Atym Oraz bolghanmen,

Otyzdan jasym aspaghan.

IYegin saqal jappaghan.

Sýiinbaymyn, Jambylmyn,

Tanjaryqpyn, Sharghynmyn,

Basynan sóz aspaghan.

Kódekten qalghan bir úlmyn,

Qaymyqpay sóiler patshadan.

Qúlmambetten qalghan qúlynmyn,

Halyqtyng ózi baptaghan, - dep azghana ghúmyrynda artyna týidek-týidek óleng qaldyryp ketken aitys ónerining dýldýli Orazaly Dosbosynov pen

- Aydyngha aqqu-qaz oraldy,

Saghyndym seni.

Jaynady dýniye, janardy,

Saghyndym seni.

Jaz ótti, japyraq tonaldy,

Saghyndym seni.

Aqqayyng aq mamyq orandy,

Saghyndym seni, - dep azamatyn joqtap ótken әnshi Ajar Týzelbekqyzyn el-júrty jyldar ótse de jadynan shygharmaytyny belgili. Óner aspanynan jarq etip, qol ústasyp aghyp týsken qos júldyzyn halyq qalay úmytsyn!

Atym Oraz bolghanmen,

Otyzdan jasym aspaghan.

IYegin saqal jappaghan.

Sýiinbaymyn, Jambylmyn,

Tanjaryqpyn, Sharghynmyn,

Basynan sóz aspaghan.

Kódekten qalghan bir úlmyn,

Qaymyqpay sóiler patshadan.

Qúlmambetten qalghan qúlynmyn,

Halyqtyng ózi baptaghan, - dep azghana ghúmyrynda artyna týidek-týidek óleng qaldyryp ketken aitys ónerining dýldýli Orazaly Dosbosynov pen

- Aydyngha aqqu-qaz oraldy,

Saghyndym seni.

Jaynady dýniye, janardy,

Saghyndym seni.

Jaz ótti, japyraq tonaldy,

Saghyndym seni.

Aqqayyng aq mamyq orandy,

Saghyndym seni, - dep azamatyn joqtap ótken әnshi Ajar Týzelbekqyzyn el-júrty jyldar ótse de jadynan shygharmaytyny belgili. Óner aspanynan jarq etip, qol ústasyp aghyp týsken qos júldyzyn halyq qalay úmytsyn!

Otyzgha qaraghan shaghynda kólik apatynan orazada opat bolghan Orazaly Dosbosynov pen aqynnyng artynda qalghan múralaryn endi jaryqqa shygharamyn dep jýrip, armanyna jete almay, kýre joldyng boyynda kóz júmghan belgili әnshi Ajar Týzelbekqyzyn eske alu maqsatynda «Saghyndym seni» atty әn-jyr keshi ótpek. Biz konsert aldynda Qúlmambetting qúlyny, Kódekting ózi, Sýiinbaydyng sózi Orazaly men Teriskeyding talantty qyzy Ajar jayly әngime qozghasaq deymiz.

Týzelbek Ábjanúly, Ajardyng әkesi: Qyzym menin, gýlim menin, ayaulym...

- Ajar mening balalarymnyng kishisi, betine jan qaratpay, alaqanyma salyp ósirgen erketayym edi. Alla taghala onyng boyyna ónerdi tua bitti darytty. Tili shyqqannan әn salyp, balabaqshagha barghan sәtinen el aldynda óner kórsete bastady. Mektepte oqyp jýrip, audanda ótip túratyn jarystargha qatysyp, mәdeny sharalardyng ortasynda jýrdi. Aytystyng alamanynda da baq synady. Anasy maghan qaraghanda ónerge bir taban jaqyn adam edi, ol da qyzymyzdyng bar aitqanyn oryndap, asty-ýstine týsetin. Sahnalyq kiyimderin tiktirtip, keregin týgendep jýretin. Ajar keyde ýige zattay, aqshalay syilyqtar әkeletin. Sondayda anasy ekeumiz «Naryq zamanynda aqsha tauyp, әke-sheshendi qarq qyldyng ghoy, qyzym» dep kýlip alatynbyz.

