Taqyrypqa túzdyq:

Býgin Parlamenttegi dominant partiya – «Amanat» Preziydentke úsynys jasady. Olar Ýkimet basshysy qyzmetine Oljas Bektenovti úsyndy.

Bektenov biyl 44-ke tolady. Byltyr sәuirden bastap QR Preziydenti әkimshiligin basqaryp kelgen. 2018 jyldan 2023-ke deyin QR Sybaylas jemqorlyqpen kýres agenttiginde birneshe lauazymdy qyzmetter atqardy. Agenttikting tizginin ústady.

Suret: qaz365.kz saytynan alyndy

Kesheli-beri qazaq qoghamy kelesi premier-ministr kim bolady degen súraqtyng tónireginde qyzu talqy jasap jatty. Týrli dolbarlar jasaldy. Potensialdy ýmitkerlerding arasynda Almaty әkimi Erbolat Dosaev pen Manghystau oblysynyng әkimi Núrlan Noghaev, Mәjilis spiykeri Erlan Qoshanovtardyng esimderi ataldy.

Al býgin biylikti partiya Bektenovting kandidaturasyn Preziydentke úsynghany belgili boldy.

Endigi súraqtar: Keler Premier qanday boluy kerek? Onyng aldynda túrghan mindetter qanday? Smayylovtyng qolynan kelmegeni ne?

Biz sarapshy, sayasatker Ámirjan Qosan myrzagha arnayy habarlasyp, kelesi Premierding mindetteri turaly sholu jasatqan edik. Búl sholu ýmitkerding esimi belgili bolghangha deyin jazylghanyn eskertemiz!

Suretti spiykerding ózi úsyndy

Ámirjan Qosan, sayasatker:

- Moyyndayyqshy, Qazaqstannyng sayasy jәne memlekettik basqaru jýiesinde ýkimet sekildi atqarushy biylikting basty qúrylymynyng jәne onyng basshysynyng orny... birtýrli.

Bir jaghynan, әriyne, ýkimetting aty - ýkimet, al onyng basshysyna kelsek, múnday mansapqa qol jetkizu ekining birining mandayyna jazylmaghan baq dese de bolady. Sózsiz, tarihta qalasyn. Sayasat – ekonomikanyng shoghyrlanghan kórinisi ekenin eskersek, premierding memlekettik mansap iyerarhiyasyndaghy oiyp alar orny men sayasy perspektivalary da alabóten ekeni týsinikti.

Alayda, ekinshi jaghynan, preziydenttik memlekette ómir sýrip jatqan biz ýkimetting naqty ókilettikteri jaghynan preziydent әkimshiligining әleumettik-ekonomikalyq bóliminen asyp kete almaytyny da әmbege ayan.

Meninshe, osy jolghy ýkimet otstavkasynyn, kem degende, ýsh sebebi bar.

Birinshiden, búl ýkimetting túsynda eldegi әleumettik-ekonomikalyq ahual tym ushyghyp ketti. Áriyne, obektivti týrdegi syrtqy jәne ishki sebepter de joq emes: әlemdik daghdarys, múnay men gaz baghalarynyng qúbylmalylyghy, Resey sekildi irgeli kórshining batys sanksiyalarynyng astynda qaluy, Nazarbaevtan qalghan oligarhtyq ekonomikalyq modeli men irip-shirigen, әbden tozyghy jetken infraqúrylym degendey. Múnyng bәrine ýkimetting biliksizdigi men minezsizdigi qosylyp, teris nәtiyje tym kóbeyip ketti.

El ishinde kýsheyip kele jatqan narazylyqtyng qogham qazanyna syimay jatqan buyn bir shygharyp alu da sayasy tehnologiya túrghysynan týsindirip beruge bolar. Biraq qosylghyshtardyng ornyn auystyrghanmen qosyndy ózgermeytini jәne jaghday bir kýnde kýrt jaqsara qoymaytyny da aitpasa da týsinikti...

Ekinshiden, preziydenttik kadensiyasy bes jylgha taqap qalghan Toqaev әli de shashyranqy biylikting bas tizginin óz qolyna shoghyrlandyryp, kezinde Nazarbaev eriksiz tanghan kadrlardan birjolata qútylghysy keletin siyaqty. Ýkimet qúramyn bir silkip alu sol ýshin qajet bolghan shyghar.

