London Olimpiadasyndaghy «klassikter» bәsekesi ayaqtalghan son, grek-rim kýresinen Jaqsylyq Ýshkempirov pen Shәmil Serikov jenip alghan altyndar odan әri sýrlene týsti. Qazaq jankýieri saryla kýtken sary altyn Túmandy Alibionda da búiyrghan joq.  Qazaq baluandary әlem kóz tikken dodadan qola jýlde alugha da qabiletsiz eken. Al ýshinshi oryn iyegeri Daniyal Gadjiyev qazaq kýres mektebining ókili emes. Ol - danqy jer jarghan Daghystan kýres mektebinen qanattanghan. Osylaysha, grek-rim kýresinen  32 jyl boyy Olimpiada altynyn kýtip kelgen biz Ánúranymyz Rio-de-Janeyrodaghy kelesi oiyndarda shyrqalyp qalar degen kómeski ýmitke ghana aldanyp, Olimpiadadaghy  «klassikter» bәsekesin ensemiz týsken kýide ayaqtadyq...

London Olimpiadasyndaghy «klassikter» bәsekesi ayaqtalghan son, grek-rim kýresinen Jaqsylyq Ýshkempirov pen Shәmil Serikov jenip alghan altyndar odan әri sýrlene týsti. Qazaq jankýieri saryla kýtken sary altyn Túmandy Alibionda da búiyrghan joq.  Qazaq baluandary әlem kóz tikken dodadan qola jýlde alugha da qabiletsiz eken. Al ýshinshi oryn iyegeri Daniyal Gadjiyev qazaq kýres mektebining ókili emes. Ol - danqy jer jarghan Daghystan kýres mektebinen qanattanghan. Osylaysha, grek-rim kýresinen  32 jyl boyy Olimpiada altynyn kýtip kelgen biz Ánúranymyz Rio-de-Janeyrodaghy kelesi oiyndarda shyrqalyp qalar degen kómeski ýmitke ghana aldanyp, Olimpiadadaghy  «klassikter» bәsekesin ensemiz týsken kýide ayaqtadyq...

