Resey әskeriyleri, dәlirek aitsaq «Resey ofiyserleri» deytin qoghamdyq úiymnyng basshy-qosshylary Qazaqstan preziydentine qayrylu jasap, ýndeu joldapty. Sóitip, Qazaqstandaghy orys tildilerge «shabuyl jasaushylardy» (Qazaqstanda qazaq tilinde qyzmet kórsetudi talap etkenderdi orys júrty «qylmysker» retinde sipattaydy-red.) jauapkershilikke tartudy súrapty.

Úiymnyng basshysy, Resey batyry Sergey Lipovoy deytin adam: «Songhy birneshe apta ishinde BAQ pen qoghamda Qazaqstandaghy orys tildi azamattargha shabuyl jasap, úryp-soqqan auyr jaghdaylargha qatysty qyzu talqy jalghasyp jatyr. Kuәgerlerding aituynsha, búl shabuyldar últtyq jәne diny sebeptermen baylanysty. Búl oqighalar bir-birimen baylanysty bolmauy mýmkin, biraq tendensiya bar. Jәne búl bauyrlas halyqtardyng ortasyna ot jaghu ýshin jasalyp jatyr», - depti.

Depti de: «Kinәlilerdi (qazaq tilin talap etkenderdi menzep otyr-red.) tauyp, jazalau kerek. Endigәri múnday jaghday qaytalanbauy ýshin shara qoldanu kerek», - dep «aqyl» aitypty. Onysymen qoymay, «til patruliderimen» kýresu ýshin Sovet odaghy men Resey batyrlarynan qúralghan bir top delegasiya bolyp, Qazaqstangha keluge dayyn ekendikterin de mәlimdegen.

«Óz tarapymyzdan Sovet odaghy men Resey batyrlarynan qúralghan delegasiya bolyp, Qazaqstangha keluge, qoghamdyq diplomatiya shenberinde jaghdaydy túraqtandyru ýshin, bizding bauyrlas halyqtar arasynda últaralyq arazdyqqa jol bermeu ýshin birqatar is-sharalar atqarugha әzirmiz», - deydi.

Búl TASS agenttigining aqparaty. Osy jәne Lipovoydyng mәlimdemesi aitylghan osy mazmúndas materialdardy «Gazeta.ru», «Russian.rt.com», «Vzglyad.ru», «Vechernyaya Moskva», «Veteranskiy vestiy», «Argumenty», «Pravda» sekildi Reseyding ondaghan sayttary jariyalady.

Endi myna aqparatty qaranyz. Búl da 23 tamyz kýni shyqqan. «Obshestvennaya slujba novostey» deytin sayt Reseyding taghy bir batyry, polkovnik Aleksandr Golovashkiyn degennen pikir alypty. Golovashkin janaghy Lipovoydyng pikirin qoshtap, Qazaqstandaghy «til janashyrlarymen» kýresuge saylanyp otyrghanyn aitypty.

«Eger qazaqtar jaghynan resmy súrau týsetin bolsa, men jәne ózge de Resey batyrlary búl delegasiyanyng qúramyna quana-quana qosylamyz. Biz qazaqtar men orystar arasynda últaralyq arazdyqty boldyrmau ýshin ótkiziletin is-sharalargha qatysyp, óz kómegimizdi úsynugha dayynbyz. Sonday-aq, biz búl jaghdaydy múqiyat baqylap otyrmyz. Qazaq biyligi endigi joly múnday oqighalargha jol bermeui kerek», - depti Golovashkiyn.

Sergey Lipovoy  kim?

Áskery úshqysh. Resey batyry ataghyn RF preziydenti V.Putinning qolynan alghan. Áskery sheni – general-mayor. Aughan soghysyna, Sheshen soghysyna qatysqan eken. Janaghy «Resey ofiyserleri» deytin úiymnyng basshysy.

Al Aleksandr Golovashkin degen kim?

Ol de Resey batyry. Golovashkin de búl ataqty preziydent Putinning qolynan alghan (2008 jyly). Resey Ishki ister ministrliginde qyzmet etken. Áskery sheni – polkovniyk.

