Amangeldi SEYITHAN, sport jurnaliysi:

- Amangeldi, jurnalistikada jýrgenine 20 jyl bolypty. Bilge­ning kóp pe, bilmeging kóp pe?

Amangeldi SEYITHAN, sport jurnaliysi:

- Amangeldi, jurnalistikada jýrgenine 20 jyl bolypty. Bilge­ning kóp pe, bilmeging kóp pe?

- Birden osynday saual. Búl ty­ghyryqqa tireu emes pe? Mysaly, sizding aldynyzda «bilgenim» dep shirene almaymyn ghoy. Bilmegim deysiz be? Mýmkin. Biz týsinbeytin oi-shúnghyldar kóp mynau jalghanda. Bireu elding múnyn arqalaytyn sekildi. Tirligine ýnilsek tireler negiz tappaysyn, endi bireu qaraday qasqyr soghady. Isinde bereke bolmaydy, biraq merekede solar tórde. Naghyz qazaq izdeysin, solardy kórging keledi. Olar kimder? Qay qiyrda jýredi? Bala kezde toygha barushy edik. Ýlkender әn salatyn. Suyryp salyp aitady. Toydyng ajaryn solar ashatyn, kórkin solar keltiretin. Ólenmen júmbaq jasyrady. Ony ekinshileri sheshedi. Júmbaq bolghanda qanday, keyde diny júmbaqtar. Ómir men ólimdi qamtityn júmbaqtar. Qissa aitady, dastannan ýzindi keltiredi, sonday toylardy kórdik. Qazir ghoy, «Qyzyl órikke» biyleytin qazaq ósip-jetildi. Shaldary serial kóredi. Bәibisheleri de televiziya manynda. Bireuler dýniyejýzi boyynsha zertteu jýrgizipti. Maqsaty - televiziya aldynda eng kóp otyratyn memleketti anyqtau. Qazaqstan talaydyng aldyna týsipti, top bastaushylar qatarynda.Jaqsy ma sol? Iskerlik pe? Ne kórip otyr? Serial. Olar da saghyzsha sozylady eken. Biri bitedi, ekinshisi bastalady. Anau arnadan myna arnagha «sekirip» jýrgen agha-jengeler mal baghugha qúlyqsyz. Siyr sauatyndar da siyrep barady. Ayran úiytyp, qymyz sapyratyndar qayda? Irimshik qaynatyp, tary týietinder she? Auyl-auyldarda bar shyghar, biraq tym az. Kórpe kóktep, tekemet basatyndar kóp edi. Olardy da kórmeysing qazir. Damyghanymyz sonshalyqty, shilter tigip, keste ústaytyndardy da úmytyp baramyz.

