Pandemiya bastalghaly, halyq  ishki turizmge  bet búryp, óz elimizdegi tamasha jerlerding baghy jana bastady desek te bolady.  Sonyng biri Alakól kóli, jalpy Qazaqstan tenizben shektespeytin bolghandyqtan, jaghajaymen demalatyn oryndar az, kóbine jasandy basseyndermen shekteledi. Suy shipaly desetin Alakól jaghajaylary jyldaghygha qaraghanda biyl adamdargha lyq toly. Oghan birneshe sebep,  Qazaqstannan shyghu, әr týrli tekseruler men shekteulerge baylanysty qymbatqa týsip jatyr.   Al elimizdegi jaghajaylar júrttyng qaltasyna әser etpeytin,   ashyq jýiesimen ghana júmys istep túr. Býgin de  Óskemen baghytyna qatysty emes,  Almaty oblysy, Alakól audanyna qarasty  264 demalys oryndary bar. Aldaghy uaqytta 264  әli de eselene týsetinine,  qúrlystyng jýrip jatqanyna kuә boldyq, aldaghy jyly jana nysandar paydalanugha berileri sózsiz.   Baghalary qanday eken dep  az sholu jasap kórgen bolatynbyz,  birinshi barghan  "Altynay" demalys bazasynda kóbine aghash ýiler, әr ýy bólek salynghan, baghalary,  standartty eki kisilik bólmeni adam basyna  23 mynnan, shildeden bastap 27 myng tengeden, sezongha baylanysty kýn sәl suytqanda tamyz aiynda 17 myng tengege týsiremiz dep otyr. Biraq tanghy asta, basqasy da kirmeydi degen qonaq ýy qyzmetkerlerining sózinshe tamaq arzan emes. Taghy bir "Komfort"  dep  atalatyn baghasy da ishi syrty da keremet demalys zonasy eng tómengi bagha adam basyna  bir kýnge 55 myng dep otyr,  ishine tek tanghy as kiretin zona   2020  da 45 myng bolghan eken,   әkimshisi  biylghy qymbatshylyq qatty әser   song baghasyn da kóterdik dep otyr. Al alty kisilik kotedjder 100 mynnan bastalady.  Áriyne barlyghy birdey qymbatshylyqta emes,  jaghajaydan  bir ayaldamaday jerde ornalasqan  "AQHI-RESORT"  ýsh uaqyt tamaghymen  adam basyna 12 mynnan qoyyp otyr.  Qymbatshylyqqa qaramay adamdar barlyq jerde demalyp jýr. Osy shamada Týrkiya elining de qonaq ýilerine booking.com sayty arqyly  biraz zertteu jasap kórdik, bizding demalys aimaqtaryn on orap alatyn Antaliya qonaq ýilerining baghasy túrghan jerleri men qyzmetterine baylanysty  kýndigi  60 myng men 9 myng arasynda eken,  taghy bir halyq kóp baratyn Tayland elinde karantin әser etip, búrynghy baghalarynan arzangha týsken, 6 mynnan  100 myngha deyingi baghany kórsetip túr. Demalys aimaqtarynan  qalta kótermeytini Europa elderi  alda, mysaly Shvesariya  demalys oryndarynda 200 mynnan  2 mlngha deyingi baghada.