Mektep bitirgennen keyin Shymkent qalasyna oqugha jibersek, ol bizge aitpay Almatygha tartyp otyrypty. Joly bolyp qazirgi T.Jýrgenov atyndaghy óner akademiyasyna óz kýshimen týsip, bәrimizdi tanghaldyrghan. Sol oqu ordasynda bilim alyp jýrip, kóp úzamay Orazalymen tanysty. Ekeui birin-biri únatyp, shanyraq kóterdi. Nәreste sýidi. Orazdyng bizding auylgha әr kelgeni toy-mereke bolatyn. Bayaghynyng sal-serilerin kýtkendey, auyl-aymaq, kórshi-qolang bolyp, kýtip alatynbyz. Ekeui tangha deyin kezek-kezek әn salyp, kónilimizdi bir kóterip tastaytyn. Sóitken qos qúlynymnan, qos janarymnan taghdyrdyng isimen oilamaghan jerden aiyrylyp qaldym. Oraz qaytys bolghan uaqytta Ajar qatty qinaldy. Eki jyl ýiden shyqpay, aza tútty. Ózining jaryna degen joqtauyn, saghynyshyn, mahabbatyn, sýiispenshiligin «Saghyndym seni» әnimen, kliypimen jetkize bildi dep oilaymyn. Ayauly qyzym az ghúmyrynda artyna óshpestey iz qaldyrdy dep esepteymin. Óz úlymnan artyq kórmesem, kem kórmegen Oraz balamnyng da útqyr oilary, kesek-kesek aitylghan marjan sózderi, sahnadaghy jarqyn beynesi eshqashan úmytylmaydy dep senemin!

Nәzira TÝZELBEKQYZY, әpkesi:  Sonymnan ergen balapan edin...

- Ajar «35 jasqa tolghanda Orekene arnap bir konsert beremin» dep josparlap jýrgen. Eki-ýsh kliypin týsirip dayyndap qoyghan bolatyn. Efirge berip ýlgermedi. Jana әnder jazdyryp, aqyryndap dayyndala bastap edi. Orazdan aiyrylghan jeti jyl ishinde Ajar ony bir kýn esinen shygharghan joq. Ýige kelse de, telefonmen sóilessek te, «Qayda barasyn, ne istep jatyrsyn?» dep súrasaq ta ýnemi «Orazdyng basyna bara jatyrmyn, Orazdyng basynan kele jatyrmyn. Orazdy týsimde kórdim. Orazgha Qúran oqyttym. Orazdyng tuystarynyng ýiinen kelemin. Balalardy aparyp qayttym» deytin. Áyteuir qashan habarlassang da әngimesi osylay. Qaytys bolarynyng aldynda da kompozitor, әn әrleushi Ermek Elgezekovting studiyasyna baryp, Orazgha arnap jana әn jinaq shygharmaqshy bolyp, ózi oryndaytyn әr әnning aldyna óleng jazdyryp ketipti. Toghyz әnning aldyna toghyz óleng oqyghan. Sózderining astaryna ýnilsek, «Júldyz bop aghyp bara jatyrmyn» dep, ómirden ótetinin bilgen siyaqty әser etedi.

Sol qaraly kýni Ajarmen birge jolda bolghan kisiler de «Dýisenbi júmysym bar, studiyagha baruym kerek» dep asyqtyryp, týndeletip jolgha shyqqanyn aitady.

Ekeumizding aramyzda 7 jas aiyrmashylyq bolatyn. Men erterek mektep bitirip, túrmysqa shyghyp kettim. Ol sәl keyinirek Almatygha oqugha keldi. Sodan júbymyz jazylmap edi. Bir-birimizdi kórmegen kýnning ózinde, kýn qúrghatpay jaghdayymyzdy súrap, bilip túratynbyz. Jasynyng kishiligine qaramay, aqylshy da, dos ta, syrlas ta bola aldy. Ne istesem de aqyldasyp, kenesip otyratynmyn. Syryn aitatyn, oilarymen bólisetin. Bir әn jazdyrsa, ýige alyp-úshyp keletin. Kóbine «ýige kir, shay iship otyryp, sóileseyik» degenime qaramay, meni kóligine otyrghyzyp qoyyp, әueli әnin tyndatatyn. Ekeumiz mashinanyng ishinde úzaq sóilesetinbiz. Kishipeyil, qoly ashyq, bauyrmal edi. Eshkimning kóniline kelmeytin. Qimyly óte jyldam, qanday sharuany bolmasyn, shapshang bitiretin. Taban astynan seruen úiymdastyryp, dem arasynda tamaq dayyndap jiberetin. Ishimizdegi erekshemiz-tin.