2006 jyly jol týsip, jazghy Aziya oiyndaryna Katargha baryp edik. Doha qalasynyng ortasynda alyp dýken bar eken. Kirgen bette jarnamagha kózimiz týsti. «Qazaq karpet» degen jazu. Karpet - kilem. Hasen ekeumiz әlgi әdriske úmtyldyq. Tez taptyq. Nepaldyq azamat eken satushy. Biraq qojayyny basqa. Aytpay qoydy. Búiymdaryna yntyghyp, qaradyq. Keshening kózin kórgendey әser aldyq. Tól tarihymyz túnyp túrdy. Túnyq sugha shelek malghanday kýy keshtik. Kәdimgi qoshqar mýiiz oilardy kórdik. Qazaq kilemderi. Órnegi tanys. Bayaghy bala kezde kórgenbiz. Ájelerge jasau retinde kelgen. Nepaldyq satushydan súrap jatyrmyz. Til jetkenshe. «Qazaq degen júrt bar. Solardyng qolynan shyqqan kilemder». Tipti órnegin әngimelep ketti. Baghasy uday eken. Eki metrlikterding ózi eki myng dollar. «Qymbat eken» dep qaldyq. «Áriyne, qymbat. Búl - qazaq atalatyn últtyng tuyndysy. Ózderi ismer halyq. Kez kelgen dýniyesi bagha jetpes múra. Qayta biz arzan satyp jatyrmyz». Al ól. Óltirdi Nepal azamaty. Qazaqqa qazaqty tanystyryp túr. «Qazaq edik» dey almadyq. Kilemdi anau sekildi әspettep aita almas edik. Órnekting týrin tap basa alamyz ba, syryn bilemiz be? Ertegi estip óstik, qazir spaynchtyng beleng alghan kezi. Qydyrmolda Ádilbekovti kórdik. «Qabanbay» jyryn jatqa aitady. Shamamen bes jastamyz. Qyzyq edi, solardy tyndau. Qazir onday qarttardy taba almaysyn. Ásetti aitady, onyng әnderin shyrqaydy. Aughan aqyn ótipti. «Qyzyl túsaq» degen әni bolghan. Ázil әn. Qoyyn qasqyr tartyp ketken, soghan yza bolyp shygharghan. Este qalghan túsy, «qoy jaydym ýsh búlaqtyng saghasynda, belgili bólek adyr dalasynda, qoyymdy kenet qasqyr quyp ketti, ekinti men aqshamnyng arasynda. Qaseke, qoy almay-aq eshki al dedim. Eshki alsan, býrsigýni keshke al dedim» osylay kete barady. Býgingi buyn birtýrli. Tegine ýnilmeydi, keshegisine qyzyqpaydy. Bolashaqtan dәmeli. Aqsaqalyn kórip jýrmiz. Ángimeleri әserli emes. Tipti jemshópting jayyn, maldyng mәselesin de jetistirip aita almaydy. Sayasatty soghady. Sózderi solghyn, mәni kem. Ishterinen kijinedi, kisi týsinbeytin qyjyl. Biyliktegilerdi syrttay synasa, soghan mәz. Bireuding ýiin su alady deyik. Sol kezde órship ketedi әlgiler. Áyteuir bir jattauryn. Ýkimetti synap, sybap alady. Qyzyghy osy. Serialdy aitady. Ermegi sol. Abyzym qayda, solardy izdeymin. Al jiyrma jyl... Kәsipke qúryq salghan kezder ol. Biraq jetistikting jalynan ústay almaghan sekildimiz.

- Olimpiadalar, әlem chempionattary. Qúrlyq oiyndary. Sportty sonsha uaqyt nasihattau. Ol da enbek emes pe?

