Biz kóbine úiqynyng manyzdylyghyn tómen baghalaymyz, ony kýnderding arasyndaghy qajet ýzilis retinde qabyldaymyz. Alayda sapaly úiqy — búl jay ghana demalys emes. Ol tikeley bizding ónimdiligimizge, kónil-kýiimizge jәne jalpy densaulyghymyzgha әser etedi. Qazirgi zamanda, ómir yrghaghy jyldamdap, aqparat kólemi artqan sayyn, jaqsy úiqy tabysqa jetuding negizgi faktorlarynyng birine ainaldy. Qyzyghy sol, tipti pin up platformasyndaghy qúmar oiyndar siyaqty salalarda da, demalys pen úiqygha jetkilikti kónil bóletin oiynshylar túraqty nәtiyje kórsetedi. Sebebi tolyqqandy demalghan my taldaudy, sheshim qabyldaudy jәne stresting aldyn aludy jaqsy atqarady — búl qasiyetter oiyndarda da, kýndelikti ómirde de qajet.

Nelikten sapaly úiqy manyzdy?

Úiqy — búl tek qarapayym demalys emes, kýrdeli әri manyzdy biologiyalyq prosess. Osy prosess barysynda bizding organizm tolyq qalpyna keledi, immundyq jýie kýsheyip, aghza syrttan keletin ziyandy әserlerge tótep bere alatyn kýige ótedi. Sonymen qatar, úiqy kezinde my kýn boyy jinaqtalghan aqparatty belsendi týrde óndep, rettep, konsolidsiyalaydy — yaghny estelikterdi túraqty jadygha ainaldyrady. Búl prosess jana neyrondyq baylanystardyng qúryluymen jәne este saqtau qabiletining nyghangymen tyghyz baylanysty. Sondyqtan úiqy kezinde my jay ghana demalyp qana qoymaydy, ol belsendi týrde júmys isteydi, búl bizding oqugha, ýirenuge jәne kýndelikti ómirdegi aqparattardy tez әri tiyimdi qabyldaugha mýmkindik beredi.

Tolyqqandy úiqynyng bolmauy nemese onyng sapasynyng tómendigi kognitivtik funksiyalardyng aitarlyqtay nasharlauyna әkeledi: adamnyng nazaryn shoghyrlandyru qabileti tómendeydi, oilau men este saqtaudyng jyldamdyghy bәsendeydi, reaksiya uaqyty úzartady. Sonymen qatar, úiqynyng jetispeushiligi emosiyalyq túraqsyzdyqty tughyzady, adam tez sharshap, kýizeluge beyim bolady.

Úiqynyng sapasy birneshe manyzdy faktorlargha baylanysty. Birinshiden, búl úiqynyng úzaqtyghy — kem degende 7-9 saghattyq tolyq sikl qajet. Ekinshiden, úiqy siklderi, әsirese tereng úiqy men REM-faza, midyng qalpyna keluinde sheshushi ról atqarady. Ýshinshiden7sh, úiyqtaytyn ortanyng jaghdayy manyzdy: bólmening tynyshtyghy, qaranghylyghy, temperaturasy úiqynyng sapasyna әser etedi.

Úiqy búzylystary, sozylmaly sharshau jәne úiqysyzdyq — búl tek jay ghana sharshau emes, búl organizmning ónimdiligi men jalpy densaulyghyna keri әser etetin asa manyzdy problemalar. Úiqynyng búzyluy úzaq uaqyt boyy sozylsa, ol sozylmaly stress tudyryp, kónil-kýiding nasharlauyna, psihologiyalyq kýizelisterge jәne әrtýrli somatikalyq aurulardyng payda boluyna әkelui mýmkin. Sondyqtan sapaly úiqyny qamtamasyz etu — búl bizding fizikalyq jәne psihikalyq densaulyghymyzdy saqtau ýshin óte manyzdy mindetterding biri bolyp tabylady.

Úiqy men ónimdilik: qalay baylanysty?