Qazir keybir kisiler Oraz ben Ajar turaly әrtýrli әngime aitatyn bolypty. Ákemiz bir audannyng bas dәrigeri boldy da bәrimizdi oqytyp-shoqytyp, qolynan kelgeninshe jaghdayymyzdy jasady. Otbasymyzda eshteneden tarshylyq kórgenimiz joq. Oqugha týskennen keyin Ajar birinshi kursta-aq túrmysqa shyghyp ketti. Ekeuining biraz qiyndyq kórgeni ras. Jalghyz ol ekeui emes, 1994-95 jyldary elding bәri tyghyryqqa tireldi, toqyraugha úshyrady. Ózderi student, ózderi jas, birinen keyin biri eki balasy dýniyege keldi. Endi-endi ayaghynan túryp, auyzdary aqqa jetip kele jatqan uaqytta Oraz ýzilip ketti. Ajar songhy jyldary «Oraz osy jaqsy kýnderdi kórmey ketti ghoy. Osy barshylyqqa jete almady. Jaqsy otbasy bolyp ketushi edik qoy» dep qatty armanda bolatyn. Jetispeushilikten otbasynda týsinbestik oryn alghan shyghar, biraq ony san týrli saqqa jýgirtip, әngime qyludyng qajeti joq. Ekeui ózara tatu edi, mahabbat bolsa, sol ekeuinikindey-aq bolsyn. Oraz otbasynda ýnemi Ajardy erkeletip otyratyn. Bizding ózimizdi barsaq «mening kýn núrynan jaralghan qayyn júrtym keldi» dep qaljyndap, bauyryna basatyn. Oraz qaytys bolghan song Ajargha jan-jaqtan jabylyp kómektestik, әke-sheshem zeynetaqysynan berip túrdy. Ózi toygha baryp, balalaryn asyrady. Sol aqshasyna әn jazdyrdy, klip týsirdi. Orazgha arnalghan estelikting eng ýlkeni - Ajardyng sol kliypi boldy. Songhy eki jyl kóleminde Orazdyng aitystaryn jinap, kitap shygharamyn dep, qolgha ala bastap edi. Ýn taspalardan tyndap otyryp, qaghazgha týsirip, ony kompiuterge bastyryp qoyghan.

Sol armanyna jete almay, bәrimizdi zar eniretip, qabyrghamyzdy qayystyryp kete bardy. Taldyqorghannan toydan qaytyp kele jatyp, kólik apatyna úshyrap demi ýzilgenine 16 mamyr kýni tura bir jyl tolady.

Tang aldynda suyt habar kelgende jýregim soqqygha shydamay, qúlap týstim. Áli kýnge esimdi jiya alghanym joq.

Núraysha men Núrsúltan qazir Shymkent qalasynda túratyn ýlken aghamnyng qamqorlyghynda. Ózderining tórt balasy bar. «Qaryndasymnyng balalaryn eshkimge jautandatpaymyn, ózim qaraymyn» dep oqytyp jatyr. Ajar kózi tirisinde «Ákelerining joqtyghyn bildirmeymin. Tiri jýrsem eshkimnen kem qylmaymyn» dep bar kýsh-jigerin salghan edi. Endi biz bauyrymyzdyng balalaryn jylatpaymyz dep elge uәde beremiz. Mektep bitirgen song Almatygha kelse, qasyma, qolyma alarmyn. Ýilerin әzirge jauyp qoydyq. Dýniyeleri ýiinde qaz-qalpynda túr. Erteng balalaryna múra bolyp qalady. Áke-sheshesi óner adamy bolghan son, ekeui de ónerding jolyn quatyn siyaqty. Núraysha qobyz tartady. Án de salady. Sózge sheberligi de bar. Núrsúltan dombyrada oinap jýr. Kishi úly - әkesinde. Biz qolymyzdan kelgenshe bar meyirimizdi tógip, dúrys tәrbiyeleuge tyrysamyz. Degenmen әr balagha әke-sheshening jóni bólek qoy. Orny erekshe. Aldyna jyly-júmsaghyndy tosyp, sary may jegizip otyrghanynmen, әke-sheshesining qara su bergenindey bolmaydy. Áke-sheshesi úryssa da, úrsa da bilinbeydi. Bizding salqyn qabaghymyz tayaqtan beter tiyedi.

Mektep bitirgeli kýndelik jazbaushy edim, Ajar qaytys bolghannan keyin qolyma qalam alyp, eske týsken qylyqtaryn, saghynyshymdy týrtip qoyatyn boldym. Jaqynda dostarynyn, әriptesterining kómegimen «Qos júldyz» atty estelik kitap shygharghanbyz. Biraq Ajar jayly, Oraz jayly estelik jazugha qolym barmady.