- Bosqa ótken jyldar emestigi anyq. Izdendik. Birdenelerdi bildik. Bilgen derektermen bólistik. Oigha bardyq, qyrgha shaptyq. Jarys kórdik degendey. Qinaldyq. Qiyaldadyq. Tabysty kórgen kez de boldy. Qyzyq endi. Sport jurnalistikasyna alghash kelgende jarys az ótetin. Toqyrau túsy edi. «Jýlde qory» degen týsinik mýlde joq. Biraq sportshylar qarymdy bolatyn. Bapkerlerding kózinen ot shashyraytyn. Iri-iri irikteuler jýredi. Kelistiler men keremetterdi tandap alady. Jekpe-jek sport týrlerinde bir salmaqta bes-alty myqty jýretin. Sporttyq oiyndarda da talanttar kózge týsetin. Sidney Olimpiadasynda top jarghan Ermahandar jertólede jattyghatyn. Jaryghy tym әlsiz, syghyrayyp túrady. Bireudi izdeu әbestik. Taban astynda qasyndaghy Ybyrayymovty tap basu qiyn. Alakólenke. Eshtene kórmeysin. Chempiondar solay shynyqty. Sonda olardyng jigerining jasyghanyn bayqamadyq. Qayta qayrala týsetin, shiyrshyq atyp túratyn. Konikiyshi Vadim Shaqshaqbaevty bilesiz. Birde әkesi telefon shaldy. 1992 jyly bolar. «Qazaq konikiyshi joq deysin, Vadim qazaq qoy». «Shyn ba?». «Men qazaq bolsam, menen tughan Vadim nege qazaq bolmaydy?». Nemese jenil atletter. Ghúsman aghanyng memorialyna tandauly sportshylar keletin. Ózi birge jýgirgen Politiko men Ozolin de. Kógaldaghy hokkeydegi Eduard Ayriyh. Nemese dopty hokkeydegi sanlaqtar. Boris agha Chehlystovpen jii әngimelesushi edik. Aytpaqshy, «Ertistegi» Viktor Veretnov arnayy shaqyrghan Pavlodargha. Komanda tynys-tirshiligin kórsin dep. Ol kezde tasy órge domalap túrdy. Balasynghan joq. Bardyq. Ayaqtary kýp bolyp isip ketipti. Ony bólmesinde bayqadyq. Jattyghu kezinde syr aldyrmady. Saghattap әngime aitty. Jassyng demedi. «Jadynda jýrsin» dedi. Saghynysh kerneydi keudeni. Futbol tebetinderding bәri zor edi-au. Talayy marqúm bolyp ketti. Baqytjan Ensebaev, Oleg Litviynenko, Viktor Zubarev te este. Qorghanys shebinde kileng qazaqtar jýretin, saydyng tasynday iriktelip. Asqar Qojabergenov, Qayrat Silәmbekov, Qayrat Aymanov. Jartylay qorghanystaghy Tileuhan Túrmaghambetov. Tipti Bayan Badaghúlovtyng da ózindik oiyn-órnegi bar edi. Ózderi de, óneri de kesek jigitter. Asqar Qojabergenov nemis ober­ligasynda oinady. Hat jazysyp túrdyq. Shetelde dop tepken túnghysh qazaq qoy. Berikqazy Seksenbaev Malay elinde kógaldaghy hokkeydi kórkeytti. Ol bir taqyryp. Sporttyng әr salasyndaghy serkelerge kóz toyatyn. Velosport deysiz be, sporttyq gimnastika ma. Nemese voleybol men basketboldy alayyq. Sosyn Mústafa keldi. Kәben aghanyng balasy taekvondo tәlimgeri. Erip jýrdik. Sózderi mirding oghynday. Eske týsip otyr. «Jalghyz qaryndasym bar edi. Birde salyp qaldym. Qylyghy jaqpaghan boluy kerek. Jas kezde. Keyin aitty ózi, agha, bayaghydaghy soqqynyz qúlaghymda syrgha bolyp qaldy. Sodan beri әbestik ataulydan attap ótemin dedi». Kesek sóileydi Mústafa, kesip aitady. Batyr edi ghoy, marqúm. Qazir bәri basqasha. Al sporttaghy qarjynyng kóptigi sonshalyqty, syrttaghy sportshylar, sportshy bolghanda da chempiondary bizding elge kózderin satyp jýredi. Ózderin satyp jiberuden de ketәri emes. Kelip jatyr ghoy, naghyz jaysandar. Basqa bolmasa da aqsha jetedi bizde. Qalasaq, kez kelgenin satyp alamyz. Moda osynday. Londonda Mariya Sharapova ketip bara jatyr eken. Resey sportshylarynyng basshylarymen sóilesip túrghanbyz. «Myna qyz bizdiki», - dedik. Analar bizding denimizding sau ekenine kýmәn keltirdi. «E, - deymiz biz, - kókelerding kózine týspey jýr ghoy, әitpese satyp ala salar edik. Pervagyndy aldyq pa, aldyq, Shvedovandy aldyq pa, aldyq. Sharapovandy da ala salamyz». Kókelerding aqshasyn sóitip bir kerekke jarattyq.

- Ángimeni legionerlerge búrasyng ghoy. Solar kerek pe ózi?

