Coral Club kompaniyasynyng wellness-sarapshysy Galiya Nurmagambetovamen súhbat

Nelikten sudy ómirding negizi dep ataydy?   Búl súraqtyng jauaby tek halyq mәdeniyetining poetikasynda ghana emes, sonymen qatar naqty ghylymy logikada da jatyr.   Densaulyq pen nutrisiologiya salasynyng sarapshysy Galiya Nurmagambetovanyng aituynsha, su adam aghzasynyng salmaghynyng 70%-na deyingi bóligin qúraydy jәne barlyq derlik  biohimiyalyq reaksiyalargha qatysady.   Su qorektik zattardy tasymaldaudy, termoregulyasiyany, uyttardyng shygharyluyn jәne jasushalardyng júmysyn qamtamasyz etedi. Aghzada súiyqtyqtyng jetkilikti dengeyi bolmasa, ol qalypty júmys istey almaydy. 

Susyzdanu: kórinbeytin mәsele

Medisina salasy shóldeu — búl kesh beriletin belgi ekenin atap kórsetedi. «Sozylmaly susyzdanu sharshau, bas auruy, terining qúrghauy, zeyinning tómendeui jәne as qorytu jýiesindegi mәseleler týrinde bayqalady», — dep týsindiredi maman.   Kóp jaghdayda adamdar jenil degidratasiya kýiinde  jýrgenderin bayqamay da qalady — әsirese kondisioner qosuly kenselerde nemese dene belsendiligi kezinde. 

Ontayly norma: tәuligine әrbir keli salmaqqa 30–40 ml su.   Biraq ta ystyq aua rayynda, jýktilik nemese kýizelis kezinde búl qajettilik artady.   Qazaqstannyng qúrghaq klimat jaghdayynda mamandar kýnine keminde 2,5–3 litr su ishudi úsynady.

Últtyq múra: su — etikalyq qúndylyq retinde 

Qazaqtyng dәstýrli mәdeniyetinde su әrdayym qasiyetti syy retinde qarastyrylghan.   Sudy qadirlep, úqyptylyqpen әri qúrmetpen ishken.   «Su iship kel!» degen sәlemdesu tereng maghynagha ie bolghan: búl qamqorlyq pen sudyng manyzyn týsinuding belgisi edi. Adamdar su joq jerde ómir de joq ekenin jaqsy bilgen — ne túrmysta, ne jolda, ne sharuashylyqta. Búl kózqaras býginde búrynghydan da ózekti: klimattyng ózgerui men halyq sanynyng ósui sudy úqypty paydalanu mәselesin jahandyq dengeyge shygharyp otyr. 

«Su» bolyp sanalmaytyndar ne?

Kóptegen susyndar — taza sudyng tolyqqandy balamasy emes.  Nutrisiolog: «Kofe, qara shay, gazdalghan susyndar men alkogoli nesep aidaushy әserge iye.  Olar ylghaldandyrmaydy, kerisinshe, qúrghatady" deydi. Sondyqtan basymdyqty dәl sugha beru kerek: sýzilgen, bótelkelengen nemese paydaly miyneraldarmen bayytylghan sugha. 

Migha әseri: ghylym ney deydi

Sudyng jetispeui nebәri 1–2% bolghannyng ózinde kognitivtik funksiyalargha әser etui mýmkin.   British Journal of Nutrition jurnalynyng zertteuine sәikes, tipti deni sau jas adamdarda da azdaghn susyzdanu zeyin, jady jәne kónil kýy kórsetkishterin tómendetetini anyqtalghan.
 
Sarapshydan kenester

• Tanertengi kýninizdi bir staqan sumen bastanyz — búl zat almasu prosesin iske qosady;
• Shóldegendi kýtpey-aq, kýni boyy sudy az-azdan iship otyrynyz;
• Susyzdandyratyn susyndardan aulaq bolynyz;
• Zәrding týsine nazar audarynyz — ol ashyq sary boluy tiyis;
• Su mólsheri joghary taghamdardy rasionynyzgha qosynyz — qauyn, qiyar, baldyrkók. 
• Joghary jýkteme kezinde jәne ystyqta — aghzanyng miyneraldargha degen qajettiligin eskeriniz. 

Qorytyndy

Su — búl kýndelikti ómirding ýirenshikti bóligi ghana emes.   Búl — densaulyqtyng irgetasy, aghzadaghy barlyq prosesterding negizi jәne energiyany, oy aiqyndyghyn әri úzaq ómirdi saqtaudyng kilti.   Qazaqtyng dәstýrli mәdeniyetinde sugha degen qúrmet — qalypty qúbylys boldy, jәne býginde ghylym múnday kózqaras tek mәdeny emes, fiziologiyalyq túrghydan da negizdelgenin dәleldep otyr 

Qazirgi zertteuler tipti azdaghan susyzdanudyng ózi kognitivtik funksiyalargha, emosiyalyq kýige jәne zat almasugha әser etetinin dәleldegen.  Sondyqtan әr adamnyng mindeti — tek su ishu tәrtibin saqtau ghana emes, sonymen qatar sudy qúndy resurs retinde qorghau, ony útymdy tútynu qaghidattaryn ústanu.

Densaulyqqa qamqorlyq — bir staqan taza sudan bastalady.   Osy túrghydan alghanda, ata-babalar tәjiriybesi men nutrisiologiya jetistikteri bir dauyspen ýndesedi. 

Abai.kz