Shymkentte jana әkimshilik-iskerlik ortalyghyn salu bastamasy boy kótergende memleket qajettiligine alynatyn jer dauynyng da basy qyltighan. Óitkeni, shaharda bos jatqan jer joq, bәrining óz iyesi bar. Jana ortalyqtyng jobasy múnday mәselelerdi attap baryp, jasalghan joq. Óitkeni, memleket múqtajyna alynatyn jer telimderining iyelerine tiyisti ótemaqy tóleu isi zang shenberinde jýrgiziledi. Al qalanyng bos jatqan jerinen jana ortalyq salu iydeyasy neden tuyndap edi?

Shym shahardyng keshegi, býgingi kelbeti kópshilikting jadynda. Qazybek by kóshesinen bastap Bauyrjan Momyshúly kóshesine deyingi aumaqta sozylyp jatqan qalanyng ortalyghy barynsha janartylyp, túrghyndargha qolayly jaghday jasalyp keldi. Degenmen, qalanyng býgingi ortalyghy kóptegen mәselelerdi sheshuge qauqarsyz. Jol qozghalysynyng tiyimsizdigi, kólik keptelisi, avtotúraqtardyng jetkiliksizi túrghyndardardyng jýrip-túruyna әjepteuir kesirin tiygizdi. Býgingi órkeniyet kóshi damudyng «donghalyghymen» jýretinin eskersek, onda Shymkentting búl kóshting sonynan jýrip ótui zandy da. IYә, qalanyng bolashaghyn oilau arly is. Shymkentke elimizdegi ýshinshi qala mәrtebesining berilui shahardyng keleshegimen de tikeley baylanysty. Shymqalanyng shetki bóliginen jana ortalyq salu isi birinshiden, qalanyng mәrtebesin kóteruge qyzmet etse, ekinshiden, túrghyndardyng jayly ómir sýruining kepili. Óitkeni, jana ortalyq kópqabatty ýilermen, mәdeni, әleumettik nysandarmen erekshelenedi.

Shymkentte jana әkimshilik-iskerlik ortalyghyn salu bastamasy boy kótergende memleket qajettiligine alynatyn jer dauynyng da basy qyltighan. Óitkeni, shaharda bos jatqan jer joq, bәrining óz iyesi bar. Jana ortalyqtyng jobasy múnday mәselelerdi attap baryp, jasalghan joq. Óitkeni, memleket múqtajyna alynatyn jer telimderining iyelerine tiyisti ótemaqy tóleu isi zang shenberinde jýrgiziledi. Al qalanyng bos jatqan jerinen jana ortalyq salu iydeyasy neden tuyndap edi?

Shym shahardyng keshegi, býgingi kelbeti kópshilikting jadynda. Qazybek by kóshesinen bastap Bauyrjan Momyshúly kóshesine deyingi aumaqta sozylyp jatqan qalanyng ortalyghy barynsha janartylyp, túrghyndargha qolayly jaghday jasalyp keldi. Degenmen, qalanyng býgingi ortalyghy kóptegen mәselelerdi sheshuge qauqarsyz. Jol qozghalysynyng tiyimsizdigi, kólik keptelisi, avtotúraqtardyng jetkiliksizi túrghyndardardyng jýrip-túruyna әjepteuir kesirin tiygizdi. Býgingi órkeniyet kóshi damudyng «donghalyghymen» jýretinin eskersek, onda Shymkentting búl kóshting sonynan jýrip ótui zandy da. IYә, qalanyng bolashaghyn oilau arly is. Shymkentke elimizdegi ýshinshi qala mәrtebesining berilui shahardyng keleshegimen de tikeley baylanysty. Shymqalanyng shetki bóliginen jana ortalyq salu isi birinshiden, qalanyng mәrtebesin kóteruge qyzmet etse, ekinshiden, túrghyndardyng jayly ómir sýruining kepili. Óitkeni, jana ortalyq kópqabatty ýilermen, mәdeni, әleumettik nysandarmen erekshelenedi.

Jana ortalyq týsetin aumaqty tandau mәselesi de tynghylyqty oilanudy qajet etti. Nәtiyjesinde tiyimdi tandau «Núrsәt» shaghynaudanyna josparlandy. Shymkent qalasy әkimining orynbasary B.Áshirbekov jana jobanyng tiyimdiligi jóninde bylay deydi:

- Tandaudyng osy aumaqtargha týsuining de ózindik sebepteri bar. Birinshiden, bos jatqan jer, ekinshiden, búl aumaq jylu, kommunikasiya jýielerin tartugha qolayly, ýshinshiden geografiyalyq reliefi jaghynan biyikte ornalasqan. Osy tiyimdilikting bәrin eskere kele, joba tiyisti mamandarmen jәne OQO sәulet jәne qala qúrylysy basqarmasymen maqúldanyp, әkimdikting qaulysy bekitilgen.

Songhy bir-eki aptada qala túrghyndarynyng mazasyn qashyrghan mәsele - memleket múqtajyna alynatyn jer telimderi bolyp otyr. 2012 jyldyng 19 shildesinde Shymkent qalasy әkimdigining «Jer uchaskesin memleket múqtajy ýshin alyp qonggha baylanysty jer uchaskesin nemese ózge de jyljymaytyn mýlikti mәjbýrlep iyelikten shygharudyng bastaluy turaly» №309 qaulysymen gazet betterinde 1300 jer uchaskesining tizimi jariyalanghan bolatyn. Tizimge ilikken jer iyelerinen maza ketip, «mәjbýrlep alyp qoiy isin» teris  týsingender de joq emes. Alayda, jergilikti biylik búl iygi isting halyqtyng kelisimimen jýrgiziletinin aityp týsindirdi. Eshkimnen jer uchaskeleri zorlyqpen tartyp alynbaydy. Bastysy - túrghyndar osyny týsinui tiyis.

