QR Parlamenti Senatynyn
Tóraghasy M.S. Áshimbaev myrzagha!

Qúrmetti Mәulen Saghatqanúly!

2023 jyly 19 sәuirde Senattyng maqúldauymen engizilgen «Halyqtyng kóshi-qony turaly» zannyng 20-babynyng 5) tarmaghy kóship kelushilerdi qonystandyru ýshin Ýkimet aiqyndaghan segiz ónirden bólek toghyz oblys pen ýsh qalagha qonystanghysy keletin etnikalyq qazaqtargha «Qandas» mәrtebesin mýlde bermeytin etip tastaghany turaly aityp kele jatqanymyzgha jarty jyldan asty.

Osy mәselege baylanysty Ózinizding atynyzgha alty adam qol qoyyp, «Otandastar qory» arqyly hat jazghamyz.

Siz sol hatta aitylghan ótinishimizdi eskerip, Senatta bizben kezdesu ótkizdi tapsyrghan ekensiz.

Ekinshi sәuir kýni Sizding sol tapsyrmanyzgha say, Konstitusiyalyq zannama, sot jýiesi jәne qúqyq qorghau organdary komiytetining mýshesi, Júmys tobynyng jetekshisi Sovetbek Medebaevtyng tóraghalyghymen kezdesu ótti.

Ótinishimizdi eskerip, osynau kezdesu ótuine yqpal etkeniniz ýshin, Sizge ózimning jәne jalpy qandastar atynan kóp rahmet!

Rizamyn Sizge!

Atalghan kezdesuge Sovetbek Túrsynúlymen birge, jazushy-ghalym Túrsynhan Zәken jәne QR IIM Kóshi-qon qyzmet komiyteti tóraghasynyng orynbasary Janar Qojahmetova men Kóshi-qon qyzmet komiytetining inspektory Tileules Sadinova, QR Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministrligi Kóshi-qon komiytetining tóraghasy Asqarbek Ertaev, QR Syrtqy ister ministrligi Konsuldyq qyzmet departamenti Konsuldyq mәseleler basqarmasynyng basshysy Almat Abjanov qatysty.

Eki mәseleni talqyladyq.

Biri – «Halyqtyng kóshi-qony turaly» zannyng 20-babynyng 5) tarmaghy alyp tastau;

Ekinshisi – Qytaydan kóship kelgen etnikalyq qazaqtar ýshin, Qytaydan әkelgen qújattargha apostili qoydyru mәselesi.

Qúrmetti Mәulen Saghatqanúly!

Ekinshi mәsele, әriyne, Senattyng qúzyryna jatpaydy.

Al, birinshi mәsele qazir Senatta qaralyp jatqan Kóshi-qon ýrdisin retteuge arnalghan zang jobasynyng ayasynda sheshilui kerek.

Endi etnikalyq qazaqtardyng azamattyq aluyna basty kedergi bolyp otyrghan osy mәseleni Ózinizge óz qolymmen jazyp jetkizudi jón kórdim.

«Halyqtyng kóshi-qony turaly» zannyng ótken jyly SENAT QABYLDAGhAN 20-babynyng 5) tarmaghy mynau:

5) qandastardy aumaqtyq-әkimshilik birlikte qabyldaudyng ónirlik kvotasynyng bolmauy nemese etnikalyq qazaqtyng qonystandyru ýshin úsynylghan aumaqtyq-әkimshilik birlikten bas tartuy.

Búl norma eki bólekten nemese eki mazmúnnan túrady.

Birinshi bóligi boyynsha, qandastardy aumaqtyq-әkimshilik birlikte qabyldaudyng ónirlik kvotasynyng bolmauy – Qandas mәrtebesin beruden jәne úzartudan jәne (nemese) qandastardy qabyldaudyng ónirlik kvotasyna engizuden bas tartu ýshin negiz bolyp tabylady.

Eger, osy norma boyynsha, kóship kelushilerdi qonystandyru ýshin arnayy kóship kelu kvotasy bólinetin ónirlerge (Qandastardy qabyldaudyng 2024 jylgha arnalghan ónirlik kvotasy boyynsha, Pavlodar oblysy – 902, Qostanay oblysy – 550, Aqmola oblysy – 285, Shyghys Qazaqstan oblysy – 269, Soltýstik Qazaqstan oblysy – 207 adam, Abay oblysy – 220 adam) qonystanghan etnikalyq qazaqtargha ghana «Qandas» mәrtebesi berilui kerek.