- Kók tiyngha alghysyz. Arzan abyroy baqytqa jeteley almaydy. Baqshada óziniz mәpelep ósirgen alma tәtti me, әlde mynau Shyghystaghy kórshi elden keletin kókónis pe? Baudan terip jegenning dәmi auyzdan ketpeydi, anau kerish alma. Tisteysing de tastaysyn. Zatyn qaydam, aty alma. Óz ýiinnen ósip, jetilgen sportshygha býirek búratyny zandylyq qoy. Qalyng legioner ortasynda jýremiz. Bizding solargha eljireuimiz ekitalay. Tәp bir jaldamaly júmysshylar sekildi. Útylyp qalsa, qabaq shytamyz. Jeniske jetse, «jegen nanyndy» aqtadyng dey salamyz. Boldy, Mayyasy chempion bop jatyr ma, sharua az. Al Iliinning jóni bólek. Ol - ózin, sening topyraghynnan, tabighaty da saghan keledi. Erkeley alady, ókpeley alady, shattana alady. Qyrsyghyp ta qalady. Qúqy bar, sebebi ózimiz. Serik Sәpiyevten qalay ainalmaysyn, anau Birjan bauyr Jaqypov ýshin de jan beruge dayynbyz. Beyjinde Tigiyev degen medali aldy. Qazir qayda jýr? Sony izdegen bir qazaqstandyq bar ma? Qaydan bolady? Ol medali alghanda kerek ettik. Sosyn úmyttyq. Teymuraz da Qazaq elin kartadan izdep jýrmegen shyghar. Is bitti, sportshy ketti. Aradaghy baylanys sol ghana, uaqytsha dýniye. Legioner bitkenning taghdyry sol. Onyng tamyry ózge jerge baylanghan. Sol jaqtan taraydy. Bireuding atyn bәigege qosyp, sonyng jýldesine qaytyp shattanasyn? Qyzyq emes qoy. Ózindiki qyzyq. Tipti qyryq birinshi bolyp kelse de. Sonyng jolynda óle jazdaysyn.

- Demek, legionerdi jaqtyrmaysyn...

- Olay degen joqpyz. Adamnyng balasy. Biraq óz ýilerinde jýrgeni jón emes pe? Qiyrdan ne izdeydi? Qarjydan basqa. Legionerlerdi әkimder men ministrler jaqtyrady. Memleket bólgen kóp aqshany syrttan keletinderge shashugha beyim. Sebebi bar shyghar biz bilmeytin. Keyde týsinip qalasyn. Oblys sportshy tәrbiyelep qinalmaydy. Bireudi tirkey saldy, bitti. Tabys keledi. Sosyn maqtana ber. Ázirshe toqtamaytyn shyghar búl ýrdis. Pyshaq keskendey tyiylar edi. Eger syrttan eki-ýsh legioner әkim, tórt-bes legioner ministr әkelip, sony júrt qúp kórse. Sheneunikter shoshyp ketetin shyghar. Álde shyr ete qala ma. «Kerek emes» dep. Nanyn tartyp jeydi ghoy. Sonda oilanar edi. Mine, saualgha jauapty osy tústan izdeu kerek. Qansha bapker keldi, sportshylar tipti kóp. Solar bizding azamattar men bizding balalardy nesibesinen aiyryp jýr ghoy. Bir ghana mysal. On jeti jasqa deyingi futbolshylardy Pavel Travnik degen baptady. Sonau Chehiyadan kelgen. Jarys bitkennen qashyp jýredi. Nәtiyjesi nól boldy. Dәl sol kezde Almatyda Aleksey Ignatchenko shәkirtterin jattyqtyrdy. Tamasha maman, kemshiligi bireu. Qazaqstandyq. Shirkin-ay, sol Ignatchenko Chehiya nemese Belarusi jerinde boldy bar ghoy, at basynday altyn berip әkelsek te jarasar edi. Naghyz jattyqtyrushy.

- Nege Ignatchenkony qoya salmaydy?

- Qalay qoya salady? Qyzyq bolmay qalady. Almatyda jýrgen mamandy iske tartu qyzyqsyz, olar ýshin. Mýmkin onyng da ózindik astary bar. Syrttan dúrys deydi. Qazaq qalay bilip aitqan, auyldaghynyng auzy sasyq. Júpar iyisi anqyp túrghandardy izdeytin shygharmyz. Delmann degen hokkeyshini últtyq qúramagha qostyq. Azamattyq úsynyp, ol jolyng bolghyr ne istedi deysiz ghoy. Keshe ghana hokkey syny ayaqtaldy. Sochy Olimpiadasynyng irikteu syny. Sonda Delmann óreskel qatelik jiberdi. Sonday sheber, sonday shógel. Biraq Latviyagha qarsy sheshushi oiynda joq jerden shaybany latyshtargha bere salyp, Qazaqstan qúramasy óz qaqpasyna gol jiberip aldy. Nege? Oilan, tap. Futbolda kileng legioner. Kóbi Qazaqstan azamattyghyn alyp aldy. Mynau qandastar oibay salady, «azamattyq aludan qiyn is joq» desip. Shvedovalar emeurin bildirse boldy. Qújatty qolma-qol jazyp bere salamyz. Ne degen aqkónilmiz. Túnyp túrghan toleranttylyq. «Astana» veloklubyna qansha qarjy ketti, bir sportshy tәrbiyelep berdi me? «Barys» sapynda jýrgen hokkeyshiler qanshama? Olar da Sochy olimpiadasynyng joldamasyn «sugha aghyzyp» aldy. Legionerler jenisine qol soghyp, «Qyzyl órikti» jyl әni etip, «Suleyman» serialyn super kórip, tirlik keship jýrmiz.

