Keshe ýy janyndaghy dýkender qauymdastyghynyng ótinishi boyynsha osy shaghyn biznes sektorynyng 200-den astam ókilining qatysuymen beynekonferensiya ótkizdik. Qatysushylar arasynda Almaty, Taldyqorghan, Qonaev, Aqtóbe, Petropavl, Astana, Qaraghandy qalalarynyng kәsipkerleri boldy. Talqylaudyng negizgi taqyryby salyq zannamasyndaghy aldaghy ózgerister, atap aitqanda, QQS-tyng 20%-gha deyin kýtiletin ósui, QQS boyynsha tirkeu shegin jylyna 15 mln tengege deyin tómendetu jәne osyghan baylanysty ShOB ýshin kýtiletin saldary boldy.

Kәsipkerler ózderining QQS tóleushiler qataryna qosylyp, búl salyqtyng kýrt ósuine alandaushylyq bildirdi, búl olardyng dýkenderine qauip tóndiredi. Búl tauarlardyng qymbattauy men paydanyng tómendeuine ghana emes, sonymen qatar bilikti buhgalterlerdi tartu qajettiligine әkeledi. Múnday mamandardyng jalaqysy 300 myng tengeden bastalady, búl keybir kәsipkerler ýshin olardyng bir aidaghy býkil taza tabysy bolyp tabylady.

Osyghan baylanysty E.Qazaqbaev barlyq kәsipkerlerge Astanagha kelip, QQS ósimine qarsy partiyanyng alanynda brifing ótkizudi úsyndy.

Jiyngha qatysushylardan baybalamgha salmay, mәseleni teriske shygharudan góri is jýzinde sheshu joldaryn talqylaudy súradym.

Sóz sóilegen Aygýl Bekova, Raushan Shiyleeva, Gýljan Bozymbaeva, Sholpan Qúraqova, Edil Qazaqbaev «Aq jol» dempartiyasy deputattaryna ýy janyndaghy dýkenderge arnayy salyq rejiymin qaytaru mýmkindigin qarastyrudy úsyndy. Búl ýshin sauda dýkenderining qyzmetin (audany 100 sharshy metrge deyin) bólek OKED sanatyna jәne bólshek sauda jelileri men sauda ortalyqtarynan bóludi úsyndy, búl olargha onaylatylghan salyq rejimderin, onyng ishinde patenttik salyq salugha kóshu mýmkindigin qoldanugha mýmkindik beredi.

Taghy bir manyzdy mәsele – birqatar tauarlargha mindetti tanbalaudy qoldanu jәne әleumettik manyzy bar halyq tútynatyn tauarlardyng 19 atauynan túratyn tizbege әkimdikterding baqylauy.  Kәsipkerler naqty retteu kriyteriylerining joqtyghyn aityp, búl baqylaushy organdargha osy normalardy keng auqymda qoldanyp, júmysqa ýnemi aralasugha jәne zannamada kózdelgennen әldeqayda keng tauarlar tizimining baghasyn tekseruge mýmkindik beretinin atap ótti.

Kәsipkerlerding aituynsha, alkogolidik jәne temeki ónimderin satugha baylanysty zang búzushylyqtardyng oryn aluy ýshin jýieli týrde arnadatatyn uchaskelik inspektorlardyng әreketteri bólek taqyryp boldy. Atap aitqanda, jasóspirimder nemese basqa da túlghalar uchaskelik polisiya qyzmetkerlerining basshylyghymen tyiym salynghan tauarlardy satyp alugha әrekettenetin maqsatty arandatushylyq әreketterge qatysty shaghymdar týsti.

Beynekonferensiyagha qatysushylar múnday tekseruler kóbinese birneshe jalghan satyp alushylardy tarta otyryp, tizbektey jýrgiziletinin, búl bizneske maqsatty qysym jasau turaly pikir tudyratynyn atap ótti. Kәsipkerlerding aituynsha, búl әreketter qúqyqbúzushylyqty retteuding naqty kórinisin búrmalaytyn, anyqtalghan zang búzushylyqtar sanyna qatysty jogharydan berilgen búiryqtar ayasynda jýzege asyryluda.

