1-surette: aqyn Múhtar Shahanov

2-surette: jazushy Jәdy Shәkenúly

Er Múqa, egey Múqa, qayran Múqa,

Jýregi aq - jýrisinen tayghan Múqa.

Kýrkiring kýnnen biyik bolghanymen,

Aqylyng bolghany ma aidan júqa.

Qayran, Múqa!

Aqyn emespin, nege ekenin bilmeymin. Múhtar, agha, sizdin: «Latyn әlipbiyine kóshu - qazaq halqyn ekige bóledi» degen hatynyzdy «abai.kz»-ten oqyp otyryp, osylay kýbirley bergenimdi ózimde sezbey qalyppyn. Syrtynyzdan syilaytyn san myng oqyrmanynyzdyng bireui ghana bolsamda myna pikirinizge bey-jay qaray almadym.

«Anau aitty, mynau aittynyz»-gha kelsek, kózqaras-pikir úqsamastyghy jәne onyng quattaushylarynyng ózindik pәlsafasy ejelden egiz. Tipti bir oqigha, janalyq, aghym nemese zan-týzim jayynda keyde eki týgili odan da kópke bólinip, óz oiyn rastaytyn ghalymdar, oishyldar az bolmaydy. Degenmende «janylmaytyn jaq, sýrinbeytin túyaq joq». Tipti aiqaylap aitqan aqighy oiymnyng kóbi kólenkede qala ma dep jana bir «tәsil» taldap, siz quattaghannyng «kerisin» ansap, әdeyi aitqan bolarsyz degendi de oilap qoyamyn. Áy, qaydam, «Qazaqstan Respublikasynyng Preziydentine, Ýkimet basshysyna, Parlament deputattaryna» dep birden «bas jaqqa barghanynyzgha» qaraghanda múnynyz «qaljyngha» úqsamaydy.

1-surette: aqyn Múhtar Shahanov

2-surette: jazushy Jәdy Shәkenúly

Er Múqa, egey Múqa, qayran Múqa,

Jýregi aq - jýrisinen tayghan Múqa.

Kýrkiring kýnnen biyik bolghanymen,

Aqylyng bolghany ma aidan júqa.

Qayran, Múqa!

Aqyn emespin, nege ekenin bilmeymin. Múhtar, agha, sizdin: «Latyn әlipbiyine kóshu - qazaq halqyn ekige bóledi» degen hatynyzdy «abai.kz»-ten oqyp otyryp, osylay kýbirley bergenimdi ózimde sezbey qalyppyn. Syrtynyzdan syilaytyn san myng oqyrmanynyzdyng bireui ghana bolsamda myna pikirinizge bey-jay qaray almadym.

«Anau aitty, mynau aittynyz»-gha kelsek, kózqaras-pikir úqsamastyghy jәne onyng quattaushylarynyng ózindik pәlsafasy ejelden egiz. Tipti bir oqigha, janalyq, aghym nemese zan-týzim jayynda keyde eki týgili odan da kópke bólinip, óz oiyn rastaytyn ghalymdar, oishyldar az bolmaydy. Degenmende «janylmaytyn jaq, sýrinbeytin túyaq joq». Tipti aiqaylap aitqan aqighy oiymnyng kóbi kólenkede qala ma dep jana bir «tәsil» taldap, siz quattaghannyng «kerisin» ansap, әdeyi aitqan bolarsyz degendi de oilap qoyamyn. Áy, qaydam, «Qazaqstan Respublikasynyng Preziydentine, Ýkimet basshysyna, Parlament deputattaryna» dep birden «bas jaqqa barghanynyzgha» qaraghanda múnynyz «qaljyngha» úqsamaydy.

Agha, sәl sabyrmen qayta oilanynyzshy, tipti, sonau shette jatqan - Europada, Qytayda degendey ózgening qúshaghynda otyrghan óz bauyrlarynyz ne deydi eken. Kerek bolsa ózderinen súrayyqshy:

- Allo, allo, Shet Qazaq, sizshe qalay?

