«Kadrlar bәrin sheshedi!», - degen sóz qandyqol diktator Stalinning auzynan shyqqan deydi. Ol súmyraydy qanshama jek kórsek te, osy oidyng ras ekenin eski Qazaqstan túsynda týsingendey boldyq. Ókinishke oray, búl qanatty sóz Jana Qazaqstan túsynda da ózekti bop otyr.

Keshe ghana óz Joldauynda preziydent Toqaev tiytimdey úyaty men namysy bar kez kelgen ýkimet óz erkimen otstavkagha ketetindey auyr syn aityp edi.

Preziydentting sol sózderin keltireyik.

«Qazir naqty sektorgha nesie әli de oidaghyday berilmey jatqanyn ashyq aituymyz kerek. Shaghyn jәne orta biznesti jetkilikti qarjylandyru mәselesi de sheshimin tapqan joq».

Bankter bir kýndik paydanyng jeteginde ketip, tek qana tútynushylyq nesie berumen ainalysyp ketkenin bәrimiz bilemiz. Biylik jii mysal etip keltiretin memlekettik budjetten ekonomikalyq jobalargha arnalghan qyruar qarjy sonda qayda ketip jatyr? Osynyng bәrine jauap beretin Últtyq bank pen tiyisti ministrlikting jauapkershiligi turaly nege aitylmaydy, tiyisti shendiler nege jauapqa tartylmaydy?

«Ashyghyn aituymyz kerek, bizde respublikalyq budjetting kiris bóligi oryndalmay jatyr. Búl – búrynghy jәne qazirgi Ýkimet júmysyndaghy ýlken olqylyq. Múnday jaghday jii qaytalansa, týptep kelgende, elimizding damuyn tejeydi. Sondyqtan oghan jol bermeu qajet».

Budjetke tikeley jauapty Qarjy ministrligi Ay qarap otyr ma? Shaynap bergendi júta almaytyn ol ne kadrlar?

«Alayda keybir әkimder qosymsha kiris kózine ie bolghan son, ony elge paydasyz iske shashyp, tiyimsiz júmsaytyn boldy. Asa manyzdy emes mindetter men jobalargha qarjy bóle bastady».

Ol әkimder kim? Olar tәrtipke shaqyryldy ma? Qarjy qat qazirgi qysyltayang kezende olardyng osylaysha, óz qalauynsha ondy-soldy aqsha shashuy baryp túrghan bassyzdyq, kerek deseniz, qylmys emes pe?!

«Jana Salyq kodeksin sapaly әzirleu ýshin ony qabyldau merzimin kelesi jylgha auystyrugha bolady dep sanaymyn».

Ekonomikalyq, әleumettik, sayasy manyzy asa zor Salyq kodeksining jana jobasyn ministrlikter men vedomstvolar arasynda talqylap, osy kýnge deyin ózara ortaq kelisimge kele almay jatqan ol qay shendiler? Nelikten ol zandy qabyldau kelesi jylgha shegerilip otyr? Ol jaybasarlyqqa kim kinәli?

«Kólenkeli ekonomika ýlesining joghary dengeyde qaluy qarjy salasyndaghy ahualdy ushyqtyryp túr».

Kólenkeli ekonomikany joi isine qay ministr jauapty? Ol qúbylystyng artynda oligarhtar men klandar túrghany aitpasa da týsinikti. Álde olar sol ministrlerding auzyna qúm (nemese basqa nәrse me?) qúiyp otyr?

«Elimizde memlekettik kәsiporyndardy basqaru sayasaty әli de tiyimsiz ekenin moyyndaghan jón».

Memkәsiporyndardy basqaryp otyrghan qay ministrlik? Álde «Samúryq-Qazyna» ma? Olardyng júmysy nege sonshalyqty tiyimsiz bolyp otyr?

«Arnayy komissiya 2 million iri qara jәne 3 millionnan astam uaq mal sanda bar, sanatta joq ekenin anyqtady. Egin sharuashylyghy salasynda da osynday jayttar bar ekeni belgili boldy. Shyn mәninde, múnyng bәri – memleketten subsidiya alu ýshin jasalghan kózboyaushylyq».

Jalghan aqpar beruding naqty faktilerine jol bergen qay ministrlikter men vedomstvolar? Mynau degeniniz súmdyq sifrlar ghoy! Kimder jauapqa tartyldy?

Preziydent aitqan osy jәne halyq aityp jýrgen memlekettik basqarudaghy basqa da kópe-kórineu, kózge úryp túrghan kemshilikter men olqylyqtar jetkilikti!

Jana Qazaqstan iydeyasy jariyalanghanyna biraz uaqyt boldy. Yaghni, 2019 jyldan beri taghayyndalghan ministrler men әkimderding bәri – Jana Qazaqstannyng kadrlary.

Ókinishke oray, osy kadrlar qatarynda bereke joq. Keshe ghana taghayyndalghan ministrler men olardyng orynbasarlary kóp úzamay ornynan ketip jatady. «Kiylәsin, kiytәsin, rasstraivati iytәsin!» degen әzil-shany aralas bir sóz eske týsedi osyndayda.

Sol kadr túraqsyzdyghy Jana Qazaqstannyng bir sipatyna ainalghan syqyldy. Ol ózi onsha jaqsy ýrdis emes!

Áriyne, memlekettik qyzmetke jastar tartyluy tiyis. Ony eshkim de joqqa shyghara almaydy. Biraq ta, óz salasyna qatysty audan, qala, oblys dengeyinde tiyisti ómirlik hәm óndiristik tәjiriybeden ótpegen jastardy birden respublikalyq organ ne mekemening basshysy etip taghayyndau dúrys pa?

Memleketting ishki sharualaryna syrtqy istermen ghana ainalysqan dilpomattardyng kóptep kelui de birjaqty kadrlyq sheshim dep sanaymyn. Memlekettik qyzmette qúddy bir solardyng kastasy payda bola bastaghan syqyldy. Ol da preziydent óz Joldauynda aitqan әdilettik jәne meritokratiya qaghidattaryna tompaq keletin ýrdis.

Estigen qúlaqta jazyq joq, bayaghy jartas – bir jartas sol qalpynda eken: belgili bir lauazymgha taghayyndaluda jershildik, rushyldyq, tamyr-tanystyq, paraqorlyq oryn alyp jatqany turaly estip, bilip jatamyz.

Bir sózben aitqanda, eski Qazaqstan túsyndaghy kadrlyq olqylyqtar Jana Qazaqstan túsynda joyyla qoyghan joq, kerisinshe, janasha sipat alyp, memleketting túraqty damuyna kesirin tiygizetindey dengeyge kóterilip barady. Múnyng bәri, yaghny qadiri ketken kadrlardyng kesapaty júrtshylyqtyng Jana, Ádiletti Qazaqstan iydeyasyna degen senimine óz kólenkesin týsirip jatyr dep sanaymyn.

Ámirjan Qosan

Abai.kz