- «Qyzyl órikti» tyndaghyng kelmey me?

- Keledi. Júrt bolyp tyndap jatyrmyz ghoy. Aqylbekting sózi-au deymin. Bir toyda on ret qoyypty. Óremiz osynday. Jana jyl ótti. Jalpy bolyp qarsy aldyq. Mereke qarsanyndaghy jәne sol kýnderdegi telekesteni eske týsirinizshi. Orystar eski әnderin eske aldy. Týrikter tarihyn izdedi. Bizder de týrikterding tarihyn týstep, orystardyng eski әnin tyndadyq. Áriyne, óz efiyrimizden. Qazaq kýy shertpegen sekildi. Qúr­manghazy men Tәttimbetti qoyshy, Núrghisa men Qarshyghany da úmytyp kettik. Ótkende Qazaq radiosy berip jatyr.Týn ishinde. Auyldan keletin qonaqtardy tosyp alyp jýr edik. Ayaldamada radio tyndap otyrmyz. Múraghattan alyp berdi. Núrghisa kókening kózi tirisindegi baghdarlamany. Dәulesker kýishi sóilep jatyr. «Bir kýni Dimash Ahmetovich aitty, әi, osy sening kýiindi aqqular tyndapty ghoy dep. IYә, tyndaghan. Ákemning kýii ghoy dedim. Qayta búrylyp, әi, shynyndy aitshy әkeng de sen sekildi tarta almaghan shyghar dedi. Nege tartpasyn. Ákemnen jas qaldym. Ónerin týgel iygere almadym. Ol bashpaymen tartty, ony ýirendim. Pyshaqtyng jýzimen tartty. Sony dúrys kóre almappyn, qansha ishekti ýzdim. Biraq boyyma darymady. Pyshaqpen tartu». Osylay kósilip kete beredi. Núrghisalar qazyna emes pe? Ánning ordasy edi Qazaq jeri. Ónerdegi bәseke qayda, nege bәigeni «Qyzyl ýrukk» aluy tiyis? Ata qazaq «iyting jaman» dese, ólgen ghoy. Qazir «әning nashar» dese, yrjyn-yrjyng etemiz. Qazaq integrasiyasy súiylyp barady. Bauyrlar bir-birin moyyndamaydy. Qazaq balasynyng ózara baylanysyn aitamyz. Endigi mәsele osy tústan tabylmasa eken. Qazaq qazaqty ayalasa ghoy. Ótkende Aqang ketti ómirden. Aqseleu agha. Ózge serkeler de ótip jatyr. Orystar túlghasyn jerlegen kýni dýniyeni azan-qazan etedi. Sol kýngi baghdarlamanyng bәrin arnaydy. Gurchenkodan ózge eshkim top jarmaghan, Vysoskiyin kýni býginge deyin joqtaydy. Bizder she? Ahmetti izdep jýrmiz be? Beyimbetter jýrekterding tórinde me, Mirjaqyp jayly neshe derekti filiming bar, Sәbit Múqanov pen Ghabit Mýsirepovti shatastyratyn әriptester ósip keledi. Qanysh Sәtbaev qazyna ghoy. Bilimdi Birimjanovtardy kim izdeydi? Mәskeude Batash aghanyng kýnderi sekildi shara ótedi eken. Himik Birimjanovtyn. Maghauin men Kekilbaevty teletaspagha týsirip jatyrmyz ba? Olar altyn keni emes pe, ketedi ghoy qalyng múra keudelerinde. Sherhannyng sheberhanasy nege toqtap qalady, ústanyng ústanymdaryn jazyp alsa, aiyp pa? Qazaq ózin-ózi izdeuge qúqyly. Bireuding qútyn qashyru emes ol. Qazaq qazaqty qúrmetteui kerek. Abay tegin aitty deysiz be. «Birindi qazaq, biring dos, kórmeseng isting bәri bos». Keyde oqushylargha sabaq beruge tura keledi. Sonda «Qobylandy batyr», «Alpamys batyr» jyryn aitamyz. Olar tanghalady. «Nege nasihaty joq?»  deydi. Kimning nasihaty bar deysin. Qarmaqshyda jyraular mektebi bar. Shorayaqtyng Omarynan, Kete Jýsipten kele jatqan. Túrmaghambet salghan sara jol jatyr. Solardy izdeytin teleóndiris bar ma? Bayaghyda bir habar jasaghan boldyq. Tútas auyl jyrshy. Shyn mәninde, enbektegen