Arandatushylyqqa tyiym salu jәne múnday faktilerdi búzushylyqtyng jol berilmeytin dәleli retinde qarastyru turaly úsynys jasaldy.

Myndaghan ónim ataularymen júmys isteu kezinde sózsiz tuyndaytyn kishigirim búzushylyqtar ýshin aqylgha qonymsyz aiyppúldar ótkir mәselelerding biri bolyp tabylady.

Almatylyq kәsipkerler basqa ónirler men Astana, Shymkent qalalarynda 2-3 payyzgha deyin tómendese de, óz qalalarynda bólshek salyq mólsherlemesi 4 payyzdy qúraytynyna narazylyqtaryn bildirdi.  Qala kәsipkerleri dәl osynday tómendetuding qajettigin algha tartyp otyr.

Osy ótinishterdi jәne shaghyn kәsipkerlikting basqa da mәselelerin Almaty qalasy biyligining nazardan tys qaldyruy turaly shaghymdar aityldy: qatysushylardyng aituynsha, Kәsipkerlik jәne sauda basqarmasy, sonday-aq basqa da baqylaushy organdar birneshe ret kezdesulerge shaqyrylghan, biraq mәsele ekonomikanyn… osy sektoryndaghy on myndaghan subektilerding qúqyqtary men mýddeleri jóninde bolsa da olar kәsipkerlermen dialogtan jaltaryp otyr.

Sonymen qatar, banktik komissiyalardy eskere otyryp, kәsipkerlerding shyghyndaryn qosymsha úlghangyna әkeletin mobilidi tólemderge monitoring jýrgizu mәselesi talqylandy.

Kәsipkerler jergilikti dýkenderde úrlyqtardyng kóbeyip bara jatqanyn da aitty. Úrlyq ýstinde ústaghanymen, poliyseyler tiyisti shara qoldanbay, qylmyskerler jazasyz qaluda. Sonyng saldarynan dýken iyeleri múnday úrylardy ústaghan kezde polisiyagha habarlasudy qoyghan, olargha shara qoldanbaghasyn, úrylar sol kýni-aq qasaqana qayta keledi.

Ángimelesushilerdi tyndap, «Aq jol» demokratiyalyq partiyasynyng atynan sayasy baghdarlamamyzgha sәikes biz ekonomikany liyberaldy retteudi ústanamyz dep sendirdim. QQS-ty 20%-gha deyin kóteruge qatysty, barlyq talqylau әli alda dep esepteymiz.

Búl mәlimdemeni viyse-premier orynbasary S.Júmangharin jasady, biraq Preziydent Q.Toqaev salyq reformasyn jýrgizu qajettiligin maqúlday otyryp, sonymen birge ýkimetke búl mәseleni retteudi tapsyrdy.

Sondyqtan qazir Mәjiliste talqylanyp jatqan Jana kodeks jobasyna ýkimet naqty týzetuler engizbeyinshe, qanday da bir qorytyndy jasaugha әli erte.

«Aq jol» fraksiyasy deputattarynyng ústanymyna keletin bolsaq, biz jeke túlghalarmen jasalatyn mәmileler boyynsha bólshek sauda salyghyn (V&S) qazirgi qalpynda saqtaudy talap etemiz, onyng ýstine ony zannamalyq túrghydan 4-ten 2 payyzgha deyin tómendetudi úsynamyz (degenmen, memlekettik organdar men parlamenttik júmys tobynyng birqatar deputattary búl úsynysqa tabandylyqpen qarsylyq tanytyp otyr).

Olay bolghanda QQS-tyng ósui dýkenderge, qoghamdyq tamaqtanu oryndaryna jәne basqa da mikro jәne shaghyn bizneske әser etpeydi.

Zandy túlghalarmen (V&V) mәmilelerde biznesting ózi QQS tóleuge mýddeli, óitkeni  salyqtyng esepke jatqyzylghan bóligi payda bolady.

Sonymen qatar, 2011 jyldan bastap «Aq jol» dempartiyasy halyqtyng әleumettik әl-auqatyna әser etetin tútynu tauarlary (azyq-týlik, kiyim-keshek, dәri-dәrmek, auyl sharuashylyghy jәne auylsharuashylyq ónimderin qayta óndeu) ne tolyqtay QQS-tan bosatyluy kerek, ne 0-5% eng tómengi mólsherleme boyynsha salyq tóleui kerek dep QQS-ty salalyq saralau qajettiligin ýnemi algha tartyp keledi.

