Dýisenbi, 16 Qyrkýiek 2024
Anyq-qanyghy 2809 5 pikir 5 Qyrkýiek, 2024 saghat 15:27

Múnaygha ne bolyp jatyr? Qazaqqa qaytpek kerek?

Kollaj: dknews.kz

Sarapshylar songhy uaqytta әlemdik múnay naryghynda qalyptasqan túraqsyz jaghdaydy auyzgha ala bastady. Ótken aptanyng basynan beri Liviyadaghy BÚÚ qamqorlyghyndaghy últtyq kelisim ýkimeti men felidmarshal Haftar qoldaghan býlikshi ýkimet arasyndaghy qaqtyghys saldarynan qara altyn baghasy kóterile bastady.

Tripoliydegi ýkimetting Ortalyq bank basshysyn auystyruyna narazylyq bildire otyryp, Haftar ýkimeti elding shyghysynda múnay óndirudi toqtatyp, ony tәuligine 500 mynnan astam barrelge qysqartty. Nәtiyjesinde sapasy jaghynan liviyalyq múnaygha jaqyn әzerbayjandyq «Azeri Light» barreli 4 dollargha qymbattady.

Qazaq elinde orta eseppen alghanda tәuligine 250.000 tonnadan astam múnay óndiriledi. Búl jaghday el ekonomikasyna ondy yqpal etui de yqtimal degen joramal joqqa shyqty.

Biraq aptanyng sonyna qaray naryqtaghy jaghday qaytadan ózgerip, AQSh pen Qytaydyng janalyqtarynyn, sonday-aq OPEK+ elderi josparlanghan merzimnen búryn óndiru kólemin úlghaytuy mýmkin degen habarlamalardyng әserinen súranys tómendey bastady.

Ótken júma kýni «Brent» markaly múnay baghasy 2,2 payyzdan astam arzandady.  «Brent» sortynyng baghasy barreline 77 dollargha jaqyndady.

Aldymen AQSh pen Qytaydan kelgen janalyqtar turaly oqyrmandarymyzdy tanys ete keteyik:

Songhy kórsetkishterge sәikes, Qytay ekonomikasynyng ósui boljanghannan tómen boluy mýmkin, búl múnaygha súranystyng tómendeuin bildiredi. Mausym aiynan bastap múnaygha degen súranys songhy birneshe jyldaghy eng tómengi mausymdyq kórsetkishterge jetken.

Biraq naryqqa edәuir yqpalyn OPEK + elderi qazan aiynyng basynan bastap, búryn kelisilgendey, múnay óndirudi arttyra bastaydy degen habar jeldey esude.

«Bloomberg» agenttigi kelissózderge qatysatyn delegasiyalargha silteme jasay otyryp, qazan aiynda OPEK+ formatyna kiretin segiz el óndiristi tәuligine 180 myng barrelge úlghaytatynyn habarlady. Búl rette OPEK+ elderi naryqtaghy jaghdaydy eskere otyryp, múnday qadamnan bas tarta alatynyn birneshe ret atap ótken bolatyn.

Esterinizge sala keter bolsaq, kóptegen taldaushylar men treyderler oqighanyng dәl osynday damuyn búdan búryn boljaghan edi.

Osyghan baylanysty «Reuters» agenttigi OPEK+ elderining aldynda eki problema jәne eki yqtimal sheshim túrghanyn atap ótti. Biraq OPEK+ elderi búryn kelisilgendey, qazan aiynyng basynan bastap múnay óndirudi arttyra bastaydy degen habar naryqqa aitarlyqtay әser etti desek artyq aitqandyghymyz emes.

Birinshi problema – múnaydy eksporttaushy elder úiymyn (OPEK) jәne Reseydi qosa alghanda, basqa óndirushilerdi biriktiretin top mýshelerining kópshiligi ýshin shiyki múnaydyng baghasy tym tómen boluynda.

Ekinshi mәselening mәnisi – atalmysh resursqa súranys OPEK-ting 2024 jyly múnay óndiruding ósuine qatysty optimistik boljamdaryn әli aqtay almauynan kelip tuyndaydy.