Áriyne, bir nәrse týsiniksizdeu: nelikten ýkimetting osy qúramy eki kýnnen keyin bolatyn ýkimet otyrysynan búryn otstavkagha ketti? Nelikten olar, sonyng ishinde, ýkimetti eki jyl basqarghan premier halyq, preziydent, parlament aldynda tiyisti esep berip ketpedi?!

Ýshinshiden, Jana Qazaqstannyng kadr sayasatynda bir kiltipan payda boldy. Onyng mәnisi mynada: ózi diplomat shiynelinen shyqqan preziydent diplomattardy ekonomika men basqa da salalyq ministrlikterdi, aimaqtardy basqarugha belsendi týrde alyp keldi. Alayda, jaqsy elshi jaqsy ministr ne әkim bolmaytynyn songhy kadrlyq daghdarys ap-anyq kórsetip otyr.

Endi «jana premier kim boluy yqtimal jәne onyng aldynda qanday mindetter túr?» degen zandy súraq tuyp otyr.

IYә, Konstitusiyagha say premierding kandidaturasyn saylauda jengen partiya úsynady da, sosyn ony preziydent bekitui tiyis.

Biraq, óz-ózimizdi aldamay-aq qoyalyq: bizde tolyqqandy әri ókiletti partiyalyq jýie qalyptaspaghan, bәri preziydentting qolynda.

Sol sebepti kelesi premier Toqaev jaqsy tanityn jәne preziydent tolyq senetin túlghalar qatarynan bolatyny sózsiz.

Jana premierding aldynda óte-móte qiyn mindetter túr. Atap aitsaq, әli de oligarhtardyng soyylyn soghyp kele jatqan ekonomikalyq modelidi týbegeyli ózgertu, múnay men gazdyng baghasyna tәueldilikten qútyla almay jatqan ekonomikany diyversifikasiyalau, qojyrap ketken qarjy salasyna qatang tәrtip ornatu. Sonymen birge, ekonomikanyng etek-jenin jinap, tyghyryqtan shygharu ýshin jalpaqshesheylik pen populizm emes, kóp jaghdayda qalyng kópshilikke jagha bermeytin sheshimder qabyldaugha tura keledi. Onsyz da qinalyp otyrghan júrttyng narazylyghyn odan sayyn arttyruy әbden mýmkin. Osy túrghydan alghanda bolashaq premierdi «sayasy kamikadze» dep te ataugha bolady.

Eger de ol ózining imidjin, sayasy bolashaghyn oilap, onday batyl sheshimderge bara almasa, ekonomika odan sayyn qúldyray týsetini anyq.

Múnday sheshushi qadamdar, sóz joq, әr týrli mýddeler men toparalyq qaqtyghystargha, aqparattyq soghystargha әkep soghatyny haq. Osyndayda tuyndaytyn syrtqy qysymdargha, sayasy qauip-qaterlerge ekining bir tótep bere almaydy. Ol ýshin erkektik minez ben batyldyq kerek. Ýkimet te әli de aluan-týrli klandardyng ókilderinen qúralghan qúrama komanda ekenin eskersek, onday premier naqty klannyng ókili emes, tikeley preziydentting qolynan kart-blansh alghan, jauapkershilikti óz moynyna ala alatyn tәuelsiz túlgha bolghany dúrys bolar edi.

Áriyne, órkeniyettti elderdegidey ashyq ta bәsekeli saylauda jengen partiya ózining saylaualdy baghdarlamasyn naqty kezende oryndaudy mindettenip, tek qana preziydent emes, halyq pen parlament aldynda túraqty týrde esep berip túratyn ýkimetimiz bolghanda, yaghni, onyng taghdyryn jeke basshy emes, әdiletti saylau nәtiyjeleri sheshkende, jaghday basqasha bolar edi.

Ýkimet sekildi asa manyzdy qúrylymdy qúruda osynday órkeniyetti mehanizm qalyptasqanda, bәlkim, dәl býgingidey týk bermeytin talqylaular men bayansyz boljaular bolmas pa edi...

Abai.kz