Grek-rim kýresinen kilemge alghash bolyp Ashat Dilmúhambetov shyqty. 74  keli salmaq dәrejesindegi Ashat kýresten ózge, esepke de jýirik jigit edi. Álem chempionatynda 5-i oryn alghan son, Londongha tikeley attanghan Dilmúhambetov qarsylastary ýshin júmbaq baluan degendi bas bapker tilge jii tiyek etetin. Alayda Ashattyng júmbaghy birinshi beldesuinde-aq sheshilip qaldy. Belorussiyalyq Aleksandr Kikiynev bizding baluan­dy op-onay aunata saldy.  Bes sausaqtyng birin býgip, ertengi sayys kýnin asygha kýttik.
Qazaqstan bayraghyn Olimpiadanyng ashylu saltanatynda jelbiretip shyqqan Núrmahan birinshi beldesuinde-aq útylyp qalady degen oy kimning basyna kelipti?! Álem chempionatynda eki mәrte túghyrdan kórinip, Aziya oiyndarynda qazaq Ánúranyn әueletken jigit Londonda jýlde әkeletinder tiziminde bolatyn. Biraq tizimdi biz qúrghanmen, kilemdegi jaghday  yrqymyzgha baghynbaydy ghoy...  Tinәliyev alghashqy aiqasynda shvesiyalyq Yohan Eurenge ese jiberdi. Mýmkin, ese jiberdi degen sóz tym jenil maghynasynda aitylyp túrghan shyghar... Núrmahanmen birge, býkil qazaqtyng esesi ketkendey kórindi bizge. Auyr salmaqtaghy alyp jigitter el aibynyn kóterip túrmaushy ma edi?! Alyp bir aunap alghan son, artynan ergen jigitterden de jiger kóre almadyq.  Futbol men hokkeyde qara ýzip ketkenimen, jekpe-jek týrlerinde jýldege synyq sýiem de jaqynday almaytyn Shvedten útylghan son, basqalary turaly oilaudyng ózi qorqynyshty edi... Yohannyng aqtyq syngha jetpeytinin әu bastan sezdik te, Núrmahan Tinәliyevting London kilemine qayta shyqpaytynyna týbegeyli kózimiz jetti...
Al 60 kelidegi  Almat Kebispaev beldesulerin óte belsendi bastady. AQSh-tyng bedeldi basylymynan bastap, qarapayym qazaq jankýierine sheyin osy jigitten London altynyn kýtken. Birinshi beldesuinde ukrainalyq Lenur Temirovti onay jyqty, ekinshi synda Venesuela baluanyn ýiine qaytardy. Ýshinshi beldesude býkil Irannyng ýmiti Omid Noruziymen jol týiisti. Osy orayda baluandar bәsekesindegi jerebe tartu rәsimine de biraz ókpelep aldyq. Álem chempiony men әlem chempionatynyng kýmis jýldegeri bir topqa týsken. Mәselen, boks pen dzudo federasiyalary ýzdikter men dengeyi bir bas tómen sportshylardy aiqastyryp, sýt betinde qalqyghan qaymaqtardy finalda nemese jartylay finalda kezdestiruge mýddeli. Jerebeni osyghan ynghaylastyryp týzgen. Biraq, kýreste búlay bolmady...
Bir jyl búryn Týrkiyada tóselgen kilemde búl baluandar әlem birinshiligining altyny ýshin talasyp, iran baluany Almatty jenip ketkeni jadymyzda túr. Biraq Olimpiada ruhy bólek bәseke! Álem men qúrlyqty baghyndyrghan baluan Olimpiadany da útyp alady degen qatyp qalghan zang joq. Seydahmet Berdiqúlovsha aitsaq, Olimpiadada kimning ruhy myqty, kimning jeniske degen jigeri artyq, kim sol sәtte, sol sekundta naghyz babynda túr - sonyng mereyi ýstem bolady. Sondyqtan da biz jaqsylyqtan ýmittenip, Almattan erlik kýttik! Alayda tauymyz taghy da shaghyldy. Noruzy rasynda naghyz talant eken! Bizding batyrdy 3:1 jәne 3:0 esebimen enserip ketkenin kóz kórdi. 
Altyngha barar jolda sýringesin, kónili qaldy ma, әlde rasynda kýshin sarqyp aldy ma, kim bilsin, Almat osydan song jarqyray alghan joq. Omid Noruzy finalgha jetkesin alaqanymyzdy soghyp, Kebispaevtyng júbanysh beldesuin tamashaladyq. Bolgar baluany Ivo Angelov búryn Almatty jenip kórmegesin, jenisten ýmittenuge qúqymyz bar edi. Aytqanymyz kelip, Kebispaev qola jýldege talasu baqytyna ie boldy. Alayda qola da bizding jigitke búiyrmady! Almat basqa emes, japon baluanynan jenilip qaldy. Eger dzudoshylarymyz japongha jol berse, dәl  búlay jazghyrmas edik. Baluan babalarymen maqtanatyn, kishkentayynan kýresip ósetin qazaq jigitining japonnan útyluy kónilge auyr tiyedi eken... Tipti songhy beldesude biz Almattyng kózinen ot kórgen joqpyz. Kýshi sarqylghany kórinip túr. Qayta-qayta japon baluanyna basyn berip qoyghannan keyin, qolanyng búiyrmaytyny belgili boldy. 
84  kelidegi Daniyal Gadjiyev alghashqy ainalymda әlem chempiony Hristo Marinovty jenip, birden reseylik Alan Hugaevpen beldesti. Býginge deyin Reseyden kelip, Qazaqstan namysyn qorghaghan baluandardyng barlyghy da ózining búrynghy otandastaryn әlemdik synda útyp kórmegen. 2008 jyly Marid Mýtәlimov daghystandyq Bahtiyar Ahmetovke jol berdi, Teymuraz Tigiyev aqtyq synda reseylik Shirvany Muradovtan útylyp qaldy. Sondyqtan, Daniyaldyng Alannan asa almaytynyn birden boljaghanbyz. Tap solay bolyp shyqty. Alan Osetiyanyng tuyn týsirgen joq, Daniyaldy ghana emes, barlyq qarsylastaryn jaypap ótti. Gadjiyev bolsa, qola medali ýshin kýreste gruzin jigitinen basym bolyp, «klassikterdin» London Olimpiadasyndaghy jalqy medalin óz enshisine jazdy.
Almat pen Núrmahannan qayyr bolmaghasyn, Darhan Bayahmetov ýshin taqym qystyq. Darhan Beyjindegi oiyndargha qatysyp, Olimpiadanyng ruhyn sezinip kórgen baluan. Sol sebepti, Londonda namysty qoldan bermeydi dep ýmit etkenbiz. Ókinishtisi, ýmitimiz taghy selge ketti. Alghashqy ainalymnan onay ótken Darhan ekinshi beldesuinde Litva baluanyn jene almay, púshayman boldy.
Londongha senip jibergen serkelerding kýii osynday. Qazaq baluandary qashan Osetiya, Daghystan, Qapqaz jigitterin tizerletedi dep jýrgende, kýresten alar sybaghasy az Japoniya, Shvesiya  jәne  Litva jigitterinde kegimiz ketti.  Áriyne, Olimpiadagha osaldar barmaydy. Biraq qazaq baluanynyng kez kelgenge onay olja bolghanyn kóru qiyn eken. Mýmkin, baq shappaghan shyghar?! Mýmkin, babymyz kelispedi?! Qarsylasyn kilemnen júlyp ala almaghan jigitterde jankeshtilik az ba, әlde?! Kózderi dýmpiyip isip, ashylmay qalsa da, qarsylasynan jenisti tartyp alghan kәris baluany Kim Hen Udyng qolynan kelgen erlikti bizding jigitterden kýtip edik qoy.    Kýrestegi nәtiyjesizdik London olimpiadasynda taghy qylang berdi. Braziliyadaghy oiyndardan song da Jaqsylyq pen Shәmil aghalardyng altynyna  shýkirshilik etip otyrmasaq iygi edi...

Aqyrys Bókenbayqyzy

«Jas qazaq» gazeti