Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 3458 0 pikir 9 Mausym, 2013 saghat 21:11

Júmash Kenebay. Maqtau men maqtanu – últtyq dert!

Maqtau men maqtanu siyaqty búl eski dertting últymyzdyng boyyna endep singenine de kóp uaqyt bolghan siyaqty. Qazaq qazaq bolghaly - maqtau men maqtanu últymyzben  birge jasap kele jatqanday.

Qazaqtyng negizgi kýn kórisi – mal boldy. Últymyzdyng deni sol malmen órip, malmen jusady. En dalany erkin jaylady. Qayda kóshem, qayda qonam dep bas qatyryp jatpady. Óitkeni, jer jetkilikti boldy. En dala, jalghyz ýy – elendeumen kýn keshti. En dalada eki qazaq úshyrasa qalsa boldy, qyzyl sózdi qymyzday sapyrdy. Aydalada jalghyz ýy otyrghan qazaq әielderi de sol kýidi basynan keshti. Tútas últ sóz qudy, sózding týbin týsirdi.

Mine, osydan baryp qazaqqa maqtau men maqtanu derti jabysty. Búl dertting asqynuy Kenes zamanynan bastau aldy. Ótirik aqpar, ótirik jospar maqtau men maqtanugha meyilinshe jol berildi. Onsyz da sóz qughan bizding qazaq ol jyldary qyzyl sózden altyn saray saldy. Meyilinshe  maqtandy, sonshalyqty maqtady. Songhy jetpis jylghy bodandyq qazaqqa óz degenin istedi. Qazaqta suayttar men ótirikshiler kóbeydi. Tipti, bizding qazaq: «mening balam qazaqsha bilmeydi» dep te maqtandy. Onyng aqyry ne bolghanyn býgin ghana kórip, ókinishten barmaghymyzdy tistep otyrmyz.

Maqtau men maqtanu siyaqty búl eski dertting últymyzdyng boyyna endep singenine de kóp uaqyt bolghan siyaqty. Qazaq qazaq bolghaly - maqtau men maqtanu últymyzben  birge jasap kele jatqanday.

Qazaqtyng negizgi kýn kórisi – mal boldy. Últymyzdyng deni sol malmen órip, malmen jusady. En dalany erkin jaylady. Qayda kóshem, qayda qonam dep bas qatyryp jatpady. Óitkeni, jer jetkilikti boldy. En dala, jalghyz ýy – elendeumen kýn keshti. En dalada eki qazaq úshyrasa qalsa boldy, qyzyl sózdi qymyzday sapyrdy. Aydalada jalghyz ýy otyrghan qazaq әielderi de sol kýidi basynan keshti. Tútas últ sóz qudy, sózding týbin týsirdi.

Mine, osydan baryp qazaqqa maqtau men maqtanu derti jabysty. Búl dertting asqynuy Kenes zamanynan bastau aldy. Ótirik aqpar, ótirik jospar maqtau men maqtanugha meyilinshe jol berildi. Onsyz da sóz qughan bizding qazaq ol jyldary qyzyl sózden altyn saray saldy. Meyilinshe  maqtandy, sonshalyqty maqtady. Songhy jetpis jylghy bodandyq qazaqqa óz degenin istedi. Qazaqta suayttar men ótirikshiler kóbeydi. Tipti, bizding qazaq: «mening balam qazaqsha bilmeydi» dep te maqtandy. Onyng aqyry ne bolghanyn býgin ghana kórip, ókinishten barmaghymyzdy tistep otyrmyz.

Kenes zamanynda nebir qoldan jasalghan «Sosialstik Enbek Erleri», «Kenes Odaghynyng batyrlary» qaptap shygha bastady. Olardy júrt maqtady, olar da maqtandy. Mine, maqtau men maqtanudyng dәuirlep túrghan kezi osy bir «qoy ýstine boztorghay júmyrtúqalaghan» jyldarmen espeptelse kerek. Basqa últtardy qaydam, bizding qazaq, búl jóninen aldyna jan salmady. Ásirese, ózderi «úly otan soghysy» atap jýrgen ekinshi dýniyejýzilik soghysqa qatysyp, elge aman oralghan qazaqtardyng maqtanshaqtyqtary tipti, shekten shyghyp ketken edi.

Toy-tomalaqtar men әrtýrli dengeydegi basqosular tek maqtanu men maqtaudan túrdy. Ózderine sóz berilgen qazaqtar «aqsaqty - tynday, ótirikti - shynday» etip soqty. Bir sózben aitqanda, «auyz ózimdiki eken» dep oryndy-orynsyz maqtandy jәne bireudi sonday jaghdayda asyra maqtady.

Shetelge barghan saparynda tek «Rodina moya» (H.Oraltay «Elim-aylap ótken jyldar» kitaby) dep әn salatyn KSRO halyq artiysi Ermek Serkebaev (1986 jyly әigili Jeltoqsanda jastardy aiyptaghan ashyq hatqa qol qoyghan) jәne taghy basqa qazaqtar kýni býginge deyin kelmeske ketken Kenes odaghynyng «halyq artiysi» men «halyq batyry» sanaydy ózderin. Bir ókinishtisi, búlardyng qatarynyng tym kóp ekendiginde bolyp túr.

