Elimizde 2022 jyly 20 qarasha kýni kezekten tys Preziydent saylauy ótken bolatyn. Odan beri 2023 jyldyng 19 nauryzynda Qazaqstanda kezekten tys Mәjilis deputattarynyng saylauy ótti, onyng nәtiyjesinde Mәjilisting 8-saylanym deputattary saylandy. Búl saylaumen qatar barlyq dengeydegi (audandyq, qalalyq, oblystyq) mәslihattar deputattarynyng saylanuy ótken edi. Saylau nәtiyjesinde resmy tirkelgen jeti partiyanyng altauy mandat aldy. Búl saylau — tәuelsiz Qazaqstan tarihyndaghy toghyzynshy parlament saylauy. Al kezekten tys Preziydent saylauy halyqty biriktiruge baghyttalghany anyq. Ár azamat qazirgi әlemdik ahualdy eskere otyryp, elding bolashaqtaghy baghyty men naqty josparyn anyq týsinui qajet. Al Memleket basshysyn bir rettik merzimge saylau – barlyq saladaghy reformalardy jýzege asyrugha qajetti uaqyt pen senim mandaty, – deydi qogham belsendileri. Al elimizdegi saylau jýiesi jayynda túrghyndar qanday pikirde? Búghan qatysty halyq oiyn bilip kórgen edik.

Suret spiykerding jeke múraghatynan alyndy

Aqbota Qúsayynova, múghalim Almaty oblysynyng túrghyny:

Saylaudyng halqymyz ýshin manyzy zor

Elimizdegi saylau jýiesi bir izge qoyylghan. Bizdegi saylaudyng ózining normativtik normalary bar. Kezekten tys saylau ótip Preziydentimizge senim arttyq. Memleket basshysy da ózining strategiyasyn úsyndy. Búl – óte batyl qadam. Nege deseniz, elimizding bolashaghy balalarymyz ben nemerelerimiz ýshin memlekette túraqtylyq ornaghanyn qalaymyz. Preziydent Jana Qazaqstan dep ýlken ózgeristerdi, auqymdy júmystardy bastap jatyr. Búl ýrdisterding barlyghy elimizding jana damu jolynyng bastamasy. Eng bastysy halyqqa jaghday jasalyp, әl-auqaty kóterilse eken deymin.  Búl jolghy saylaudyng elimiz ýshin mәni de, manyzy da zor bolghanyn býkil halyq bolyp sezindik.  Sebebi otyz jylda ózgeris kelgenin qarapayym halyq ta bildi, qazirgi Preziydentimizge senim artty. Men әr adam saylaugha dauys beruge baruy kerek dep esepteymin. Al kim kimge dauys beredi – ol әr azamattyng jeke tandauy, konstitusiyalyq qúqyghy. Men eshqashan saylaudan qalyp kórgen emespin, ýnemi óz uchaskeme baryp, ózim tandaghan ýmitkerge dauys beremin. Eng bastysy elimizding bolashaghy ýshin jasalyp jatqan qadamdargha asa jauapkershilikpen qaraghanymyz dúrys.  Odan bólek býkil el bolyp Mәjilis deputattaryn saylaugha qatystyq. Árbir túrghyn ózi senim artqan qalauly azamattaryn saylady. Parlament tórinen kórgisi kelgen, elining bolashaghyna alandaytyn azamattar saylandy dep senemin.  Qazir bayqaghanym halyq saylaghan azamattarymyz halyqtyng mún-múqtajymen tanysyp,  mәselelerdi dóp basyp aityp minberden ózekti  mәselelerdi kóterip jýr. Shyntuaytyna kelgende, halyq ta olargha ýmitpen qarap, senim arta bastady. Saylau nauqanyna búrynghyday emes, asa jauapkershilikpen qaraytyn azamattarymyz kóbeydi.  Qazir «Halyq ýnine qúlaq asatyn memleket» qaghidatynyng da jemisin kórip otyrmyz. Bir jaghy әleumettik jelining de yqpaly bolu kerek, sheshimi tabyluy tiyis problemalarmen joghary biyliktegiler de birden habardar. Súraudardyng barlyghy ashyq týrde súralsa, oghan tiyisti jauap ta ashyq týrde berilude. Memleket pen halyq arasynda baylanys ornady. Sondyqtan aldaghy uaqytta saylau, referendum ótetin bolsa, halqymyz belsendilik tanytatynyna senimdimin.