baladan, enkeygen qartyna deyin. Jastary jyrlay bastaghanda, shaldary mýlgip otyrady. Sóitsek, múqiyat tyndaydy eken. Sәl qatelesse, aiqay salady nemese kez kelgen auylda kýishi jýr. Tipti ansambli qúrylghan eldi mekender kezdesedi. Olardyng nasihaty bar ma? Basshylar tyrjyng ete qalady. «Reytingi tómen». Últynnyng múrasyn kómetin «reytingtin» ózine nege talaq aitpaymyz. Kýnine on ret kórseteyikshi kez kelgen dýniyeni. On kýnnen keyin sonymen ómir keship ketedi júrt. Nasihattyng kýshi sonda jatyr. Áriyne, qazir Kerey men Jәnibekti kim týsinedi. Abylay men Qabanbay kimdi qyzyqtyrady. Qabekeng 78 jasynda dýnie saldy deydi. On segizinen jekpe-jekke aralassyn. Jetpis jyl jenilmegen batyr ghoy. Bir derekti filim bar ma? Shona Smahanúlynyng aitatyny bar: «Ýlken, kishi, alys-jaqyn aghayyn, men sizderden ótinem. Búrynghynyng jigitteri tolayym, topas bolghan demendershi shetinen..». Ospanhandardy nege izdemeymiz? Keshegi kenes túsynda qanshama әnder jazyldy. Solardyng da joqtaushysy kórinbeydi. Qazaqtyng kýiin izdeytin eshkim joq. Telearnalardy aityp otyrmyz. Ótkende bir әriptes týri qazaq eki әnshimen súhbat qúryp otyr. Saualdy qazaqsha beredi, analar oryssha sayraydy. Audarmasy joq. Ol ne sonda? Efirdi mazaq etu me? Sol byldyr birdenening ornyn kýy basqanda, útar edik. Joq. Dombyra teletizginshige únamaydy. Osynda jatyr kiltipan. Synayyn deseng túra kelip tulasyn. Qarjy qazaqtyng qorjynynan shyghyp jatyr. Nasihaty kimdiki sonda? Sheraghandy salghanda Kópen kóke aitatyny bar, «týsinbeymin». Biraz mәsele sauatty nasihatta jatyr. Ótkende Elbasy jastargha leksiya oqydy. «Bilim» arnasy ashylghan kýni. Sonda shamamen bylay dedi, sóz­be-sóz emes,mazmúnyn keltireyik: «Qazir milliondaghan jastar kompiuterdi mengerdi, kóbine sol jerde otyrady. Ishine ýniledi. Ghalamtor arqyly әlemdi sharlaydy. Al jýz shaqtylary әli de kitap oqyghandy jón kóredi. Qorytyndy mynau, sol kompiuterde otyrghan milliondardy keyin bәribir kitap oqyghan jýz shaqtylar basqaratyn bolady». Aqyldy sóz be? Kýmәnsiz. Osyny nasihattaghan BAQ bar ma? Kóre almay jýrmiz. Taghy birde Preziydent fransuz oishylyn tilge tiyek etip aitty. «Búl qogham daryndylardy dargha asyp, talanttylardy túnshyqtyrady. Mening oi-josparym - sol talanttargha óris ashyp, daryndylardyng babyn tabu». Keremet qoy. Múnday mysaldardyng mynyn keltiruge bolady. Endi birde «qazaq baqytty halyq» dedi. «Óitkeni tegin biledi». Gendik kod turaly aitty. Osy tústan óris alatyn filim jasalsa, útar edik qoy. Tekti qazaq jayynda da nasihat az. Enbek adamy jayynda aitty. Onda nasihat bar, biraq qaradýrsin. Alaulatu, jalaulatu basym. Sebebi jurnalistik sheberlik jetispeydi. «Press-reliyz» jurnalistikany jaqtyratyndar kóbeyip ketti. Internetten kóshire salu da ýrdiske ainalyp bara jatyr. Belgili bir oqighany tórt telearna, bes gazet bir ýlgide bere saluy mýmkin. Ýtir, nýktesine de qiyanat jasamay. Sheshim qanday deysiz ghoy. Bireu ghana. Izdenis. Sosyn jerdi, eldi, mekendi, tildi, últty jaqsy kóre týsu. Sol tústan birdene tabyluy mýmkin, sana jetiledi ghoy.