Óldi degenge әli senbeymiz. Ómir boyy saghynyp, ómir boyy izdep, ómir boyy joqtap ótetinim anyq. Keshe ghana kóz aldymyzda sap-sau jýrgen adamnyng býgin joq bolghanyna qalay senersin, qalay kónersin. Qoldan keler shara joq, kýiinesin, ishtey egilesin, sosyn búl dýniyening jalghan ekenine senesin.

Keyde sinilim «Taghdyryma ókpelimin» deytin edi. Endi Núraysha men Núrsúltannyng kózderine qarasam, múngha toly janarlarynan sol sózdi oqyp túrghanday bolamyn.

Osy uaqytqa deyin Orazgha da bir eske alu keshin ótkizsek bolar edi. Oghan әrtýrli jaghdaylar múrsha bermedi. Ekeuin birinen-birin bólmeyik dep, erteng halyqpen birge eske almaqpyz. Ekeuining dostary da, zamandastary da, shygharmashylyghyn qúrmetteytin orta da osynda bolghandyqtan, Ajardyng jyldyq asyn Almatyda bereyik dep sheshtik.

Mamyrdyng ayaghynda ziratyna baryp, Qúran oqytamyz. Ajardan alty ay búryn anamyzdy jer qoynyna tapsyrghanbyz. Orazdy da óz anasy bauyryna alghan. Búl sәikestik pe, әlde Qúdaydyng qúdireti me? Ekeuining de ajaly birdey jol apatynan boldy. Ekeuining de qasynda eki adam otyrghan. Ekeui de analarynyng qasynda jatyr...

Núraysha Orazalyqyzy: Sen botaqanym degen song kýmәnsiz oinagham, Jan Ana!

- Papamdy mamamnan da qatty jaqsy kórdim. Aytysqa ketip bara jatsa, ayaghyna oralyp, jylap jibermeytinmin. Ol da meni qatty erkeletetin. Bes jasymda mektepke bergisi keldi. Mamam «Áli erterek qoy. Boyy da kishkentay, sumka kótere almaydy» dep әzer kóndirdi. Biraq kelesi jyly birinshi synypqa barghanymdy kórmey, dýniyeden ozyp ketti. Keyin әrip tanyp, kompiuter ýirengennen keyin mamama papamnyng aitystaryn qaghazgha týsiruge biraz kómektestim.

Al mamam ómirining sonyna deyin asyghys jýrdi. Qayda barsa da asyghyp baryp, asyghyp qaytatyn. Barlyq tirligin lezde bitirgisi kelgen siyaqty. Kóp uaqytyn ózining otbasyna arnady. Tughan kýnderinde dostaryn shaqyryp, toylatyp jatpaytyn. Tek otbasyna layyqtap, shaghyn dastarqan jasaytyn. Syrttaghy júmystaryn tez-tez bitirip, ýige jetkenshe asyghatyn. Biz Núrsúltan ekeumiz kóbine mektep-internatta boldyq. Inim Erqanatty kishkentay bolghandyqtan ba, kóp erkeletti. Erqanat alty ailyghynan mashinada ósti. Janyna otyrghyzyp qoyyp, әri-beri tasyp, toygha barsa da qasynan tastamaytyn. Qaytys bolatynynan bir kýn búryn biz ýide boldyq. Kýn demalys edi. Bәrimiz birge otyrghanda mamam «Mening ketuim kerek. Toygha shaqyryp jatyr» dedi. Biraq ózi jolgha shyqqysy kelgen joq. «Barmay-aq qoyayyn ba, ne istesem eken?» dep oilanyp otyrghanda, alyp ketetin kólik kelip qaldy. Maghan «Erqanat ketip bara jatqanymdy kórip jylamasyn, dýkenge aparyp, anau-mynau әperip, alday túr» dedi. Erqanat qyrsyghyp, «mamammen birge baramyn» dep túryp aldy. Sosyn «onda arttarynnan kelemin, sender jýre berinder» dep maghan aqsha ústatty. Sóitip, dýkenge baryp, keregimizdi aldyq. Ýige qaytyp barsaq, Erqanat mamamnyng joghyn bilip qoyyp, jylar dep, әpkemdi shaqyryp, әri qaray sayabaqqa ketip qaldyq. Biz sayabaqta jýrgende mamam qayta-qayta telefon shaldy. Árbir bes minut sayyn «ne istep jatyrsyndar. Erqanat jylap jatqan joq pa, tamaq berdinder me?» dep qadaghalaumen boldy. Ápkem arasynda «maghan senbeysing be?» dep renjidi. Keshkisin «tang ata kelip qalamyn» dep taghy habarlasty. Tanerteng túrsaq, eshkim joq. Keshigip jatqan bolar dep sabaqqa ketip qaldyq. Sәlden keyin diyrektorymyz Aqan aghay men Abzal aghay ekeui bizdi ýige alyp keldi. Ne sebepti әkele jatqanyn bilmedik. Tek «ýilerindi tekseruge kele jatyrmyz» dedi. Biraq birtýrli kýdiktendim. Jýregim jamanshylyq sezgendey boldy. «Diyrektor ýidi ne ýshin tekseredi? Múghalimder balalardyng ýiin tekserushi me edi?» dep oiladym. Ne de bolsa, ýige barghan song biletin shygharmyn dep ýndemedim. Ápkem aldymyzdan jylap shyqqanda bәrin týsindim. Mamamnyng qazasynan keyin biz auylgha kettik. Keyde A.Júbanov mektebindegi synyptastarymdy saghynatynym bolmasa, qazir jaghdayymyzdyng bәri jaqsy. Biz internatta eki synyptyng balalary bólingen emespiz. Qyryqshaqty bala tanerteng birge oyanamyz, birge tamaqtanamyz, sabaqqa da birge baratynbyz. Soghan ýirenip qalyppyz. Biraq baylanysymyz ýzilgen joq, habarlasyp túramyz. Ústazym Sayan Aqmolda qobyz kýilerining jinaghyn bergen edi. Sol tuyndylardy tyndap, ónerimdi әri qaray jalghastyryp jýrmin.