Suret spiykerding jeke múraghatynan alyndy

Berik Aghybaev, JSDP Almaty qalalyq filialynyng tóraghasy:

Halyq ózgeristi qalaydy

Almaty qalasy №5 saylau okrugi boyynsha JSDP atynan QR Parlamenti Mәjilisining deputattyghyna kandidat boldym. Elimizde saylau jýiesining qalay ótetindigine kuә boldym. Degenmen de bizde saylaugha senim bildirmeytin adamdar da bar eken. Odan bólek biraz әdiletsizdikterdi kórdim. Onyng barlyghy saylau ótkennen keyin belgili bolyp, talqygha da týskenin bilesizder.  Óz kanditaturamdy úsynyp, halyqpen tyghyz baylanys ornatyp, ashyq dialogtar bolghan kezde biraz nәrseni bayqadym. Halyqtyng saylaugha, óz kandidatyna degen qoldauy  bayqalady.  Qazir halyq sauatty. Ózderin mazalaghan súraqtardy qoyyp, saylau kezinde belsendilik tanytqandary da boldy. Odan bólek, ózderiniz bilesizder auyldyq eldi mekenderding әkimderi saylandy.  Sondaghy halyqtyng óz kanditatyna degen qoldauy, senimi erekshe bayqaldy. Biz elimizdegi saylau jýiesin әli de jetildire týsuimiz kerek. Qazir halyq saylaugha qatysugha óte belsendi. Óitkeni bayqaghanym, әrbir adam eline senim artyp bolashaghynyng jarqyn bolghanyn qalaydy. Halyq ózgeristi qalaydy. Al osy ózgeristi ózderi senim artqan deputattardan kýtedi.

Suret spiykerding jeke múraghatynan alyndy

Rufina Imanbakiyeva, kóp balaly ana:

Saylau - ýlken ózgeristing bastauy

Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemelúly kezekten tys saylandy. Biraq Preziydent óz ókilettiligin úzartty. Búl – ýlken ózgeris. Ol osy jolda memleketti damytugha, algha jyljytugha arnalghan josparyn iske asyrugha kirisip ketti. Saylau turaly óz oiymdy aitatyn bolsam elimizdegi kóp balaly otbasy retinde mende óz jasaghan tandauyma ýlken senim arttym. Óitkeni saylauda әrbir adamnyng dausy manyzdy. Ony kózi ashyq, kókiregi oyau sanaly adamdar jaqsy biledi. Sol ýshin elimizdegi sayasy nauqandargha belsendi atsalysamyn. Óitkeni elimizding erteni, bolashaghy  biz tandau jasaghan azamattardyng qolynda. Ótken saylaugha ózim de júbayymmen birge úl-qyzdarymyzdy ertip saylau uchaskesine baramyz. Úl-qyzdarym kórsin, ata-anasy qalay dauys berip jatqanyn, jastayynan saylau óz erkin bildiruding manyzdy joly ekenin sezine bersin degen oimen aparamyn. Ár adam saylaugha dauys beruge baruy kerek dep esepteymin. Óitkeni saylau biz saylap jatqan kandidattargha emes, elimizding ertenine kerek.  Al tandau  jasau – ol әr bir azamattyng konstitusiyalyq qúqyghy. Óz basym elimizdegi barlyq jaghdaydy baqylap, saralap, tandau jasaymyn. Ýmitkerler arasynan tandau jasau jәne soghan dauys beruding manyzy men mәnin jiti sezinip, onyng qajettigin jaqsy biletin barlyq azamattardyn  saylaugha belsene qatysady degen ýmittemin. Áriyne elimiz ýshin saylaudyng mәni zor. Odan sayasy astar izdep kerek emes. Tek saylau ol ózinning azamattyq boryshyng ekenin sezinuing kerek. Men balalarymynyng bolashaghyna bey-jay qarap otyra almaymyn. Bizding elimizding jaghdayy, kez kelgen manyzdy mәseleleri mening nazarymda. Elimning azamaty retinde men de óz elimnin  әrbir attaghan qadamyn baqylauda ústauym kerek. Biz qazir qayda baghyt alamyz, elimizdi manyzdy sheshimder qalay qabyldanady? Osylardyng barlyghyna alandap otyramyn.   Al saylaugha barshamyz belsendi qatysuymyz kerek degendi aitqym keledi.

