Han Kang – qazirgi әdebiyettegi tanymal jazushylardyng biri. Ol 2016 jyly Halyqaralyq Buker syilyghyn «Vegetariandyq» romanymen jenip aldy.

1970 jyly Kvandju qalasynda dýniyege kelgen ontýstik koreyalyq jazushy qazir kóp oqylatyn qalamgerding sanatynda. Onyng atalghan romanyn «tilding joyyluyna qarsy kýresetin ýnsizdik aiqayy»,dep baghalaydy әdeby sarapshylar. Shygharmadaghy keyipker úlynyng qamqorlyghymen qatar anasynan da, óz dauysynan da aiyrylghan әiel retinde oqyrmanmen sóilesedi. Osy qayghyly oqighalarmen kýresu ýshin ol ózinen alynghan qúndylyqtardyng bәrin derliktey qalpyna keltiru ýshin óli tilge, yaghny ejelgi grek tiline jýginedi. Kóp ótpey ol Borhes siyaqty soqyr professordy tabady, ekeuining qarym-qatynasy oqyrmangha kóptegen súraqtar tudyratyny da joq emes.

Bylaysha aitqanda, onyng búl shygharmasy «myna ómirde dauyssyz biz qalay ómir sýrer edik? Kóru qabiletinen aiyrylyp qalatynymyzdy bilsek she?» degen úly súraqtargha jauap izdeydi. Onyng «Qara búghy», «Sening suyq qolyn», «Mening atym Kýn gýli», «Kóz jasy toly kóze», «Jel soghyp túr», «Qoshtasugha kelme» siyaqty kitaptary jaryq kórgen.

– Sizding songhy romanynyz jeke tәjiriybenizden tuyndady ma?

– Ýshinshi romanym «Vegetariannan» keyin men tórtinshi romanymdy jazugha otyrdym. Biraq jetinshi taraugha jetkende, men jalghastyra almadym, men toqyraugha úshyradym. Sosyn bir jyl boyy jazudy toqtatyp, onyng oqighalaryn esten shyghardym. Tipti jetistirip kitap ta oqy alghan joqpyn. Úzaq demalystan keyin әlgi shygharmany qayta bastadym. Osylaysha, bastan ótkergen tynyshtyqtan tuyndaghan búl besinshi romanym «Grek sabaqtary» dýniyege keldi.

– Nelikten jazu qabiletin joghalttym dep oilaysyn?

– Mýmkin ol kezde shynshyl bolmaghan shygharmyn. Jazu kezinde maghan shynayylyq jetispedi, sondyqtan men jalghastyra almadym. Keyinnen men shyndyqty kórkem әdebiyetke jatqyzugha bolatynyn týsindim. Kórkem shygharma jazu degenimiz shyndyqty joghaltu emes. Sen soqtyqpaly da soqpaqsyz bolsa da, jazugha jeteleytin joldardy izdeuiniz kerek.

– Siz jәne sizding keyipkeriniz ýshin dauys pen til neni bildiredi?

– Mening keyipkerim sóilegen sózinen aiyrylyp, bar kýshimen ony qalpyna keltiruge tyrysady. Tildi qalpyna keltiru ýrdisi sizding ómirinizdi qalpyna keltiru barysy ekenin týsininiz.

– Tilge qalay anyqtama berer ediniz?

– Búl biregey jәne manyzdy orta, biraq sonymen birge meni qinaytyny da – osy. Keyde ol mýmkin emes orta bolghandyqtan, onaylyqpen joghaltyp alamyz.

– Bir sózinizde «Til – eki jýzdi qylysh, ony ústay almaysyn» depsyz.

– IYә, búl kitapty jazu kezinde men solay dep oiladym. Til – meni shynayy ómirde jaqsy kóretin, men ýshin manyzdy jalghyz qúral. Tilge ómir boyy qúshtar bolamyn, biraq onymen kýresuden de sharshaymyn.

– Siz aqynsyz, sizding kitabynyzda poetikalyq saryn bar. Poeziyany bilmeytin jazushy nashar jazushy ma?

– Óleng jazbaghan aqyndar bar, biraq óz shygharmalarynda poeziya da qosa jýredi. Roman jazghanda ólender mening shygharmashylyghyma enip ketkendey sezinemin. Keyde men ólenning ózin, al keyde poetikalyq әserleri bar qalypty tirkesterdi qoldanamyn. Poeziya maghan qatty әser etti.

– Siz Borhes turaly kóp aitasyz jәne shabyt alasyz. Búl neni bildiredi?

– Onyng shygharmalary janyma jaqyn, jazghandary birte-birte kóru qabiletin joghaltu jazghy týnning jaqynday týsuimen teng ekenin ýnsiz aitty. Búl men ýshin bizding ortaq tarihymyz. Búl bәrimizde, barlyq adamdarda bar jaghday.

Aghylshyn tilinen audarghan

Dýisenәli Álimaqyn

Abai.kz