Qazaqstan preziydenti Qasym-Jomart Toqaev Saud Arabiyasynyng astanasynda ótip jatqan One Water sammiytining ashylu saltanatynda sóz sóiledi. Búl turaly Aqorda habarlady. 

Memleket basshysy atalghan is-sharany úiymdastyrugha qoldau kórsetkeni ýshin Fransiyagha, Saud Arabiyasyna jәne Dýniyejýzilik bank tobyna rizashylyghyn bildirdi. Sonday-aq jiyndy Riyad qalasynda birlesip ótkizgen Qos kiyening saqshysy, Saud Arabiyasynyng Koroli Salman ben Ábdelazizge jәne Saud Arabiyasynyng Taq múrageri, Premier-ministri Múhammed ben Salman Ál Saudqa alghys aitty.

Qazaqstan Preziydenti su qauipsizdigi ornyqty damudyn, ekonomikalyq órleuding jәne qorshaghan ortany qorghaudyng negizi bolyp sanalatynyn atap ótti.

– Álemde 2 milliardtan astam adam sapaly auyz sugha jarymay otyr, al 4 milliardtan astam halyq su tapshylyghyna úshyrady. Adamzattyng ornyqty keleshegin qamtamasyz etu ýshin әlem elderi qazirgi syn-qaterlerge qarsy ortaq ýn qatuy qajet. Orayly sәtti paydalana otyryp, su tapshylyghymen betpe-bet kelgen elder men ónirlerding barlyghyna kómek kórsetu josparyn jariyalaghany ýshin Joghary Mәrtebeli Korolige shynayy rizashylyghymdy bildiremin. Jer aumaghy kólemdi jәne tenizge shyghatyn joly joq el retinde Qazaqstan sudyng qadirin anyq sezinedi. Su tausylmaytyn resurs emes. Múny óz basymyzdan ótkergen jaghdaydan bilemiz. Sudyng da súrauy bar. Ony ýnemdep paydalanu kerek. Sonda ghana adamzat órkendeu jolyna týsedi, – dedi Memleket basshysy.

Qasym-Jomart Toqaev su qauipsizdigin nyghaytugha baghyttalghan sharalardy birlesip qabyldaugha shaqyrdy

– Barsha adamzat, әsirese shalghayda tirshilik etip jatqan túrghyndar men halyqtardyng osal toby sanitarlyq talaptargha say keletin taza auyzsugha qol jetkizuge tiyis. Búl – olardyng qúqy. Klimat pen su infraqúrylymyna arnalghan maqsatty investisiyalar su kózimen qamtamasyz etip, ornyqty ósimge septigin tiygizedi. Osy arqyly tútas ónirler órkendeydi. Qazaqstannyng taza auyzsugha jappay qol jetkizudi kózdeytin Freshwater Challenge jahandyq bastamasyna qosyluy elimizding osy maqsatqa jetuge beyil ekenin rastaydy, – dedi Preziydent.

Memleket basshysynyng pikirinshe, su kózderin ónerkәsiptik, himiyalyq, auylsharuashylyq jәne túrmystyq lastanudan qorghau isinde tehnologiyalyq innovasiyalar men retteu tetikterin qoldanu qajet. Sudan tarshylyq kórmeuding manyzdy aspektilerining biri – su qoymalarynyng әleuetin arttyru, múzdyqtardy saqtau, suarudyng innovasiyalyq jýiesin engizu.

Qasym-Jomart Toqaev múzdyqtardy qorghau men zertteuge arnalghan jahandyq ortalyqtardy biriktiretin seriktestik qúrudy úsyndy.

– Múzdyqtar su almasu siklinde airyqsha ról atqarady. Olar dýnie jýzindegi 2 milliardqa juyq adamdy sumen qamtamasyz etetin ózen-kólderdi qorektendiredi. Sondyqtan múzdyqtardyng eruine jol bermey, tirshilik nәrine múqtaj ónirlerdegi su resurstaryn basqaru strategiyasyn qoldau ýshin birlesken zertteu júmystaryn jýrgizip, birynghay su sayasatyn әzirlegen jón, – dedi Preziydent.

Qasym-Jomart Toqaev sugha baylanysty tuyndaytyn tabighat apattarynyng aldyn alu su qauipsizdigining manyzdy bóligi sanalatynyna nazar audardy. Jyl sayyn su tasqyny men quanshylyqtan әlemde 1,5 milliardtan astam adam zardap shegedi. Ásirese, búl shaghyn araldar men jaghalauda túratyn halyqtyng әlsiz toptaryna qatty әser etedi. Preziydent azamattardy qorghau jәne qauip-qaterdi azaytu maqsatynda erte saqtandyru jýiesin jetildiru óte ózekti dep sanaydy.

Memleket basshysy su tapshylyghy azyq-týlik jәne energetika qauipsizdigine, ónerkәsip ósimine qauip tóndiretinin aitty

Onyng pikirinshe, auyl sharuashylyghyndaghy su ýnemdeuge jәne energiyanyng janartylatyn kózderin damytugha salghan strategiyalyq investisiyalar ekonomika túraqtylyghyn arttyryp qana qoymay, qorshaghan ortagha qysymdy tómendetedi.

– Suda shekara bolmaydy. Ol qoghamdastyqtar men ekojýielerdi baylanystyrady. Qazaqstan Halyqaralyq Araldy qútqaru qorynyng tóraghasy retinde aimaqtyq yntymaqtastyq pen birlesken is-qimyldyng ilgerileuine qoldau kórsetedi. Bizding oiymyzsha, klimattyng ózgeruimen kýresting aldynghy shebinde jýrgen memleketterding dialogty jandandyryp, halyqaralyq yqpaldastyqty damytuy jәne sugha qatysty jobalardy jýzege asyru ýshin resurstaryn júmyldyruy óte ózekti. Osy maqsatqa sәikes, Qazaqstan býgin jahandyq su daghdarysyn sheshuge mýddeli taraptardy biriktiretin jәne su resurstaryn basqaru isinde janashyldyqty jaqtaytyn One Water Vision koalisiyasyna erekshe yqylaspen qosyldy. Elimiz 2026 jyly Birikken Últtar Úiymynyng qoldauymen Ónirlik klimat konferensiyasyn ótkizedi, – dedi Preziydent.

Memleket basshysy 2030 jylgha deyingi ornyqty damu salasyndaghy jahandyq basymdyqtardyng biri su resurstary ekenin eske saldy.

– Su qauipsizdigi – jay ghana tehnikalyq nemese ekologiyalyq mәsele emes, búl moralidyq imperatiyv. Su qauipsizdigi problemasyn sheshu One Water qaghidaty ayasyndaghy kópjaqty dialogty damytudy talap etedi. Qazaqstan su resurstaryn jahandyq auqymda basqaru isin nyghaytudy kózdeytin osy újymdyq әreketke óz ýlesin qosugha dayyn, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Sammitte Saud Arabiyasynyng Taq múrageri, Premier-ministri Múhammed ben Salman Ál Saud, Fransiya Preziydenti Emmanueli Makron, Dýniyejýzilik bank tobynyng preziydenti Adjay Banga, Su resurstary ekonomikasy jónindegi jahandyq komissiyanyng teng tóraghasy (GCEW) Yohan Rokstrem, sonday-aq basqa da elderding basshylary, halyqaralyq úiymdardyn, qauymdastyqtar men kompaniyalardyng jetekshileri sóz sóiledi.

Abai.kz