Suret spiykerding jeke múraghatynan alyndy

Jenisbek Áliasqarov, Almaty oblysy Túiyq auylynyng әkimi:

Sayasy nauqan jan-jaqty nasihattaldy

Bizde saylau dese búryn halyq senim bildire qoymayyn. Kýmәn bolghanyn da bilemiz. Óitkeni halyq pen biylikting arasy alshaq edi. Halyqtyng oiy biz saylaugha barmasaq ta, bizding dauysymyz beriledi degen senimde boldy. Sóitip júrt sayasy nauqandardan tys qalyp jatatyn. Múndaghy jyldargha deyin kópshiligning oiy osylay boldy-au. Biraq biz jan-jaqty halyqtyng senimin oyatugha belsendilik tanyttyq. Oghan BAQ ókilderining de ýlesi bar. Kýndelikti saylaudy nasihattap, qayda baryp dauys beretindigine deyin әrbir azamat bir týimeni basyp aq aqparatpen qamtyldy. Sayasy nauqan jan-jaqty nasihattaldy. Telearna, radio, aqparattiyq portaldar da saylau nauqanyn barynsha nasihattady. Halyqqa oy salatyn dýniyelerdi kórsetti. Mine, sodan beri halyqtyng biylikke degen senimi payda boldy. Júrt saylau turaly bir-birimen әngimelesip, ortaq talqygha ainaldyra bastady. Preziydent saylauy, Parlament deputattarynyng saylauy, auyldyq okrugter men audan әkimderin saylauda da halyq belsendi bola bastady.  Men de óz okrugim boyynsha halyqtyng senimimen әkim bolyp saylandym. Sayasy dodanyng qaq ortasynda jýrdim dep aita alamyn. Bayqaghanym halyqtyng ótinishi oryndy, súraulary oilanargha túrarlyq. Óitkeni qala bolsyn, meyli auyl bolsyn sol aimaqtyng problemasyn sol jerding túrghyny ghana jiti biledi. Solar ghana naqty súraq qoyyp, problemany sheshu joldaryn birge izdeydi. Sondyqtan saylau bolghany dúrys. Al saylanghan adam ózine ýlken jauapkershilik alady. Ol da halyq qoldap túrghannan keyin, halqy ýshin baryn salyp júmys isteuge kirisedi.

Suret spiykerding jeke múraghatynan alyndy

Kәmshat Kenesqyzy, dәriger:

Saylau arqyly-jauapkershilik jýkteymiz

Ótken jylghy saylau nauqany mening erekshe esimde qalypty. Uchaskeme kelsem, sәn saltanatpen bauyrsaqpen әserli әuenmen saylaugha kelushilerdi kýtip alyp jatyr eken. Tanghy uaqyt bolsa da júrt birdi ekiden kelip, óz tandaularyn jasap ketip jatyr. Mine osy kórinis kóz aldyma qayta keldi. Búl da saylaugha júrttyng nazaryn audartu ýshin jasalghan qadam bolar. Degenmen saylaugha qatysty óz oiymdy bildiretin bolsam, saylaugha qatysqan dúrys. Meninshe әr adamnyng ózinin  jeke prinsipteri boluy kerek. Ol degenimiz әr adamnyng ozining oiy, kózqarasy qoghamdyq talqygha týsken mәselege nemqúrayly qaramauy. Saylau kezinde jaghymdy da jaghymsyz da aqparattar tarady. Degenmen resmy aqparttar da boldy. Saylau  ol bizding elimizdegi sayasy bir beles der edim. Saylau arqyly biz deputat bolsyn, әkim bolsyn tipti Preziydentimizge de ýlken senim artamyz. Olargha kәdimgidey jauapkershilik jýkteymiz. Al jauapkershilikting jýgi auyr. Qazir biz senim artqan azamattar ózderining bar kýshin salyp elimizding órkendeui ýshin júmys istep jatyr.  Saylau ótkeli beri elimizde ne ózgerdi? Ózim týigen biraz jaghdaylardy atap keteyin. Preziydent kótergen bankrottyq mәselesi, biraz azamattyq nesiyesi keshirildi. Odan bólek nesie beruding birqatar ýrdisterine ózgeris engizildi. Múghalim, dәriger, memlekettik qyzmetkerlerding ailyghy ósti. Bilim salasyna da byltyr memlekettik grant kóp bólindi. Densaulyq salasyna da basa nazar audaryluda. Meyirbiyke, meyirger syndy maman iyelerining de ailyghy kóterildi, enbekteri eskerildi. Ekologiyamyzgha da nazar audarylyp, býkilhalyqtyq senbilikter әli kýnge deyin úiymdastyryluda. Ayta ketetini elimizdegi baspana alu mәselesi de ýkimetting basty nazaryna ilindi. Preziydentimiz halyqty baspanamen qamtugha arnalghan tiyimdi memlekettik baghdarlamalar kerek ekenin aityp, úkimetke tapsyrma berdi.  Halyqqa tiyimdi payyzben jana baghdarlamalar payda boldy. Búl da ýlken ýmit syilaydy. Yaghny saralay kele barlyq salada ilgerleushilik bar.  Últtyq qordan balalarymyzdyng bolashaghyna qarjy týse bastady. Deputattar halyqpen kezdesip, mún-múqtajyn tyndap problemalar ashyq talqylanuda. Osynyng barlyghyna men saylaudyng tikeley qatysy bar der edim. Sebebi halyq saylau arqyly Preziydentimizdi tandadyq. Saylau arqyly auyl, audan, әkimderi men halyq qalaulylary saylandy. Endi olar da halyq tyng seniminen shyghuy ýshin baryn salatyn bolady dep oilaymyn.

Suret spiykerding jeke múraghatynan alyndy

Ghany Beyqútbay, jurnalist:

Saylau arqyly el taghdyry sheshiledi

Elimizdegi saylau jýiesine jauapty Ortalyq saylau qyzmeti bar. Jalpygha birdey belsendi saylau qúqyghy - Respublikanyng on segiz jasqa jetken azamattarynyng tegine, әleumettik, lauazymdyq jәne mýliktik jaghdayyna, jynysyna, nәsiline, últyna, tiline, dinge kózqarasyna, nanymyna, túrghylyqty jerine nemese kez kelgen ózge jaghdayattargha qaramastan, saylauda dauys beruge qatysu qúqyghy bar delingen. Sondyqtan saylau-ol sayasy manyzdy, elimizding ertenine baghyttalghan nauqan. Biz búqaralaqy aqparat qúralynyng ókili retinde saylaudyng manyzdylyghyn, qajettiligin jan-jaqty nasihattadyq. Elimiz ýshin eng manyzdy, eng batyl sheshimning biri der edim. Saylau arqyly el taghdyry, el erteni men bolashaghy sheshiledi. Manyzdy qadamdar jasalady. Saylau elimizge túraqtylyq, konstitusiyalyq reformalardy iske asyryp, sayasy janghyrudy әkeledi. Búl – elimizdegi manyzdy ózgeris. Kezekten tys saylau әr otbasygha, elimizdegi әr azamatqa, keleshekke nyq qadam jasaugha baghyt-baghdar beredi. Saylaugha bir kisidey atsalysyp, qatysyp, azamattyq boryshymyzdy ótegenimizdi dúrys qadam dep sanaymyn. Elining erteni ýshin alandaghan әr azamattyng paryzy- saylaugha qatysyp, tandauyn jasau. Sondyqtan aldaghy uaqytta elimizding keleshegi ýshin manyzdy reformalardy kórgimiz kelse, elimizben birge damiyq degim keledi.  Elimizdegi әrbir azamat el bolashaghyna nemqúrayly qaramasa eken deymin. Bastysy alda ótetin saylau bolsyn, referendum bolsyn halyqtyng senimi payda bolyp, osy nauqandargha belsene atsalysady degen senimdemin.

Álima Álmerek

Abai.kz