Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 7808 0 pikir 21 Qarasha, 2012 saghat 07:56

Qayrat Qaypollaúly. Mekkeni basqarghan qazaq

Abdolla qajy Saryúly Ál-Búqary - Qazaqtyng ekinshi Beybarys súltany. Arab elinde Beybarys súltannan keyin, Saud eli patshasynyng ong qol uәzirligine jәne Mekke qalasynyng әkimi lauazymyna deyin kóterilgen, qasiyetti Baytollanyng ýstine jamylghan kilemdi almastyru baqytyna ie bolghan qazaq, Saud-Arabiya eline «Enbegi singen genaral», ministr dәrejeli әskery basshy. Sonymen birge  týrki, qazaq júrtyna tanymal qajylardyng qamqory, Mongholiyadaghy Bayanólgey ortalyq meshitin saldyrghan últshyl azamat.

Abdollanyng óz esimi - Shәken Saryúly. 1927 jyly Qytaydaghy ór Altaydyng Shingil audanynda tughan, Orta jýz Kerey ishindegi Sarbas ruynan. 1940-jyly qazaqty qynaday qyrghan dúnghan Mafufannyng talauyna týsip, 13 jasynda tughan elinen aiyrylyp, saudager úighyrgha satylyp ketken. 1941 jyly sol úighyrmen birge Saud-Arabiyagha baryp, sonda qalghan. Mine osylaysha Beybarystyng taghdyryn qaytalaghan taghy bir alyp túlgha ómirge keldi.

Ákesi Sary atasy  Ýrzikening qol astynda  baluan, batyr, ójet minezdi, elpek bolyp, aghasy Burataydyng el basqaruyndaghy bas qolghanatyna ainalghan. Ákesi Sary Ýrzikeúly, keng iyqty, qapsaghay deneli, Buratay auylynyng 500 jylqysyn shyrghasyn shygharmay qayyratyn myqty paluan eken.

Abdolla qajy Saryúly Ál-Búqary - Qazaqtyng ekinshi Beybarys súltany. Arab elinde Beybarys súltannan keyin, Saud eli patshasynyng ong qol uәzirligine jәne Mekke qalasynyng әkimi lauazymyna deyin kóterilgen, qasiyetti Baytollanyng ýstine jamylghan kilemdi almastyru baqytyna ie bolghan qazaq, Saud-Arabiya eline «Enbegi singen genaral», ministr dәrejeli әskery basshy. Sonymen birge  týrki, qazaq júrtyna tanymal qajylardyng qamqory, Mongholiyadaghy Bayanólgey ortalyq meshitin saldyrghan últshyl azamat.

Abdollanyng óz esimi - Shәken Saryúly. 1927 jyly Qytaydaghy ór Altaydyng Shingil audanynda tughan, Orta jýz Kerey ishindegi Sarbas ruynan. 1940-jyly qazaqty qynaday qyrghan dúnghan Mafufannyng talauyna týsip, 13 jasynda tughan elinen aiyrylyp, saudager úighyrgha satylyp ketken. 1941 jyly sol úighyrmen birge Saud-Arabiyagha baryp, sonda qalghan. Mine osylaysha Beybarystyng taghdyryn qaytalaghan taghy bir alyp túlgha ómirge keldi.

Ákesi Sary atasy  Ýrzikening qol astynda  baluan, batyr, ójet minezdi, elpek bolyp, aghasy Burataydyng el basqaruyndaghy bas qolghanatyna ainalghan. Ákesi Sary Ýrzikeúly, keng iyqty, qapsaghay deneli, Buratay auylynyng 500 jylqysyn shyrghasyn shygharmay qayyratyn myqty paluan eken.

Anasy Zәuke - Kerey, Jәntekey ishinde  Tasbiyke, ataqty Álip batyrdyng nemere tuysy Qúsayyn Tәijining qyzy.  Qonqaq múryn, sarghysh kelgen, biyik boyly, qayratty da myghym әiel bolghan. Jastayynan erkekshe kiyinip, jylqy baqqan eken.

Áyeli Zamziya - arab qyzy.

Úldary: Baysal, Adynan, Ádil. Qyzdary: Nәdiya, Ábdisәm, Sәmiya, Áriysh.

Búrynghy әielinen tughan bir qyzy bolghan, esimi belgisiz.

Shәken Saryúly 1941 jyly asyrap alghan úighyr әkesimen birge Saud-Arabiya eline kelgen.  1942 jyldan bastap Mekke qalasyndaghy jetim balalar ýiinde tәrbiyelengen.

1946 jyly Mekke qalasyndaghy Memlekettik Áskery Uniyversiytetke qabyldanady. Shәken oqu bitirgesin Mekke qalasynda jol saqshysy bolyp istegen. Keyin Shekara Qorghanys armiyasynda, Shekara Qorghanysynyn  esirtkimen kýres bóliminde manyzdy qyzmette bolady. Eki ret memleket tarapynan marapattalghan. Atap aitqanda, «Erekshe enbegi ýshin» marapaty men «Memleketke enbegi sinirgen genaral» ataghy berilip, Ministr dәrejeli әskery qyzmetkerge ainalady.  Ótken ghasyrdyng 70-jyldary Mekke qalasynyng әkimi mindetin 10 jylgha tayau atqarghan keyin Saud patshasynyng kómekshisi, uәziri  qyzmetine deyin kóterilgen. 1992 jyly zeynetke shyghyp tughan jeri Barkól Qazaq Avtonomiyaly audanyna baryp qaytty.

Óz ómirinde 39 mәrte qajylyq etken  Shәken qajy Saryúly 2000 jyly Saud-Arabiyanyng Jidda qalasynda 73 jasynda dýniyeden ótti.

Qazir bizding biletinimiz: Shәkenning 2 úly úshqysh, bir úly Adnan Shәkenúly Ál-Búhary әkesining jolyn qughan joghary lauazymdy qyzmette.

Alla qalasa aldaghy uaqytta,  Abdolla qajy Saryúly Ál-Búqary turaly aqparatymyzdy tolyqtyryp, jinastyryp nemere apayy Zaymollaqyzy Ópennen tughan jiyeni Qayrat Qaypollaúlynyng  naghashy atasy turaly jazghan ómirbayandyq sipatsózin (ocherkin) jariyalaytyn bolamyz.  Qayrat Qaypollanyng ol shygharmasynda  1930-1980 jyldar aralyghyndaghy Qytaydaghy qazaq ómiri men 1930-1950 jyldardaghy zúlmatty taghdyrlary men Shәken qajynyng 13 jasqa deyingi qazaqy ómiri men  odan keyingi qazaqsyz ómiri bayandalady.

 

Qayrat Qaypollaúly

Germaniya

Ahmetúly Beysen

Astana

«Abai.kz»

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1466
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3241
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5385