- Ýmit dýniyesi. Osy olqylyqtardyng da orny tolar kýn tuatyn shyghar. Ózing ne istep jýrsin? Efirde joqsyn. Júrt Seyithanov jýrgizetin reportajdardy saghyndyq desedi...

- Tirlik keship jýrmiz. Basshylyq ne tapsyrady, sony oryndaymyz. Kezinde futbol jýrgiz dedi. Jýrgizdik. Boksty nasihatta dedi. Nasihattadyq. «Bir kýn» atalghan baghdarlamanyng jýgin arqalap, el kezdik. Shygharmashylyq top myqty edi. Rejisser - Órken Álipbaeva. Operator - Hasen Omarqúlov. Tәuligine ýsh saghat úiyqtaytyn edik. Tannyng atuyn kýtemiz. Órkenge kadr kerek nemese taghy bir útymdy kórinisting sonynan salpaqtaymyz. Izdeymiz, izdenemiz. Birde auyl sharuashylyghyn týsirip jattyq. Rejisserge kadr únamay jatyr. Ony týsinip túrmyz. Hasen tәuekelge bardy. Kombaynnyng oraghynyng manyna myqtap baylap qoydyq. Kólbeu kýide, kamerasyn ústap kete bardy. Ádemi kadr alyp shyqty. Ýsti-basyndaghy shandy bir saghat qaqty demeseniz. «Bir kýn» - bir kitap. Bastan keshken oqighalardyng ózi qyzyq. Sәti kelgende jazamyz. Jalpy, teleóndiriske silkinis qajet. Qanshama arna bar. Birin-biri qaytalaydy. Qazaq túshynyp kóretin ónim az. Óndiruge qabilet jetedi, talanttar kóp. Biraq qoldary baylauly. Kim baylap otyr? Ony týsinip bolmaysyn. Jer sharyn araladyq. Kez kelgen memleket, kez kelgen últ aldymen ózderin nasihattaydy. Ózderin ózderine týsindiredi. Bizder ózgening keremetin týsindiruge tyrysamyz. Tek ózimizdikin emes. Odan ne útamyz? Jalpy, bizding teleónim belgili bir jas mólsherine arnalghan sekildi qazir. Qay arnany alyp qarasanyz da. Ol - serial. Ol - mәn-maghynasyz әn-shashular. Jónsiz klipter. Qyryqtan keyingilerge qyzyq emes ol. Orta buyn ruhany baylyqtan bas tartpaydy. Kishi buyngha da әbden kerek. Qazaqtyng basyn qúraytyn ortaq qúndylyqtar bar. Ádebiyeti men mәdeniyeti. Salt-dәstýri. Jibek jip - osy. Ýzilip ketpeu ýshin әrkim ózinshe atsalysuy kerek. Jurnalisterge artylar jýk qomaqty. Sony arqalaytyn qarym kerek bizderge.
Ángimelesken
Seysen ÁMIRBEKÚLY
«Ayqyn» gazeti