Degenmen, qalalyq әkimdik mәseleni zerttep, halyqtyng talap-tilekterin eskere kele 1300 jer uchaskesining tizimine ózgerister engiziletinin jariya etip otyr. Búl turaly qalalyq jer qatynastar bólimining bastyghy mindetin atqarushy Erbol Ahmetov mәlim etti.

- Búghan deyin Shymkent qalasy әkimdigining qaulysymen 1300 jer telimi josparlanghan jobagha alynghan bolatyn. Qazirgi kezde ol jer qaytadan qaralyp, sol jerding kartasy dayyndalu ýstinde. Bizding zerdeleuimiz boyynsha ýy kóp salynghan, budjet esebinen kommunikasiya jýrgizilgen jer jobagha engizilmeydi. «Miras», «Qaytpas-1» shaghynaudandary da kirmeydi. Jalpy, býgingi kýnde, qúrylysy bitpegen 55 ýy memlekettik múqtajdyqtar ýshin satyp alynugha jatady. Shymkent qalasynda jana túrghyn audany men әkimshilik-iskerlik ortalyghynyng egjey-tegjeyli josparlau jobasy boyynsha jalpy alany 364 ga jer telimine jasaqtalghan bolatyn. Qazirgi kezde búl aumaqtyng shekarasy qayta qaralyp, ózgerister engizilip, OQO sәulet jәne qala qúrylysy basqarmasymen kelisilip, әkimshilik-iskerlik ortalyghynyng qúrylysy jýrgiziletin aumaqta júmystar jýrgizilude. Al jer iyelerine ótemaqy tóleu mәselesi «QR Mýlik turaly» Zanynyng ayasynda sheshiledi. Búl jerding kópshiliginde qúrylys júmystary bitpegen. Sol jer uchaskesinde qanshalyqty júmys jýrgizildi, bәri baghalau isinde esepke alynady. Biraq, memlekettik múqtajdyqtar ýshin alynatyn jer telimining jәne jyljymaytyn mýlikting qúny naryqtyq baghadan joghary bolmauy tiyis, - deydi Erbol Ahmetov.

Jalpy, memleket múqtajy ýshin jer telimderin alu isi bir ghana Shymkentte jýrgizilip jatqan joq. Búl - әlemdik prosess. Uaqyt kóshimen ilesip, janaru ýrdisin bastan keshiretin memleket ýshin múnday merzimdi júmystardyng atqaryluy zandy qúbylys. Sondyqtan búl isti sýiikti qalamyzdyng bolashaghymen týsingen abzal. Qazir jana ortalyq salynatyn aumaqta  bes ghimarattyng qúrylys júmystary bastalyp ketti. Kongress-holl, drama teatr, kinozal, kitaphana ghimarattary bolashaqta zamanauy kelbeti qalyptasqan jana Shymkentting negizgi bet-beynesi bolyp sanalmaq.

Alayda, túrghyndarmen ortaq kelisimge kelu úzaqqa sozyluy mýmkin. Múqtajdyqqa alynatyn jer telimderi tek eki tarap kelisim-shartqa otyryp qol qoyylghanda ghana memleket iyeligine beriledi. Sondyqtan, jer iyeleri kýn tәrtibindegi mәselening qanshalyqty manyzdy ekenin úghynsa eken.

- Memleket halyqqa jau emes! Halyqtan jerdi tartyp alyp, ony ekinshi bir jeke jәne zandy túlghalargha memlekettik mýddelerdi kózdemeytin maqsat ýshin berilmeydi. Múnyng bәri memleketting iygiligi ýshin qalanyng jana tynysy jolynda jasalatyn sharua ekenin halyq týsinse eken deymiz. Qala bolu ýshin onda ýilerding 70 payyzyn kópqabatty ýiler qúrauy tiyis. Olay bolsa bizding qalamyz ýlken auylgha ainalyp bara jatyr. Basym bóligin jeke sektordaghy ýiler qúraydy. Búl isti qolgha aludyng da basty sebepterining biri - osy. Jaqyn arada gazet betine bastapqy qaulygha ózgerister engizu turaly qaulynyng jobasy jariyalanady. Qauly qabyldanghannan keyin, ýsh ay merzim ishinde kelisimge kelip, jer telimine, jyljymaytyn mýlkine baghalau jýrgiziledi. Al alty ay merzim ishinde tolyq rәsimdelmegen jer telimine jyljymaytyn mýlikti zandastyryp bitui tiyis. Demek, bizding júmysymyz da uaqytqa tәueldi. Qashangha deyin sozylady, ol kelisimge keluimizge baylanysty. Eger oghan kelispese, bizding sotqa jýginuimizge qúqymyz bar, - deydi qala әkimining orynbasary Baqytjan Aydarhanúly.

Qazir Shymkentte jana ortalyqqa qatysty júmystar qarqyndy týrde qolgha alyndy. Al búl iste eshbir qarapayym túrghyn zardap shekpeui tiyis. Jergilikti biylik osy mәseleni baqylaugha alyp otyr. Kýndelikti halyqpen kezdesip, týsindiru júmystary da tolassyz jýrgizilude. Memleket múqtajyna alynatyn jer telimderine qatysty mәsele boyynsha túrghyndardyng qala әkimdigine kelip, qajetti mәlimetti aluyna tolyq mýmkindigi bar. Tek dabyra sózge erip, arandatudan abay bolsa bolghany. Memleketting mýddesi bәrinen biyik túruy tiyis.

«Abay-aqparat»