Mashina jasau, túrghyn ýy salu, IT-tehnologiyalar jәne innovasiyalyq salalar siyaqty basym sektorlarda da 6-8% tómendetilgen mólsherleme qoldanyluy kerek.

Biz tiyisti týzetulerdi Ýkimetting QQS kóteru turaly mәlimdemesinen búryn Mәjilisting júmys tobyna jibergen bolatynbyz.

Al boljamdy ózgeriske baylanysty salalyq mólsherlemelerdi engizu jónindegi bastamamyz odan da ózekti bola týsti.

Sonday-aq, patenttik salyq salu núsqasyn talqyladyq, onda qoldanystaghy jýie (jyl sayynghy ainalym 15 million tengege deyin, basqa qyzmetkerlerdi júmysqa alu qúqyghynsyz) naqty jaghdaygha sәikes kelmeydi. Is jýzinde shaghyn kәsiporyndardyng kópshiligi otbasylyq bolyp tabylady: ayaq kiyim jóndeu sheberhanasy, shashtaraz nemese shaghyn azyq-týlik dýkeni bolsyn - onda kәsipkerlerding ózi ghana emes, sonymen birge olardyng otbasy mýsheleri de júmys isteydi.

Úsynamyz:

1) Mikrobizneske patenttik salyq salu boyynsha 3-ten 5-ke deyin júmysshylardy jaldaugha rúqsat etu.

2) Jyldyq ainalym shegin 15 mln tengeden 75 mln tengege deyin úlghaytu, sebebi ortasha tabystylyghy 15-20% bolatyn aghymdaghy limit (1,2 mln. tenge/ay) bir adamgha ortasha jalaqydan tómen taza paydany qamtamasyz etedi.

Biraq eger kem degende 3-5 qyzmetkerdi esepke alugha mýmkindik bersek, onda jalpy ainalym 3-5 ese joghary boluy kerek, yaghni, jylyna 75 mln tengege deyin.

Talqylaudy qorytyndylay kele, taghy da kәsipkerlerding nazaryn salyq reformasy boyynsha ýkimetting naqty úsynystary әli tújyrymdalmaghanyna audardym. Aqpan aiynyng ekinshi jartysynda naqty úsynystar jasalady dep kýtudemiz, sol kezde «Aq jol» fraksiyasy olardy talqylap, kәsipkerler men otandyq tauar óndirushilerdi qorghauda óz ústanymyn talap etedi.

Sonymen qatar, Ýkimetting QQS stavkasyn dәl 20% dengeyinde engizetinine kýmәndanamyn, búl tym joghary kórsetkish jәne biz ony aitarlyqtay tómendetu ýshin kýresemiz.

Degenmen, budjettik daghdarys jaghdayynda budjetting kiris bóligin nyghaytudyng naqty qajettiligi bar ekenin týsinu kerek.  Al salyqty tóleu tek kәsipkerlerding ghana emes, sonymen qatar QQS nemese bólshek sauda salyghyn emes, jalaqysynan tabys salyghyn tóleytin barlyq júmys isteytin azamattardyng tikeley mindeti.

Sondyqtan kóp nәrse memleket basshysynyng búl mәsele boyynsha qanday naqty tapsyrma beretinine baylanysty bolmaq.

Kәsipkerlerge belsendi azamattyq ústanymdary, óz qúqyqtaryn qorghauy, elge, ekonomikagha asa qajet kóp jylghy enbekteri ýshin alghys bildirdim.

Ýy janyndaghy dýkender ózin-ózi asyrap, ózgeni júmyspen qamtamasyz etip, memleketke salyq tólep, halyqqa ónimdi jetkizude manyzdy ról atqarady.  Sheneunikterding búl kisilerge alghys aityp, enbekteri men tabandylyghyn baghalaugha mýmkindikteri bola bermeydi. Biraq «Aq jol» dempartiyasy ShOB júmysyn joghary baghalaydy jәne qoldaugha әrqashan dayyn.

Abai.kz