Al, qazaqstandyq biylikting úshar basynda otyrghan «myqtylarymyzdyn» sausaqpen sanarlyqtayy ghana memlekettik tildi biletini neni kórsetedi? Sәt sayyn orystyng soyylyn soghyp shygha keletin biylikting beysharalyghyn qalay týsinuge bolady? Búl adam ólip bara jatsa da - biylikten ketpeydi. Biylikting ainalasy toly – jaghympazdar. Jaghympazdar – maqtau men maqtanudan jaratylghandar. Olar kelistirip túryp maqtaydy...

Qazaq eli tútastay maqtau men maqtanudan túratyn alyp múhit siyaqty.

IYә, bizding qazaq asa toyshyl últ. Bizde toy degening maqtau men maqtanudyng úly ordasy ekeni ótirik pe?! Toygha bardym degenshe, ótirik pen maqtau, maqtanudyng ishine kýmp etip týsip kettim dey ber...

Mine, bizding qazaqtyng býgingi shynayy kelbeti osynday. Maqtau men maqtanudyng dertine shaldyqqan bizding qazaqtyng bolashaghy tym búldyr bolyp túr...

Abai.kz

Maqtau men maqtanu siyaqty búl eski dertting últymyzdyng boyyna endep singenine de kóp uaqyt bolghan siyaqty. Qazaq qazaq bolghaly - maqtau men maqtanu últymyzben  birge jasap kele jatqanday.

Qazaqtyng negizgi kýn kórisi – mal boldy. Últymyzdyng deni sol malmen órip, malmen jusady. En dalany erkin jaylady. Qayda kóshem, qayda qonam dep bas qatyryp jatpady. Óitkeni, jer jetkilikti boldy. En dala, jalghyz ýy – elendeumen kýn keshti. En dalada eki qazaq úshyrasa qalsa boldy, qyzyl sózdi qymyzday sapyrdy. Aydalada jalghyz ýy otyrghan qazaq әielderi de sol kýidi basynan keshti. Tútas últ sóz qudy, sózding týbin týsirdi.

Mine, osydan baryp qazaqqa maqtau men maqtanu derti jabysty. Búl dertting asqynuy Kenes zamanynan bastau aldy. Ótirik aqpar, ótirik jospar maqtau men maqtanugha meyilinshe jol berildi. Onsyz da sóz qughan bizding qazaq ol jyldary qyzyl sózden altyn saray saldy. Meyilinshe  maqtandy, sonshalyqty maqtady. Songhy jetpis jylghy bodandyq qazaqqa óz degenin istedi. Qazaqta suayttar men ótirikshiler kóbeydi. Tipti, bizding qazaq: «mening balam qazaqsha bilmeydi» dep te maqtandy. Onyng aqyry ne bolghanyn býgin ghana kórip, ókinishten barmaghymyzdy tistep otyrmyz.

Kenes zamanynda nebir qoldan jasalghan «Sosialstik Enbek Erleri», «Kenes Odaghynyng batyrlary» qaptap shygha bastady. Olardy júrt maqtady, olar da maqtandy. Mine, maqtau men maqtanudyng dәuirlep túrghan kezi osy bir «qoy ýstine boztorghay júmyrtúqalaghan» jyldarmen espeptelse kerek. Basqa últtardy qaydam, bizding qazaq, búl jóninen aldyna jan salmady. Ásirese, ózderi «úly otan soghysy» atap jýrgen ekinshi dýniyejýzilik soghysqa qatysyp, elge aman oralghan qazaqtardyng maqtanshaqtyqtary tipti, shekten shyghyp ketken edi.

Toy-tomalaqtar men әrtýrli dengeydegi basqosular tek maqtanu men maqtaudan túrdy. Ózderine sóz berilgen qazaqtar «aqsaqty - tynday, ótirikti - shynday» etip soqty. Bir sózben aitqanda, «auyz ózimdiki eken» dep oryndy-orynsyz maqtandy jәne bireudi sonday jaghdayda asyra maqtady.

Shetelge barghan saparynda tek «Rodina moya» (H.Oraltay «Elim-aylap ótken jyldar» kitaby) dep әn salatyn KSRO halyq artiysi Ermek Serkebaev (1986 jyly әigili Jeltoqsanda jastardy aiyptaghan ashyq hatqa qol qoyghan) jәne taghy basqa qazaqtar kýni býginge deyin kelmeske ketken Kenes odaghynyng «halyq artiysi» men «halyq batyry» sanaydy ózderin. Bir ókinishtisi, búlardyng qatarynyng tym kóp ekendiginde bolyp túr.

Al, qazaqstandyq biylikting úshar basynda otyrghan «myqtylarymyzdyn» sausaqpen sanarlyqtayy ghana memlekettik tildi biletini neni kórsetedi? Sәt sayyn orystyng soyylyn soghyp shygha keletin biylikting beysharalyghyn qalay týsinuge bolady? Búl adam ólip bara jatsa da - biylikten ketpeydi. Biylikting ainalasy toly – jaghympazdar. Jaghympazdar – maqtau men maqtanudan jaratylghandar. Olar kelistirip túryp maqtaydy...

Qazaq eli tútastay maqtau men maqtanudan túratyn alyp múhit siyaqty.

IYә, bizding qazaq asa toyshyl últ. Bizde toy degening maqtau men maqtanudyng úly ordasy ekeni ótirik pe?! Toygha bardym degenshe, ótirik pen maqtau, maqtanudyng ishine kýmp etip týsip kettim dey ber...

Mine, bizding qazaqtyng býgingi shynayy kelbeti osynday. Maqtau men maqtanudyng dertine shaldyqqan bizding qazaqtyng bolashaghy tym búldyr bolyp túr...

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1465
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3236
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5371