Birinshi sheshim - naryqty tang qaldyru jәne tórtinshi toqsanda óndiristi úlghaytudan bas tartudan kelip shyghady.

Ekinshisi - josparlanghan óndiris kólemin úlghaytu, baghanyng odan әri tómendeuine jol beru jәne uaqyt óte kele әlemdik ekonomikany qoldaytyn negizgi tauardyng qúnynyng neghúrlym tómen boluy anaghúrlym serpindi ósuge jәne súranystyng artuyna alyp keletinine senushlikten tuyndauda.

Ázirge barlyghy birinshi sheshimning kýn tәrtibinde túrmaghanyn kórsetip otyr. Ótken aptada «Reuters» agenttigine OPEK+ derekkózderi habarlaghanday, ýmitti top búrynghysynsha óndiriske shekteulerdi jenildetudi jalghastyrugha niyetti.

Al Europa men Soltýstik Amerika elderinde ekonomikanyng ósu qarqynynyng bayaulauyna baylanysty isker toptar arasynda alandaushylyq arta týsti.

Ayta keteyik, shildede Qytaydyng shiyki múnay importy tәuligine 9,97 million barrelge deyin qysqardy. Búl degeniniz 2022 jylghy qyrkýiekten bergi eng tómengi kýndik kórsetkish jәne mausymdaghy kórsetkishten tәuligine 11,3 million barreli tómen bolghandyghyn kórsetedi.

2024 jyldyng alghashqy jeti aiynda QHR-nyng shiyki múnay importy tәuligine 10,90 million barrelidi qúrady. Dәl 2023 jyldyng osy kezenimen salystyrghanda 2,9 payyzgha az bolyp otyrghan jayy bar. Al búl 2024 jyldyng alghashqy jeti aiynda Qytaydyng múnay importy ótken jyldyng osy kezenimen salystyrghanda tәuligine shamamen 320 myng barrelge tómendegenin bildiredi.

Osy orayda Bengazy ýkimetining baqylauyndaghy Liviyadaghy múnay ken oryndarynda óndirudi ishinara qalpyna keltiru turaly habarlar kelip týsude.

«Reuters-tegi» aqparattandyrylghan derekkózder boyynsha, Liviyanyng ýsh iri múnay ken orny – «Sariyr», «Mesla» jәne «Nafura» - júmysyn qayta jandandyratyny turaly habarlaydy. Atalghan ken oryndarynyng operatory «Arabian Gulf Oil Company» kompaniyasy bolyp tabylady da, al olardaghy kýndelikti óndiru kólemi 120 myng barrelidi qúraydy.

Eger jaqyn arada Bengaziyde ýkimet múnay óndirudi qalypty kólemde qalpyna keltirmese, onda OPEK+ elderi óndirisining úlghangy liviyalyq múnaydy әlemdik naryqqa jetkizuding qysqaruynyng ornyn toltyrady. Qazirgi uaqytta eksport toqtatylghandyqtan, múnay Liviyanyng ishki qajettilikterine ketetini anyqtalyp otyr.

Jaqyn arada Bengaziyde ýkimet múnay óndirudi qalypty kólemde qalpyna keltirmese, onda OPEK+ elderi óndirisining úlghangy liviyalyq múnaydy әlemdik naryqqa jetkizuding qysqaruyn óteydi. Búl baghanyng túraqtanuyna bastap alyp keledi.

Sarapshylardyng pikirinshe, dәl qazirgi jaghday úzaq uaqytqa sozylatyn bolsa, onda múnay baghasy barreline taghy da 80 dollardan asady. Búl basy baylauly baspaqtay múnaygha ekonomikasy baylanghan qazaq eli ýshin paydaly. Al, osy alshyday onynan týsken týsimdi el ýkimeti ekonomikamyzdyng basqa salasyn jandandyrugha júmsay ala ma, almay ma bar mәsele sonda?..

Abai.kz

5 pikir

Ýzdik materialdar

Alashorda

IYdey Alasha y sovremennyy Kazahstan

Kerimsal Jubatkanov 2183