Álginde ghana Reseyding memlekettik Dumasy arnayy sheshim shygharyp, orystar men orys tildilerge til tiygizgenderdi Reseyge kirgizbeu turaly zang qabyldaudy úsynghan. Qazaqstandaghy til janashyry, qogham belsendisi Quat Ahmetovter bastaghan aksiyagha qatysty Resey tarapynan arandatushylyq kóbeyip, mәsele joq jerden ushyqqan edi. Reseyding ekinshi dengeyli sarapshy-sayasatshylarynan tartyp, Syrtqy ister ministrligi ókilderi de, Memlekettik Duma Tóraghasy V.Volodin bastaghan deputattar da, tipti Premier-ministr Mihail Mishustin de: «Qazaqstanda orystar men orys tildilerge qysym jasalyp jatyr», - dep oibaygha basqan. Artynsha, Aqorda da yldym-jyldym ýn qatyp, qazaq tilinde sóileudi súraghan qazaq belsendilerining zang shenberindegi әreketterin «ýngirdegi últshyldyqqa» tenep sóilegen.

Reseylik, Kremlidik sayasatkerler men reseyshil BAQ-tyng búl «arandatulary» jayly ótken joly egjey-tegjeyli jazdyq. Qaytalap jatpayyq...

Býgingi әngime janaghy Resey preziydenti Vladimir Putinning qolynan ataq alghan «batyrlarynyn» sózderi turaly bolmaq. Lipovoy men Golovashkinning sózderi – bóten memlekettik ishki isine aralasu. Ashyq qoqan-loqy jasau. «Biz jaghdaydy baqylap otyrmyz. Alda-jalda, kele qalamyz», - deydi. Deydi de: «Qylmyskerlerdi jazalandar. Endigәri qaytalanbasyn», - dep qahar kórsetedi. Búl degeniniz - qazaq halqyna ses kórsetu. Kerek deseniz, Aqordagha ses.

Qazir әlem halqynyng talqysynda – Aughanstandaghy ahual ekeni belgili. Qazaqstan men ózge birqatar memlekette, sonyng ishinde Reseyde de «radikaldy úiym» dep tanylghan Taliban qozghalysy aughan biyligin qolyna aldy. Búl jayt dýnie halqyn dýrliktirip otyrghany jәne ras. Tek, Resey ýshin, ondaghy sayasatkerler men «batyrlar» ýshin qauipti jau – tәlibter emes, qazaq últshyldary bolsa kerek.

Óitpese, Reseyding jýzdegen aqparattyq sayttary men memlekettik telearnalary «Qazaqstandaghy qazaq últshyldaryn» basty taqyrypqa shygharyp, eki-ýsh aptadan beri auyzdary kópirgenshe sóz etip otyrmas edi ghoy... Esesine, Reseyding federaldyq telearnalary Kabuldegi Resey Elshisining aitqandaryn alaqaylyp taratyp jatyr. Al Resey elshisi Dmitriy Jirnov ne deydi deseniz, qaranyz:

16 tamyz kýni «Rossiya 24» arnasyna bergen súhbatynda: «Qazir bizdi tәlibter qorghap otyr. Ýlken otryad. Bizge jaghymdy әser qaldyrdy. Kózi ashyq jigitter. Jaqsy qarulanghan. Elshilikting ishki aumaghyna ornalasty. Eshqanday esuasty, eshqanday terroristi ótkizbey, jaqsy qorghap túr», - deydi.

17 tamyz kýni «Rossiya 24» arnasyna: «Tәlibtermen kelissóz jaqsy ótti. Konstruktivti boldy. Bizding qauipsizdigimizge kepildik berdi. Tәlibter búrynghy jýiege qyzmet etkenderge amnistiya jasaytyndaryn aityp otyr. Olar adekvatty. Endeshe nege dýrbeleng jasauymyz kerek», - deydi.

21 tamyz kýngi súhbatynda: «Tәlibter Aughanstannyng terroristerding ordasy bolghanyn qalamaydy. Olar múny ashyq mәlimdedi. Tәlibter Aughanstannyng dúrystalyp, memleket bolyp qayta kýsheygenin qalaydy», - dep sóileydi.

Týiin:

Sonymen, әlem júrty (sonyng ishinde Resey de) «radikaldy úiym» dep tanityn Taliban sarbazdaryn Resey aqparaty «sanaly, jaqsy jigitter» dep sipattaydy da, óz elinde, óz jerinde memlekettik tilde sóileudi súraghan qazaq azamattaryn «jau» dep kórsetedi. Ol az deseniz: «Aqorda jaghdaydy rettemese, biz kelip, tәrtip ornatugha dayyn túrmyz», - dep ashyqtan-ashyq ses kórsetedi. Al Aqorda, QR Syrtqy ister ministrligi men ózge de qúzyrly organdar Resey «batyrlarynyn» búl mәlimdemelerine qatysty «lәm-miym» dep pikir bildirgen joq. Solay...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz