Ózbekstan preziydenti Shavkat Mirziyyoev elding Konstitusiyasyna tolyqtyrular men ózgerister engizip, referendum ótkizudi úsyndy.

«Mening oiymsha, eger biz azamattarymyzdyng pikiri men qoldauyna sýiene otyryp, referendum arqyly konstitusiyalyq reforma jýrgizsek, onda búl bizding halqymyzdyng tilegi – naghyz halyq Konstitusiyasy bolady», – dep sóiledi Mirziyyoev. Ózbek kóshbasshysy búl sózderdi konstitusiyalyq komissiya mýshelerimen kezdesude aitqan.

Ózbekstan Konstitusiyasyndaghy jana ózgeristerge qaraghanda, ózbek biyligi preziydentting basqaru uaqytyn «joqqa shygharudy» josparlap otyr. Yaghni, eki ret qana saylana alatyn el basshysynyng osyghan deyingi biylikte otyrghan uaqyty endi esepke alynbaydy. Osylaysha preziydent qalaghanynsha saylaugha týse beredi.

Shavkat Mirziyyoev qazir el basqarudyng ekinshi, songhy merziminde otyr. Ózbekstan men shetel sarapshylary «ózbek basshysy bastaghan ózgeristerding týpki maqsaty Kәrimovtyng kezindegidey preziydentting merzimin úzartu» dep boljap otyr.

Ózbekstan Senaty tóraghasynyng birinshi orynbasary Sadyq Safaevtyng aituynsha, Kontitusiyagha engiziletin ózgeris qazirgi preziydentke taghy da saylaugha týsuge mýmkindik beredi. Biraq  Mirziyyoev búl mýmkindikti paydalana ma, joq pa bilgisiz eken-mys. Ol preziydentting ózine jәne ony úsynatyn partiyagha baylanysty bolmaq.

Sonday-aq, Safaev Mirziyyoevting ýshinshi merzimge ýmitker bolu turaly sheshimin bylay dep aqtaugha tyrysqan:

«Mening jeke pikirimdi súrasanyz, halyqaralyq sarapshy retinde tәjiriybeme sýiene otyryp aitarym: Biz qazir óte qauipti kezende ómir sýrip jatyrmyz. Jaghday kýn sayyn kýrdelenude. Búl elimizge keri әserin tiygizbey qoymaydy. Biraq, biz soghan qaramastan reformalardy jalghastyruymyz qajet. Men osy reformalardy bastaghan adamgha ayaghyna deyin jetkizuge mýmkindik beruimiz kerek dep oilaymyn. Búl turaly kimmen bolsyn, qayda bolsyn pikir talastyrugha dayynmyn», - dedi Senat tóraghasynyng birinshi orynbasary.

Ózbekstannyng Negizgi Zanyna engiziletin ózgeristerdi Qazaqstannyng Konstitusiyasyna engizilgen ózgeristermen baylanystyratyndar da bar. Al elimizde ótken referendum kezinde preziydent Qasym-Jomart Toqaev ózine tiyesili eki rettik merzimnen artyq el basshylyghynda otyrmaytynyn aitty.

«Maghan el ishinde de, shetelde de «Memleket basshysy referendum arqyly saylau qúqyghyn úzartyp ala ma, yaghny «nólge» tenestirip ala ma» degen súraq qoyylady. Jauabym: onday niyetim bolghan joq jәne bolmaydy da... Men Qazaqstandy qansha uaqyt basqaratynymdy bilmeymin, biraq Konstitusiyagha sәikes preziydentting eki merzimnen artyq otyrugha bolmaytyny anyq. Yaghni, aldaghy uaqytta eshqanday zan, Konstitusiya ózgertilmeydi», - dedi Toqaev.

Ózbekstandaghy ózgeris bizding emes, Reseyding Konstitusiyalyq ózgeristerine kóbirek sәikes keledi. 2020 jyly Resey preziydenti Vladimir Putin Reseyding Konstitusiyasyn ózgertip, sol arqyly óz ókiletin sozghan bolatyn. Osylaysha «halyqtyng tandauymen» 2024, 2030 jyldary da saylanu qúqyghyna ie boldy.

Minekey, Shavkat Mirziyyoev te Putinning jolyn qumaq bop bekinipti.

Europadaghy qauipsizdik jәne yntymaqtastyq úiymynyng (EQYÚ) Ózbekstandaghy ókilettigi saylau turaly qorytyndy esebinde, saylauda naqty bәsekelestikting joqtyghyn jәne jana oppozisiyalyq partiyalargha tirkeluge rúqsat etilmegenin syngha alghan.

Shavkat Mirziyyoevting ózi әleumettik jelilerde jәne halyqaralyq BAQ-ta aitylyp jatqan syn-pikirge әzirge eshqanday týsinikteme bergen joq.

Ózbekstannyng búrynghy preziydenti Islam Kәrimov eldi 1991 jyldan bastap 2016 jyly qaytys bolghangha deyin basqarghan. Ol ózining saylau qúqyghyn Konstitusiyagha ózgeris engizu arqyly 4 ret sozghan jәne bir referendum arqyly biylikte otyru merzimin úzartqan. Ózbekstan tәuelsizdik alghaly beri Konstitusiyasyna 15 ret ózgeris engizgen.

Ayjan Temirhan

Abai.kz