Al, kóship kelushilerdi qonystandyru ýshin múnday kvota bólinbeytin ózge oblystar men Astana, Almaty, Shymkent – ýsh qalagha qonystanghysy keletin etnikalyq qazaqtargha «Qandas» mәrtebesi berilmeui kerek!

Qandastardy qabyldaudyng 2024 jylgha arnalghan ónirlik kvotasynyng sany 2 433 adam eken.

Atalghan normanyng birinshi bóligine salsaq, osy 2433 adamnan ózge kóship kelushilerding bәrine «Qandas» mәrtebesi berilmeui tis.

Endi osy normanyng ekinshi bóligi boyynsha, etnikalyq qazaqtyng qonystandyru ýshin úsynylghan aumaqtyq-әkimshilik birlikten bas tartuy – ol da Qandas mәrtebesin beruden jәne úzartudan jәne (nemese) qandastardy qabyldaudyng ónirlik kvotasyna engizuden bas tartu ýshin negiz bolyp tabylady.

Búl – «Adam qúqyqtarynyng jalpygha birdey deklarasiyasyndaghy» (13-bap) «Ár adamnyng әr memleketting ishinde jýrip-túruyna jәne óz qalauynsha túratyn meken-jaydy tandauyna qúqyghy bar» degen normagha jәne osy Deklarasiyanyng negizinde qabyldanghan  Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasyndaghy (21-bap), tipti osy  «Halyqtyng kóshi-qony turaly» zannyng 5-babyndaghy qonysyn erkin tandau qúqyghyna qayshy!

Kóship kelushilerding etnikalyq qazaqtardy qonystandyru ýshin úsynylghan aumaqtyq-әkimshilik birlikten bas tartuy – olardyng halyqaralyq konvensiyalarmen, ózimizding Konstitusiyamen bekitilgen qúqyghy!!

Oghan eshkimning eshqashan qol súghugha qaqysy joq!!

Qúrmetti Mәulen Saghatqanúly!

Senesiz be, osyny aityp qaqsaghanymyzgha, mine, jarty jyldan astam uaqyt ótti, Mәjilis pen Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministrligine týsindire almay qor boldyq!

QR Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministrligi Kóshi-qon komiytetining tóraghasy Asqarbek Ertaev degen naghyz betbaqtyng ózi eken! Keshegi Senatta ótken jinalysta taghy bet baqtyrmay otyr. Shimirikpesten, «Biz qaghidattar arqyly «Qandas» mәrtebesin berip jatyrmyz»-deydi.

20-baptyng myna 5) tarmaghy túrghanda, ol qanday QAGhIDAT?!

Eger, Kóshi-qon komiytetining tóraghasy Asqarbek Ertaev 2023 jyldyng 19 sәuirinen beri Ýkimet aiqandaghan ónirlerden ózge oblystar men qalalargha kóship kelgen etnikalyq qazaqtargha «Qandas» mәrtebesin berip jatqan bolsa, onda ol – zansyz!

Mýmkin, aqshagha satyp jatqan bolsa kerek!!!

Qúrmetti Mәulen Saghatqanúly!

Estuge qaraghanda, búl normany Senattyng Ekonomikalyq sayasat, innovasiyalyq damu jәne kәsipkerlik komiyteti qabyldaghan kórinedi.

Sizding әr zannyng әr tarmaghyna shúqshiyp otyrmasynyz belgili. Biraq, Tóragha bolghan son, múnday soraqylyqtyng soyyly bәribir Sizge tiyedi.

Aytynyzshy, osy 20-baptyng 5) tarmaghy qanday QAJETTILIKTIN negizinde qabyldanypty?!

Sony bilgim keledi. Ótinemin, anyqtap berinizshi!

Eger, Senat búl normany bilmey qabyldasa, ol – TAPASTYQ!

Bile túryp, әdeyi qabyldasa, ol – QASTANDYQ!

Al, Ýkimet aiqyndaghan ónirlerge kóship kelushilerdi jappay qonystandyru ýshin jasalghan AMAL bolsa, ol da – TOPASTYQ jәne Senattyng baryp túrghan BEYShARALYGhY!

