Toqsanynshy jyldardyng basy bolatyn. Osynau qúrsaq shala, kónil jýdeu kezde Elemes eldi dýrliktirip, su jana mashina minip aldy. Dýrligetin de jóni bar: balalardyng tilimen aitqanda «mektepti dәlizden bitirgen», atadan qalghan dәuleti, arqa sýier aghayyny joq jigit edi. Sóite túra ózge júrt «erteng ne jeymin» dep bas qayghy bolyp jatqanda, búl auyldyng ishin jana «jiguliymen» shandatyp jýrdi. Elden erek eti tiri bolmaghanymen, naryq zamanynyng amalyn tym tәuir tapqan Elemes mayda-shýide kәmpiyt-pechenie, susyn, saghyz saudasymen-aq sharuasyn dóngeletip jýrgeninen auyl ishi habardar bolghanymen tap osynday tabysqa jetetinin oilamapty.

Qoyshy, sonymen qyljaqbas qúrdastaryn bylay qoyghanda, kóldeneng júrttyng ózi kórgen sayyn «Eleke, jumaysyng ba?» dep qaghytyp qalugha tyrysty. Obaly ne kerek, búrynghy Elemes, qazirgi Elekeng de kóp jalyndyrghan joq - «erteng keshke juam» degen juan habardy dýnk etkizdi. «Toydyng bolghanynan boladysy qyzyq», kýndelikti makoron, margarinnen mezi bolghandar men bireu kezdesse «birdeneng bar ma?» demey qalmaytyndardyng qúdayy berip qaldy. Elekenning mashinasyn juu ýshin bir jylqyny jayratyp tastaghany, pәlen jәshik «zavodskoy» alghany turaly gu-gu әngime biraz júrttyng ermegine ainaldy.

Toqsanynshy jyldardyng basy bolatyn. Osynau qúrsaq shala, kónil jýdeu kezde Elemes eldi dýrliktirip, su jana mashina minip aldy. Dýrligetin de jóni bar: balalardyng tilimen aitqanda «mektepti dәlizden bitirgen», atadan qalghan dәuleti, arqa sýier aghayyny joq jigit edi. Sóite túra ózge júrt «erteng ne jeymin» dep bas qayghy bolyp jatqanda, búl auyldyng ishin jana «jiguliymen» shandatyp jýrdi. Elden erek eti tiri bolmaghanymen, naryq zamanynyng amalyn tym tәuir tapqan Elemes mayda-shýide kәmpiyt-pechenie, susyn, saghyz saudasymen-aq sharuasyn dóngeletip jýrgeninen auyl ishi habardar bolghanymen tap osynday tabysqa jetetinin oilamapty.

Qoyshy, sonymen qyljaqbas qúrdastaryn bylay qoyghanda, kóldeneng júrttyng ózi kórgen sayyn «Eleke, jumaysyng ba?» dep qaghytyp qalugha tyrysty. Obaly ne kerek, búrynghy Elemes, qazirgi Elekeng de kóp jalyndyrghan joq - «erteng keshke juam» degen juan habardy dýnk etkizdi. «Toydyng bolghanynan boladysy qyzyq», kýndelikti makoron, margarinnen mezi bolghandar men bireu kezdesse «birdeneng bar ma?» demey qalmaytyndardyng qúdayy berip qaldy. Elekenning mashinasyn juu ýshin bir jylqyny jayratyp tastaghany, pәlen jәshik «zavodskoy» alghany turaly gu-gu әngime biraz júrttyng ermegine ainaldy.