Shet Qazaq:

- Allo, allo, tyndap túrmyn. Búiymtaydy bilemin. Shahanovty kinalaugha kelmeydi. Ol kisi óz kenistigimen, aqyndyq aq kónilimen aityp jatyr. Bayaghyda osy aghamyz qyran býrkitke jany ashyghan aq niyetti ananyng «bayqús-ay» dep qústyng qisyq túyaghyn kesip tastaghany jayyndaghy tragediyany jazbap pa edi. Endi, mynasy, apyray-ә! Sizderde kýn shuaqty bolghanmen bizde suyq borannyng yzghary bar. Á, aitpaqshy, latyn ba? Biz býkil Europa qazaqtary bir-birimizben tek qana osy latynsha arqyly baylanysqa shyghamyz. Endi Qazaqstan sonyng úitqysy bolyp, Lenin jaryqtyqtyn: «dýniyejýzi proletarlary biriginder!» degenindey: «әlem qazaqtary latynmen biriginder!» dese oghan bórkimizdi aspangha atyp quanamyz ghoy. Allo, allo... (abonent baylanys ayasynan tys jerde)

Estidiniz be, agha, alystaghy aghayynnyng jan dauysyn!

Múqa, shyn mәninde, biz kesh qozghalyp jatyrmyz. Bizben tuystas týrik, ózbek, týrkimen, әzirbayjan elderimen qanattas otyryp, bir ghana  әlipbiylik izbenen erterek es jighanymyzda kóshimiz taghy biraz biyikke jeter edi-au. Óziniz kóp aitatyn «mәngýrttenu» qúralynyng biri ózge halyqqa jasalatyn tildik otarlau ekenin bizden jaqsy bilesiz. Qazaq tilin qanattandyramyn dep jýrip shyjymyn keri tartpanyzshy. Endi, mine, bilgir ústazdyng aldyndaghy shynshyl shәkirttey ózinizge tike qarap «tilimizding shyghyp» túrghany mynau! Agha, renjimey tyndanyzshy, orysshany odaghaylamaghan qyrghyzdyng qyzyghy men shyjyghy az bolyp jatyr ma?!

Múqa, siz bilmeytin shygharsyz, óz basym latynsha, tóteshe, úighyrsha, krillshe, azdap qytaysha degendey bes jazudy bastan keshtim. Alghashqy kezenderde býgingi bizderdey shudyn, qiyndyqtyng bolghany ras. Al, shyn mәninde, jalghyz-aq kýnde oqulyq ózgerdi, gazet-jurnal, kitap ózgerdi, is qaghazdary ózgerdi - biz bәrine de onay kóndiktik. Qazirgi komputerlik jýie әlipbii auysqan bir til týgili, ózge últtyng tilin audarugha da qúdyretti.

Endeshe, jazu ózgerse,

«...Túlghalardyng enbekteri últtyng danqyn asyrghan,

San million atpen dara kitap bolyp basylghan.

Sonyng bәri kirillisa ayasynda qala ma,

Kim audaryp bermek ony ertengi óser balagha?» - dep alandaushylyghynyz basy artyq uayym emes pe!

Latyngha kóshu Elbasy Núrsútan Ábishúlynyng qazaq memleketining irge tasyn qalap, әlem qazaqtaryn otanyna shaqyrghannan keyingi bar qazaq ýshin istegen tarihy enbegining biri jәne biregeyi bolyp qalady dep oilaymyn. Latyn әlipbiyining basty tabysynyng biri - jer betine taryday shashylghan әlem qazaqtarynyng ruhany birligin qalyptastyruynda.  Europa qazaqtary latyngha tanys. Qytay qazaqtary bir kezde latyndy bastan keshken, endi bizding ózgerisimizdi kýtip otyr. Al basqa da elderding búl jazumen ruhany birlikte boluynyng negizi basym. Olay bolsa búl kóshu, qazaq qandynyng bir tildik baghytqa bet búruy ghana emes týrki últtarynynda bir-birimen ara-qatynasyn jaqyndata týsedi. Tipti adamzattyq zamanauy teh­no­lo­­giya­largha da sayma-say keledi. Endeshe, Múqa-au, siz neden alandap otyrsyz. Latyn әlipbiyine kóshu - әlem qazaghynyng ruhany tiregine ainalyp qalmastan, týrki halqynyng bir tudyng astyna jinaluyna da eleuli enbek etkeli otyrghan joq pa!?

Er Múqa, egey Múqa, qayran Múqa,

Qashanda tura joldan tayman, Múqa!

Kýrkirep kýnnen biyik túrsandaghy,

Seziming jarqyraydy aidan júqa.

Múhtar agha, latyngha tezirek kósheyikshi, sizding jyr jinaqtarynyz sol jana әlipbiymen birinshi basylsa, serkelik seniminizge ilesetin qarasha halqynyz bәrine dayyn otyr ghoy. Agha, a-gh-a, taghy bir mәrte oilanynyzshy...

Inilik iltipatpen Jәdy ShÁKENÚLY

ABAI.KZ