Senbi, 23 Qarasha 2024
Aymaq 22252 3 pikir 9 Sәuir, 2021 saghat 12:17

Arqalyqtyng meshitine kim arasha týsedi?

Qostanay oblysy aumaghyndaghy bes qalanyng ishindegi tauqimetti kóp tartqan shahardyng biri – osy Arqalyq qalasy. Bir kezderi Torghay oblysy bolyp, óz biyligi ózinde túrghanda eshkimnen kem qalmay, óz kýnin ózi kórip túrghan bolatyn. Ýsh ret ashylyp, ýsh ret jabylghan oblys endi kelip, basy artyq, eshkimge keregi joq dýnie sekildi, Qostanaygha qosyp jiberdi. Tarihy Torghaydy qazir ógeysitip jatqan eshkim joq, әriyne. Alayda, qanday da bir mәsele tuyndaghanda aldymen Qostanaygha kónil bólinip, Torghaydyng sodan keyin ghana eske alynatyndyghy jasyryn emes.

Biz búl jerde eshkimdi de kinәlayyn dep túrghanymyz joq. Degenmen, Qostanaydyng oblys ortalyghynan shalghayda jatqan shahardyng býgingi tynys-tirshiligine anau Rudnyy nemese Lisakov sekildi qalalarday qashanda túraqty kónil bólinedi dep aita almaymyz. Jaraydy, ekonomikalyq mәselelerding ózindik obiektivti sebepteri de bar shyghar. Alayda, ruhany salada «әttegen-ay» degizetindey jaylardyng da kezdesip qalatyndyghy da jasyryn jayt emes.

Bir ghana fakti. Sonau 90-shy jyldary sharuasyn әp-әdemi dóngeletip túrghan kәsipker Bolat Ábdibekov osyndaghy túrghyndardyng qolqalauymen әri jergilikti biylikting ótinishimen júrt baryp basyn sәldege qoyatyn bir meshit saludy qolgha alghan edi. Sodan 2000-shy jyldardyng basynda meshit negizinen salynyp bituge jaqyndap qalghanda «qarjydan alandamanyz, bәrin qatyramyz» degen tapsyrys berushiler uedisinen tayqyp ketip, kәsipkerdi qyp-qyzyl shyghyngha úshyratty.

«Mening moynymdaghy qaryz, yaghny maghan beriletin qarjy 10 million tengege jetti. Osy shyghyndy talap etip, tapsyrys berushilerge talap-aryz da jazdym. Al olar esh oilanbastan búl meshitti tolyghymen maghan bere salyp, kók tiyn bermesten qútylyp ketti. Qaryzgha batyp men qaldym. Minekey jaghday osy», - deydi ol.

Halyqtan jinalghan aqshagha qosa óz qarjysyn da qosqan kәsipker endi ol ghimaratty ne isterin bilmey, tyghyryqa tirelip túr. Satayyn dese «sharighatqa da, adamgershilikke de qayshy», dep jazghyratyndardan seskenedi. Satpayyn dese, ol qansha degenmen kәsipker emes pe, payda kórmese de ózining júmsaghan qarjysyn qaytaryp alugha qaqyly ekendigin kim joqqa shyghara alady?

Barlyq jighan-týigen dýniyesinen airylghan ol, qazir jasy jetpiske tayap qalsa da, jayaulap-jalpylap meshitti kýzetumen jýr.

«Mine 25 jyldan beri jayau jýrmin. Mashina alugha aqsham joq. Bar tabysym - tek zeynetaqy ghana», - deydi.

Ózi túrghyzghan meshitti Qúdaydan ýmiti bar, imandylyqtan mýldem ajyray qoymaghan qaltaly jandardyng bireui nemese birnesheui birigip, satyp alyp, jetispegen jerin jetildirip, appaq júmyrtqaday etip, Arqalyq júrtyna syilap, halyqtan alghys alar degen ýmiti de joq emes.

«Qúranda «Kimde-kim Alla taghalanyng ýiine kómektesse, oghan Qúday da kómektesedi»» degen bar ghoy. Mýmkin, bireu bolmasa, bireuding nazary týser», - dep bolashaqtan kýder ýzer emes.

Minekey, keleshekte Arqalyqqa jaqyndaghan jandargha «men-múndalap» alystan kózge shalynatyn, bylayghy júrtty imandylyqa úiytatyn meshitting býgingi jaghdayy osynday. Ras, formalidi týrde biylikting din isine aralasuyna qaqy joq. Zang jýzinde din men memleketting irgesi ajyratylghan. Alayda, músylman jamaghaty osy elding azamattary emes pe? Endeshe, ashyq jar salmay-aq, ýndemey-týndemey oblysymyzdaghy ataghy jer jaryp túrghan birer biznesmenderge qolqa saluyna ne kedergi? Odan qazir biraz qor jinaghan, ataghy belgili bolyp qalghan Torghaydyng tól azamattary da shet qalmas degen oidamyz. Qazaqstan músylmandary diny basqarmasy jaghynan da bir qozghau bolsa, artyq etpeytin de shyghar.

Sayyp kelgende, sol budjet degenimiz de halyqtan jinalghan aqsha emes pe? Ákimder óz ataghyn shygharugha kelgende budjet qarjysy esebinen «asqan myrzalyq» tanytatyndyghyn osyndaghy qarasha halyq jaqsy biledi. Mәselen, osy Qostanay qalasynda ótkende anau-mynau emes, 4,5 milliard tengege jabyq stadion salynsa, dәl osynday qarjy júmsap múz sarayyn salyp jatqan jayy taghy bar. Oblysymyzgha ekonomika jaghynan da, ruhany jaghynan da esh paydasy joq, jylyna 2 milliardtan astam tengeni esh qinalmastan júmsay salatyn, ol aqshanyng syrtynda jýzdegen myng dollargha shetelden «legioner» degen kelimsekterdi shaqyratyn «Tobyl» sekildi futbol komandasy jayly tipti de jaq ashpaymyz.

Osynau dalagha shashylyp jatqan qayran qazynany kórgende jalghyz meshitti saqtap qalatyn azghantay ghana dýniyening esh jerden tabylmay otyrghandyghy, endi aitugha úyat әngime.

Jaybergen Bolatov

Abai.kz

3 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1471
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3246
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5419