Sonymen, toy da bastaldy. Elemesting baryn salghany kórinip-aq túr. Dastarhanda toy-domalaqtyng ýirenshikti ýlken-kishi mәzirinen basqa atyn estigenimen auyzgha týspegen neshe týrli dәm men múndalaydy. Osynyng bәrin kórip, jep-iship otyrghan qonaq ayansyn ba? Tost tiyip týregelgenning bәri Elemesti bәshpәiynan bastap basyna deyin maqtaugha kómip tastady. Maqtaudyng da maylysy, teneuding de tәttisi bolady eken ghoy: qazirgi zamannyng bayy da, baghlany da, batyry da, bәri-bәri ózi bolyp shyqty. Qoyyndar endi, - dep basu aitatyn Elekeng de joq, aitqan sayyn aiyzy qanghanday bolyp masayrap jýr. Tost alyp, tóbe kórsetkenning әrqaysysy «qúrmettige» qanday jaqyndyghy bar ekenin aityp, onymen rómke qaghystyrudy, odan song ony alghan-almaghanyna baqylau jasaudy ózine paryz sanady. Toy osy yrghaqpen ýsh saghatqa baryp qaldy. Sodan saqaldylaryn sorpa, saqalaryn syra, kishkentaylaryn kompot-ypy otyrghyzsyn ba, kónilderi qora jaqqa aua bastaghasyn, súnghyla asaba toy iyesining qúlaghyna bir sybyrlap alyp «oryssha aitqanda - antrakt, qazaqsha aitqanda - «al túrayyq», - dep sanq etkizdi. Onsyz da әreng shydap otyrghan júrt qoparyla kóterilip esike qaray bettedi. Syrttaghy sart-súrt muzyka da júrttyng delebesin qozdyryp barady. Elemes te solarmen birge iyrelendegisi kelip úmtyla týsti de, jiguliyin qorshap túrghan top kisini kórip, jan-tәnimen taghy bir maqtau estigisi kelip ketti. Jetpey-aq ta bayqady - mynalardyng túrysy bólek: jan tapsyrghaly jatqan januardy qorshap túrghan qúzghyndardy kórip pe ediniz? Kórseniz, jiguly janyndaghylar Elemeske osy kórinisti eske saldy. Jýregi bir týrli su ete qalghan jigitine júrt jarylyp jol berdi. Shyqqyr kózi birden kórdi: әldekim bir ótkir nәrsemen mashinanyng býiirine  aiqúsh-ayqúsh tereng syzat salypty. Jany shyghyp kete jazdasa da Elemes búl qastandyq qolynan kelui mýmkin degen kisilerding tizimin bir sekund ishinde kóz aldyna keltirip ýlgerdi. Qolyna týsse, qaskýnemdi qylghyndyryp óltirerdey bolyp qalshyldaghan oghan tu syrtynan bireuding kenk-kenk etken kýlkisi týrpidey tiydi. Irgeles kórshisi eken. «Atannyng basyna kýlesing be?» dep ars ete qalghan dauys Elemeske  óz auyzynan emes, basqa bireu aitqanday bóten estildi. Ádette jasy da ýlken, oryny da bar syilas kórshisine ol bylay sóilemes-ti, biraq osy joly óz isine jauap bere alatynday jaghdayda emes edi. Qayta kórshisi sabyrly eken, jayymen ghana: «Áy, sening atamda ne sharuang bar, odan da  balana ie bolsanshy» - dedi. Jalt qaraghanda kózine monshagha sýiep qoyghan qanyltyrdy sirkuli siyaqty pәlemen terlep-tepship syzghylap jatqan ýshke tolar-tolmas balasy týsti. Elemes osy jerden bastap bir týsiniksiz kýige týsti. Ózi sol túrghan jerinde qalyp, boyynan basqa bir dene júlqyna bólinip shyqqanday boldy. Sóitip, bolghan soyqannyng bәrin - alty attap balasynyng janyna jetip barghany, sirkulidy qolynan júlyp alyp, sәbiyining qolyna birneshe qayta súqqylaghany, arashalaghan aghayyngha boy bermesten әli de jazalamaqshy bolyp qayta-qayta úmtylghany, barlyghyn ózi emes, әlgi dene istegendey, al ózi oqighany bir súmdyq shytyrman kinodan kórip otyrghanday әserde jýrdi... Osy súmdyqqa bir alqa jandy búralqy kýige salyp qoyghan biyden bos sanauly adam ghana kuә boldy, osy sanaulynyng ishinen eki qart qana: «balany shyrqyratqan múnday toyyng qúrsyn», - dep, bir týkirip ketip qaldy, basym kópshiligi: «ói, ózine sol kerek, nesi bar edi mynanday dýniyeni býldirip», - degen maghynadaghy әngimeni aityp, týk bolmaghanday ishke qaray bettedi. Elemesti de ýy ishinen tapty. Tek búl Elemes ózgeshe edi. Toy basyndaghy bal-búl jaynaghan kýii joq, tipti ýzilistegi úsqyny әlem-tapyryq bolghan ashuly qalpy da emes, jynynan airylghan baqsyday solpiyp, jýni jyghylyp qalghan Elemes. Jýgenin janyndaghylargha berip, aldyna kelgen rómkeni qúiylsa qaghyp tastap, qúiylmasa kózin bir nýkteden almastan ýnsiz, súlyq otyr. Toy tarqaghansha osy qalpynan ainymady. Toy basyndaghy balday tәtti sózderding de qúny  ketip qalghanday. Kezekti qyzyl sózding kósemine kóz qiyghyn samarqau salyp, zorgha jymiyp әreng otyr, bara-bara odan da qaldy...