Qazir men - on ýshtemin. Núrsúltan - 11 de, Erqanat ýsh jasta. Birde týs kórdim. Papam, mamam, bәrimiz birge shay iship, sóilesip otyrmyz. Inilerim kórinbeydi. Ata-anamnyng ne aityp jatqandary týsiniksiz. Dauystary emis-emis shyghady. Sóitip, jatyp oyanyp kettim.

Erteng eske alu keshinde mamam oryndaghan «Anagha hat» әnin men aityp shyghamyn. Óskende әnshi-aktrisa bolamyn degen armanym bar.

Núrsúltan Orazalyúly: Ketpeshi, mama...

- Papam mening tórt jasymda qaytys boldy. Biraq beynesi esimde qaldy. Meni kóp qytyqtap, oinatatyn edi. Men kýle beretinmin ghoy...

Mamam «Búzyq bolma» deytin. «Tynysh jýr, jýgire berme» dep eskertetin. Kóp búzyqtyq jasaytynmyn, qazir búzyq emespin. Sabaq ýlgerimim jaqsy. Dinara apay ýiretken kýilerdi tartyp jýrmin. Mekteptegi dostarym Núrmúhamed, Jasúlandy kórgim keledi.

Mamamdy saghyndym. Ýnemi týsimde kóremin. Mamam qasymda aqyl aityp otyrady. Bir kezde ornynan túryp bara jatady. «Mama, ketpeshi, qayda barasyn?» dep sonynan qualaymyn. Ol appaq týske ainalyp, joq bolyp ketedi...

Orazaly Dosbosynov:

Qalamymdy birge kóm...

Qandy auyz taghdyr qalaysyn,

On eki mýsheng aman ba?

Qorqyt bop kelsem, ómirge,

Qarsy túrmas em ajalgha.

Ázireyil túrar teginde,

Alynbay eshbir amalgha.

Ash kýzendey iyilip,

Allagha adal syiynyp,

Mandayy jerge tiygenshe,

Shyntaghyng aqty sýigenshe.

Túraghy joq túl taghdyr,

Odan da jyghyl namazgha.

Múqtaj bop ótken Múhtar da,

Abaydyng jyryn oqyghan,

On segiz myng ghalamgha.

Mәiitke birjola ainalyp,

Kórding esigin qagharda.

Bir shumaq óleng oqyshy,

Qabirimdi mening qazarda.

Qalamymdy orap birge kóm,

Bir japyraq qaghazgha.

Aqymgha meni salarda,

Dәl solay iste bolmasa,

Kebenegimdi jamylyp,

Asan bop arman aitarmyn.

Anyzdy ajal dalanda.

Týrkiler de bilgen aqyryn,

Taghdyryn tasqa jazarda.

Betti dayyndaghan Qanshayym Baydәulet

«Ayqyn» gazeti