77 jastaghy braziliyalyq jazushy Paulo Koelo kóptegen tanymal romandardyng avtory. Onyng «Álhimiyk», «On bir minut», «Qajylyq sapar»,  «Zahiyr» siyaqty kitaptary jaryq kórip, әlemning kóptegen tilderine audarylghan.

– «Alhimiyk» alghash ret 1988 jyly jaryq kórdi. Arada 20 jyl ótken son, jazushylyq stiylinizde ózgeris boldy ma?

– Ótken jyly men «Portobello siqyrshysy» atty kitabymnyng jaryq kóruine baylanysty әserimmen bólisip bir maqala jazdym. Sol kezde Lissabonda boldym, kitap Portugaliya men Latyn Amerikasynda satylymgha shyqqaly túrghan sәt edi. Men osy ghajayyp qala kóshelerimen seruendep jýrip, kitap dýkenining sóresinen ony birinshi bolyp qolyna alatyn oqyrman turaly oiladym. Búl meni tolqytatyn sәt boldy. Kóptegen kitaptarymdy jaryqqa shygharsam da, alghashqy kitabym – «Qajylyq sapary» shyqqan kezdegidey sezimdi bastan ótkerip jatqanymdy týsindim. Áriyne, jetistikke jetken sayyn bәrining auqymy ózgere bastady, biraq oqyrmandarmen bólisuge degen ishki sezim sol qalpy qalady.

Áuelgi әrdayym jazushy bolu edi. Býginde búl armanymdy oryndap jatqanyma quanamyn. Biraq múnymen bәri bitti degen sóz shyqpaydy.  Kerisinshe, tandap alghan jolymda qalu ýshin kýn sayyn enbek etuim qajet. Tipti jetistikke jetken kezde de, ol adamdy jana syn-qaterlerge tap qylady.

– Siz әr kitabynyzdy eki-ýsh aptada jazyp bitiretininizdi aitqansyz. Bir kýninizdi jazugha qalay arnaysyz?

– Jana kitap jazugha dayyn bolghan kezde men әrdayym belgili bir siklden ótemin, búl prosess eki aptadan bir aigha deyin sozylady. Keshke jatar aldynda bәrin josparlap qoyamyn: erte túryp, tek roman jazugha den qoyamyn dep sheshemin. Biraq tanerteng oyanghan son, әueli internetti aqtarghym keledi, sodan keyin seruenge shyghamyn. Ýige oralghan son, hattarymdy tekseremin, sol arada saghat 14:30 bolyp, týski as uaqyty kelip qalady. Odan keyin mindetti týrde týsten keyingi úiqyma jatamyn. Kózimdi ashsam – saghat 17:00, qaytadan kompiuterge otyryp, hattarymdy taghy bir qarap shyghamyn, blogtarymdy aralaymyn, janalyqtardy oqimyn. Osylaysha, keshki as uaqyty da kelip qalady. Sol kezde eshtene jazbaghanym ýshin ózimdi kinәli sezine bastaymyn.

Keshki astan keyin ghana ýstelge otyryp, jazugha kirisemin. Alghashqy sóilemdi jazu qiyngha soghady, biraq keyin oqighanyng iyirimine enip ketemin, oilarym meni kýtpegen baghyttargha jeteleydi. Áyelim úiyqtaugha shaqyrady, biraq men taghy bir sóilemdi, taghy bir paragrafty, odan keyin taghy bir betti ayaqtamay túryp toqtay almaymyn… Búl prosess týngi 2-3-ke deyin jalghasady. Aqyry tósegime jatsam da, sanamda kóptegen oilar sanlaqtay tulap túrady. Men olardy qaghazgha týrtip qoyamyn, biraq keyin eshqashan paydalanbaytynymdy bilemin – búl tek sanamdy bosatu ýshin jasalatyn әreket. Týnde, úiqygha keter aldynda erteng erte túryp, kýni boyy jazamyn degen sert beremin. Biraq búl bos sóz ekenin bilemin, óitkeni kelesi kýni bәri qaytadan osy tәrtippen jalghasady.

– «Eksperiymenttik siqyrshy» jobasy turaly aityp berinizshi. Songhy nәtiyje qalay bolady dep elestetesiz?

– Men internetke tәueldi adammyn. Ótken jyly «Portobello siqyrshysynyn» ýshten bir bóligin óz blogymda birneshe tilde jariyaladym. Oqyrmandar alghashqy 10 taraudy oqyp, pikirlerin qaldyrdy. Búl keremet tәjiriybe boldy. Shilde aiynda osy qarym-qatynasty odan әri damytu ýshin oqyrmandardy kitaptyng ekrangha beyimdeluine qatysugha shaqyrdym. Kitapta 15 bayandaushy bar, al rejisserler olardyng birin tandap, Atena qatysatyn kórinisterdi týsirui kerek edi. Keyin dayyn viydeolardy YouTube-ke jýkteu úsynyldy.

Búl erekshe joba bolghandyqtan, songhy ónimning qanday bolatynyn boljau qiyn. Biz oqyrmandar jibergen materialdy montajdaytyn rejisserlerdi qarastyryp jatyrmyz. Basty maqsat – kelesi jyly Kann festivalinde kórsetu jәne keyinirek kinoteatrlargha shygharu.

– Siz kóptegen tanymal avtorlardan erekshelenip, kitaptarynyzdyng filimge beyimdeluine qarsy bolyp, qúqyghyn satudan bas tarttynyz. Al «Portobello siqyrshysy» nesimen erekshe?

– Shynynda da, men kitaptarymnyng filim qúqyghyn satugha әrdayym kýmәnmen qaraytynmyn. Óitkeni mening oiymsha, kitap oqyrmannyng sanasynda ózindik ómir sýredi. Kitaptardyng kinogha beyimdelui kóbinese sәtsiz bolady. Biraq uaqyt óte kele keybir shygharmalarymdy filimge ainaldyrugha mýmkindik berudi jón kórdim. Mysaly, «Alhimiyk», «Veronika óluge bel budy» jәne «On bir minut» shygharmalarym turaly filim týsirilui mýmkin. Degenmen men búl prosesterge aralasqandy únatpaymyn. Al «Eksperiymenttik siqyrshy» jobasy ózgeshe. Óitkeni búl mening oqyrmandarymnyng óz kózqarastaryn bildiruining bir joly. Búl – әlemdegi alghashqy «oqyrmandar jasaghan filim» bolmaq.

– Jas jazushylargha qanday kenes beresiz?

– Mýmkindiginshe kóp esikti qaghu kerek. Men de jazushylyq jolymdy osylay bastadym. «Alhimiyk» alghashynda shaghyn baspada jaryq kórdi. Biraq bir jyldan keyin baspager maghan kitaptyng qúqyghyn qaytaryp berdi. Sebebi, onyng aituynsha, «qor naryghynda aqsha tabu onayyraq». Sol kezde әielim ekeuimiz 40 kýnge Mohave shóline ketip qaldyq. Men qorqynysh pen ómirding soqqylaryna qaramastan, armanym ýshin kýresudi jalghastyru kerektigin týsindim. Borhesting sózimen aitsaq: «Eng basty qasiyet – batyldyq». Al batyldyq – qorqynyshtyng bolmauy emes, qorqynyshqa qaramastan algha jylju.

Súhbatty aghylshyn tilinen audarghan Dýisenәli Álimaqyn

Abai.kz