arta týspek. Alayda «aq halatty ardagerler» maydan shebinen taban audarmay kýrese berdi. Al olardyng kýni keshege deyingi erlik isteri layyqty baghasyn aldy ma? Joq, әriyne! Bәri maqtalyp, madaqtalyp jatqanda dәrigerler qauymy óz isterin ýndemey atqarumen keldi. Olar qanday da bir әleumettik mәrtebe talap etken emes. «Eger biz bolmasaq ne ister edinder?» dep, keude qaqqandaryn da kórgen joqpyz. Olar 9 mamyrda jenis sheruinde saltanatypen jýrip ótudi de súramapty, enseli eskertkishterge qol sozbapty. 20 jylgha deyin dәrigerlerding túrmys tirshiligi, әleumettik mәrtebesi eshkimning nazaryn audara da qoymapty.

Aytary joq, 2020 jyly ardaqty da mәrtebeli qyzmet iyesi dәriger boldy. Soghan oray búryn sondy kópke ónege, jastargha ýlgi bolyp kórmegen Densaulyq saqtau salasynyng da manyzy artty. Tosynnan kelgen indetpen kýresu ýshin sol kezdegi ministr Birtanov baryn saldy. Blok beketterge bardy, auruhanalardy tekserdi, nauqastarmen kezdesti. Indet jaylaghan ortada jýrdi. Aqyry koronavirus ózine de júqty.

Biz 20 jyly «aq halatty abzal jandardyn» «aq halatty qas batyrlargha» ainalghanyn kóre otyryp, olardyng is-әreketi Dýniyejýzi densaulyq saqtau úiymynyng sheshimderine oray jýzege asqanyn barynsha tereng anghardyq. Áytse de, atalghan úiymnyng ózi keyde qauly-qararyn qayta qarap, tosylghan sәtterine kuә boldyq. Búnday qayshylyqtardyng tabighatyn el ishi bek týsinip otyrdy. Sondyqtan koronavirus indetimen medisina qyzmetkerlerimen birge kópshilik qauym da, Ýkimet mýsheleri de bilek týre kýresti desek bolady. Demek, eks-minsitr Eljan Birtanovty qyzmetinen bosatuda asyghystyq tanytudyng qajeti shamaly edi. Jalghyz adamnyng jón tabuy qiyn zamanda ony kóppen birge adasqany ýshin aiypty sanamastan búryn, Mamin Ýkimetin tútas otstavkagha jibergen әdil әri tura sheshim bolyp sanalar edi. Siz qalay oilaysyz?..

Abai.kz