Coral Club компаниясының wellness-сарапшысы Галия Нурмагамбетовамен сұхбат

Неліктен суды өмірдің негізі деп атайды?   Бұл сұрақтың жауабы тек халық мәдениетінің поэтикасында ғана емес, сонымен қатар нақты ғылыми логикада да жатыр.   Денсаулық пен нутрициология саласының сарапшысы Галия Нурмагамбетованың айтуынша, су адам ағзасының салмағының 70%-на дейінгі бөлігін құрайды және барлық дерлік  биохимиялық реакцияларға қатысады.   Су қоректік заттарды тасымалдауды, терморегуляцияны, уыттардың шығарылуын және жасушалардың жұмысын қамтамасыз етеді. Ағзада сұйықтықтың жеткілікті деңгейі болмаса, ол қалыпты жұмыс істей алмайды. 

Сусыздану: көрінбейтін мәселе

Медицина саласы шөлдеу — бұл кеш берілетін белгі екенін атап көрсетеді. «Созылмалы сусыздану шаршау, бас ауруы, терінің құрғауы, зейіннің төмендеуі және ас қорыту жүйесіндегі мәселелер түрінде байқалады», — деп түсіндіреді маман.   Көп жағдайда адамдар жеңіл дегидратация күйінде  жүргендерін байқамай да қалады — әсіресе кондиционер қосулы кеңселерде немесе дене белсенділігі кезінде. 

Оңтайлы норма: тәулігіне әрбір келі салмаққа 30–40 мл су.   Бірақ та ыстық ауа райында, жүктілік немесе күйзеліс кезінде бұл қажеттілік артады.   Қазақстанның құрғақ климат жағдайында мамандар күніне кемінде 2,5–3 литр су ішуді ұсынады.

Ұлттық мұра: су — этикалық құндылық ретінде 

Қазақтың дәстүрлі мәдениетінде су әрдайым қасиетті сый ретінде қарастырылған.   Суды қадірлеп, ұқыптылықпен әрі құрметпен ішкен.   «Су ішіп кел!» деген сәлемдесу терең мағынаға ие болған: бұл қамқорлық пен судың маңызын түсінудің белгісі еді. Адамдар су жоқ жерде өмір де жоқ екенін жақсы білген — не тұрмыста, не жолда, не шаруашылықта. Бұл көзқарас бүгінде бұрынғыдан да өзекті: климаттың өзгеруі мен халық санының өсуі суды ұқыпты пайдалану мәселесін жаһандық деңгейге шығарып отыр. 

«Су» болып саналмайтындар не?

Көптеген сусындар — таза судың толыққанды баламасы емес.  Нутрициолог: «Кофе, қара шай, газдалған сусындар мен алкоголь несеп айдаушы әсерге ие.  Олар ылғалдандырмайды, керісінше, құрғатады" дейді. Сондықтан басымдықты дәл суға беру керек: сүзілген, бөтелкеленген немесе пайдалы минералдармен байытылған суға. 

Миға әсері: ғылым ней дейді

Судың жетіспеуі небәрі 1–2% болғанның өзінде когнитивтік функцияларға әсер етуі мүмкін.   British Journal of Nutrition журналының зерттеуіне сәйкес, тіпті дені сау жас адамдарда да аздағн сусыздану зейін, жады және көңіл күй көрсеткіштерін төмендететіні анықталған.
 
Сарапшыдан кеңестер

• Таңертеңгі күніңізді бір стақан сумен бастаңыз — бұл зат алмасу процесін іске қосады;
• Шөлдегенді күтпей-ақ, күні бойы суды аз-аздан ішіп отырыңыз;
• Сусыздандыратын сусындардан аулақ болыңыз;
• Зәрдің түсіне назар аударыңыз — ол ашық сары болуы тиіс;
• Су мөлшері жоғары тағамдарды рационыңызға қосыңыз — қауын, қияр, балдыркөк. 
• Жоғары жүктеме кезінде және ыстықта — ағзаның минералдарға деген қажеттілігін ескеріңіз. 

Қорытынды

Су — бұл күнделікті өмірдің үйреншікті бөлігі ғана емес.   Бұл — денсаулықтың іргетасы, ағзадағы барлық процестердің негізі және энергияны, ой айқындығын әрі ұзақ өмірді сақтаудың кілті.   Қазақтың дәстүрлі мәдениетінде суға деген құрмет — қалыпты құбылыс болды, және бүгінде ғылым мұндай көзқарас тек мәдени емес, физиологиялық тұрғыдан да негізделгенін дәлелдеп отыр 

Қазіргі зерттеулер тіпті аздаған сусызданудың өзі когнитивтік функцияларға, эмоциялық күйге және зат алмасуға әсер ететінін дәлелдеген.  Сондықтан әр адамның міндеті — тек су ішу тәртібін сақтау ғана емес, сонымен қатар суды құнды ресурс ретінде қорғау, оны ұтымды тұтыну қағидаттарын ұстану.

Денсаулыққа қамқорлық — бір стақан таза судан басталады.   Осы тұрғыдан алғанда, ата-бабалар тәжірибесі мен нутрициология жетістіктері бір дауыспен үндеседі. 

Abai.kz