Múny basqasha týsindiru mýmkin emes, qúrmetti Mәulen Saghatqanúly!

Qúrmetti Mәulen Saghatqanúly!

Eger, atalghan norma taghy da Senattan ótip, Preziydentting qol qongyna joldansa, búl – baryp túrghan masaqaralyq bolmaq!

Ótken jyly Sizder maqúldaghan osy Zang qoldanysqa engennen beri Preziydentimiz Qasym-Jomart Toqaev alystaghy aghayyngha joldaghan әrbir hatynda: « Memleket qashanda sheteldegi qazaqtardyng mәselesine basa mәn berdi. Atajúrtqa oralugha niyeti bar adamdar ýshin barlyq jaghday jasalghan. Qazaqstan azamattyghy men qandas mәrtebesin alu tәrtibi jenildetildi…» deumen keledi.

Qasym-Jomart Kemelúlynyng osy sózin ótken jyly ýsh mәrte estip, ýsheuinde de betimnen otym shyqty. Úyalghannan qara Jerge kirip keteyin dep em, tesik tappadym.

Qaydaghy JENILDETILGEN?!

Osy normanyng kesirinen atalghan norma zangha engizilgennen keyin Atajúrtqa oralghan neshe jýzdegen, tipti myndaghan aghayyn «Qandas» mәrtebesin ala almay sergeldenge týsude. Aldy kelgen eline qayta kóshe bastady. Tólqújaty men vizasynyng uaqyty tolyp, ne ary, ne beri emes jaghdayda qalghandary da jeterlik. Jemqorlar men deldaldardyng jemi bolghandar qanshama?!!

Aytynyzshy, Qasym-Jomart Kemelúlyn «Aldamaghan kim qaldy tiri janda?». Kóshi-qonnyng zanyn qatyrdyq, azamattyq pen «Qandas» mәrtebesin berudi jenildettik dep, Mәjilis pen Senat aldady. Tasqyn sugha tas-týiin dayynbyz dep, senip taghayyndaghan әkimderi men ministrlerining bәri aldapty. Kýn jylynyp, qar suy erip edi, mine, ainaldyrghan on jeti oblystyng on ekisinde su basu oqighasy tuylyp, auyldar sugha batyp ketti. Túrghyndar baspanasyz qaldy. Ólgen malda esep joq…

Sóitip, atqarushy biylik Preziydentti taghy ynghaysyz jaghdayda qaldyryp, halyqtan keshirim súratugha deyin apardy…

Úyat emes pe?!

Preziydentti ayauymyz kerek qoy!

Qúrmetti Mәulen Saghatqanúly!

Kórip otyrsyz ghoy, jaqsy bilesiz taghy, Qasym-Jomart Kemelúlyn aldaytyndar onsyz da jetedi. Aldap kelgen, aldap ta jatyr. Ózderine jaqsy bolsa, olar alday bersin, Siz aldamanyzshy, jaray ma?! Basqany aldasanyz da, Preziydentti aldamanyzshy…

Sol ýshin, Sizden «Halyqtyng kóshi-qony turaly» zannyng 20-babynyng 5) tarmaghyn týgelimen alyp tastaudy súraymyn!

Keshegi jinalysta anau Kóshi-qon komiytetining tóraghasy Asqarbek Ertaev: «20-baptyng 5) tarmaghyn ózgertu jәne alyp tastau turaly Ýkimetke úsynys berdik, Ýkimet qoldasa, Preziydent Ákimshiligi úaraydy…»-dep, birdemesin mingirlep otyrdy.

Búghan Ýkimettin, Preziydent Ákimshiligining qanday qatysy bar. Búl Ýkimetten aqsha talap etetin norma emes qoy. Álde, qúlybaevtar Preziydent Ákimshiligi arqyly Zang shygharu isine әli aralasa ma?! Búl ne súmdyq?! Senattyng qúzyreti qayda?!! Joq, Senat búl nomany zannamadan alyp tastasyn nemese Zang jobasyn Mәjiliske qaytarsyn. Bizding ótinish – osy! Búl – bir.

Ekinshi, jalpy kóshi-qon sayasaty, onyng zannamalyq tetigin retteu turaly aqyldasu ýshin meni jeke qabyldauynyzdy súraymyn!

Auyt Múqiybek

Abai.kz