Biylghy pandemiya әser etip halyqtyng basym bóligi ras, shet elge shyghugha mýmkindikteri qalmady, alayda búl tajaldy da adamzat auyzdaqtaytyn kez keler,  halyqtyng basym kópshiligi shet eldi kórip keldi degen ataghy qanday dep arzandau syrtty tandauy mýmkin..  "Baghany sizder rettey alasyzdar ma" degen saualmyzgha Alakól audany әkimi Almas Saparghaliyúly  "Baghany biz rettey almaymyz, bizding qúzretimizge kirmeydi, әr kәsipker óz baghasyn qoyady" dep jauap berdi. Biraq jol biraz rettelgen,  baghanyng óz serviysine say boluyna әriyne jolmen jyldam jetu de kiredi, jol demekshi Taldyqorghan men Ýsharal  baghytyna  úshaq  8 myng tenge. Al Almaty baghytymen 10 myng shamasynda, biylet qarap kórip edik, shilde aiyn qoyyp, tamyz aiyna biylet joq.. Úshaq tek Ýsharalgha qonady,  Ýsharal men Aqshy demalys bazasyna aparar  jol taqtayday tegis. Al poyyz demalys bazalaryna deyin jetkizedi, baghalary  kupe 14 myng shamasynda, al  plaskart kupeden 6 myngha arzan eken, joldyng úzaqtyghy, Almatydan bazgha deyin 16 saghat, ókinishtisi  poyyzgha da tamyzdyng ortasyna deyin biylet joq.  Songhy mýmkindik, jermen jorghalap jetkisi keletinder biraz jol azabyn tartyp biraq keledi, sebebi joldyng jyry әli ayaqtalghan joq, kelesi jyly paydalanugha beriletin joldyng 78 payyzy dayyn, biraq qoldanysqa keybir jerler berilmegen, uaqyttyng kóbin kópirler men ainalma joldardy salu alyp jatyr eken.  Joldy jasap jatqan kompaniyalar arasynda qytay kompaniyalary men qatar  BI GROUP ta bar.

Aqshy aulynyng demalys bazasy qyzmetkerlerining bazynasy  internet mәselesi, turisterding kóbi әleumettik jelidegi paraqsha arqyly bilip keledi, al búl jerde internet te, úyaly  baylanysta nashar, sondyqtan Almaty nemese internet jaqsy ústaytyn bir jerden adamdardy tirkep qoyatyn,  adam jaldap otyrugha mәjbýrmiz deydi. Audan әkimining esebinde Aqshy bazasynnyng ainalasyn abattandyryp,  kóshelerdi jóndeuding ishinde internet te qalys qalmaghan eken. Sezony, eki nemese  ýsh ay ghana sozylatyn demalys aimaghyna qyzghushylyq tanytyp otyrghan әzirge eshqanday mobildik baylanystar joq.  "2019 jyl  1,5 mln adam kelgen bolatyn. Al byltyrghy pandemiya uaqytynda 798 myng adam boldy. Al biylghy jyly 1 mln adam kelip, qúny 5 mlrd. 270 mln tengening sauyqtyru qyzmeti kórsetiledi dep josparlanyp otyr"-dedi bizben әngime barysynda audan әkimi A. Saparghaliyúly.

Memleket basshysy Q. Toqaev "Syndarly qoghamdyq dialog-Qazaqstannyng túraqtylyghy men órkendeuining negizi" joldauynda turizmnin, әserese eko jәne etno turizmning damuyna ekonomikanyng manyzdy salasy retinde erekshe kónil bóludi tapsyrghan bolatyn. Iә ras, әlem Qazaqstandaghy demalu mýmkindikteri jәili endi bilip jatyr. Biz әlemdi óz jerimizde kýtu ýshin әriyne myqty servis kerek. Jalpy myqty servis pen tanghajayyp tabighat pen anyz bolsa, shet eldikter qanday da qymbat qarajat bolsa da keledi dep oilaymyn. Qazaqstan boyynsha, qazirgi tanda Almaty oblysy turizm damytu jaghynan kóshbasshy retinde. Alayda barlyghy tabighatpen shekteledi, anyzdy mekenderdi qayta qolgha alu endi qolgha alyna bastady. Anyzdy mekenderding kóshbasshysy  Týrkistan dep senimmen aita alamyz, ókinishtisi Almaty oblysynda da qasiyetti, tarihy jerler asa kóp... Tarihshylar qolgha alyp, bolashaqta tarihy mekenderge de   etno tarihy turizm damidy degen oidamyz...

Aida Qojmambetova