«Batyr bizge betin búrmady», - dep qatty qapa bolghan qauym da kórinbeydi, tipti tang atqaly zarjaq bolyp maqtap jatqan jaysany zym-ziya joq bolyp ketse de bayqar emes, әrkimning óz qyzyghy ózinde...

...Tanertemen bir-eki ret qasyna kelip, «әkesi, túrsanshy, myna bala auyryp túr», - degen әielin aqyryp quyp jiberdi. Sodan әjethanagha baryp kelgeni bolmasa, bas kótermesten týske deyin jatty. Artynan «bas jazugha» qúrdastary keldi, olarmen biraz otyryp, aqyryn esin jighan song ghana, onda da  ystyq sorpa ishkisi kelgen son, «әi, osy qayda?» - dep әielin izdey bastady. «Balany alyp auruhanagha ketken», - degen jauap oghan alang kirgize almady, kerisinshe qúrdastarynyng «qap, jap-jana mashinany qúrtqanyn qarashy» degen sózderi ashu-yzasyn qayta qozdyryp, endigi әngime jaqsylyqty baghalamaytyn balalar, qadir bilmeytin qatyn jayyna oiysqanyn biledi, ayaghy taghy esinde joq.

Anqasy keuip, qatty shóldegen kýii týn ortasy aua bir oyanypty. Dauystap edi, eshkim kele qoymady. Áreng degende syrtqa shyghyp, auyzyn aqqa tiygizgennen song ghana әiel-balasynyng auruhanadan әli kelmegenin bildi. Óitip-býitip kiyinip, juynyp-shayynudyng yrymyn jasap, basy qazanday bolyp auruhanagha tek tang ata jetti. Aldynan úshyrasqan medbiyke amandyq-saulyq joq, «operasiya әldeqashan bitti», - dep dýnk ete týsirdi.

Elemes jan úshyrghan kýii balalar palatasyna jetti. Bólmelerding birining esigin júlqy ashyp, týri әlem-tapyryq bolyp kirip kelgende, dәkemen oralghan qolynyng basy sholtang etken balasy kózi sharasynan shygha jazdap, «әke, endi mashinagha tiymeymin!» - dep shynghyryp jiberdi...

...Osy oqigha maghan qatty әser etti. Áuelgide «atana nәlet, araq» - dep, kinәning kóbin «ashy sugha» audarghan edim. Áriyne, búl jerde araqtyng eshqanday qatysy joq, - deu mýlde qate bolar edi. Azdy-kópti ishilgen araq erte me, kesh pe, sol azdy-kópti pәlesine úryndyrmay qoymaydy. Búl dәleldeudi qajet etpeytin aksioma. Alayda atalmysh oqigha turaly san oilanyp otyryp, sheshushi róldi araq atqarghanyna kýmәn keltirdim. Meninshe, dýnie jinau jolyndaghy jantalas Elemesting jýregin qataytyp jibergen siyaqty. Al jýrekting qatangy materialdy iygilikterding (aqsha, ýi, mashina...) ruhany qúndylyqtardan (mahabbat, úyat, meyirim...) joghary baghalanuyna әkelip soghady. Jýrekting dýniyege baylanuy, ishilgen esepsiz araq-sharap bayandalghan soyqannyng alghyshartyn jasady, yaghny әkening óz balasyna jasaghan osynday qatygezdigi dýniyeqúmarlyq pen araqtyng qosarlanghan qiyanatynyng nәtiyjesinde ghana mýmkin boldy. Men oqyrmandargha óz pikirimdi tyqpalaudan aulaqpyn, әrkim óz oiyn ortagha salsa tipti qúba-qúp bolar edi.

Qazirgi tehnika damyghan zamanda mashinagha týsken syzatty tigisin bildirmey jamap jiberu qiyn emes. Al sory qaynaghan Elemesimiz erteli-kesh shapqylap, kýrep aqsha tauyp, balasyna shetelding sheber dәrigeri arqyly keremet protez istetse de, ol qoldy jýz payyz auystyra ala ma? Tipti auystyrghan jaghdaydyng ózinde sәby jýregine týsken jarany qay sheberge jamatady? Balasynyng mahabbatyna qalay ie bola alady?! Osynday jaytting óz basymyzdan ótpesine bek senimdimiz be?!

«Abay-aqparat»