Adam jetkilikti jәne jaqsy úiyqtaghanda, ol sergek, energiyaly bolyp, kýrdeli tapsyrmalardy sheshuge dayyn bolady. Kerisinshe, úiqy jetispeushiligi nazar audarugha, logikalyq oilaugha jәne shygharmashylyqqa keri әser etedi. Zertteuler túraqty týrde úiqy jetispeytin adamdar qatelikke beyim, aqparatty bayau óndep, sheshim qabyldauda salmaqty bolmaytynyn kórsetedi.

Ónimdilik tek júmys tapsyrmalaryn oryndaumen shektelmeydi. Búl — býkil kýn boyy joghary júmys qabiletin saqtau, organizm resurstaryn tiyimdi paydalanu jәne júmys pen demalys arasyndaghy tepe-tendikti qoldau qabileti. Úiqy bizge dәl osyda kómektesedi — kýshimizdi qalpyna keltirip, midy jana jetistikterge dayyndaydy.

Úiqynyng sapasyn qalay jaqsartugha bolady?

Kýnning tiyimdiligin arttyru ýshin úiqy shynymen de kómektesui ýshin dúrys jaghday jasau jәne rejimdi saqtau manyzdy. Birneshe aspektilerge kónil audarghan jón:

• Demalys kýnderi de bir uaqytta úiyqtap, bir uaqytta túrynyz. Múnday rejim ishki biologiyalyq saghatty túraqtandyrugha kómektesedi.
• Úiyqtaytyn bólme qaranghy, tynysh jәne salqyn boluy kerek. Úiyqtardan bir saghat búryn gadjetterdi azaytynyz, búl úiqy gormony — melatoninning bólinuine kedergi jasamau ýshin qajet.
• Stimulyatorlardan aulaq bolynyz. Kofein men nikotin úiqy sapasyna, әsirese kýnning ekinshi jartysynda qoldanghanda, әser etedi.
• Relaksasiya ritualdaryna kónil bóliniz. Meditasiya, kitap oqu nemese jyly vanna miynyzdy tynyshtandyryp, denenizdi demalugha dayyndaydy.

Úiqynyng jetispeushiligi emosionaldyq jaghdaygha qalay әser etedi?

Úiqynyng jetispeushiligi tek ónimdilikti tómendetip qana qoymay, emosiyalyq jaghdaygha da auyr әser etedi. Úiqysyzdyqpen nemese ýzilisti úiqymen kýresetin adamdar jii ashulanshaqtyq, mazasyzdyq jәne depressiyany sezinedi. Jaqsy úiqy stress gormondarynyng dengeyin retteuge, kónil-kýidi jaqsartugha jәne emosiyalyq jýktemege tózimdilikti arttyrugha kómektesedi.

Sonymen qatar, úiqy jýrek-qan tamyrlary jýiesinin, zat almasu men immuniytetting saqtaluynda manyzdy ról atqarady. Ol semizdik, diabet, giypertoniya jәne basqa sozylmaly aurulardyng damu qaupin tómendetedi.

Úiqynyng sapasy jәne my júmysy

Tereng úiqy kezinde nerv tinining qalpyna kelu prosesteri belsendiriledi, al REM fazasynda — emosiyalyq tәjiriybeni óndeu jәne este saqtaudy bekitu jýredi. Búl sapaly úiyqtaghan adamdar aqparatty jaqsy este saqtap, tezirek ýirenip, alghan bilimin tiyimdi qoldanatynyn týsindiredi.

Mysaly, Pin-Up Kazino siyaqty intellektualdy oiyndar men kýrdeli strategiyalarda tabystyng tikeley baylanysty jyldam oilau, taldau qabileti jәne jyldam sheshim qabyldau. Demalghan my búl mindetterdi әldeqayda tiyimdi oryndaydy.

Sapaly úiqy — kýndelikti tiyimdilikti arttyru jәne densaulyqty saqtau ýshin quatty qúral. Ol tek kýshti qalpyna keltirip qana qoymay, midyng júmysyna belsendi qatysyp, emosiyalyq tepe-tendikti qalyptastyrady jәne kýndelikti stresske tótep beruge kómektesedi. Uaqyt — eng basty resurs bolghan әlemde jaqsy úiyqtaudy bilu strategiyalyq artyqshylyqqa ainalady. Eger ónimdi, energiyaly bolyp, jaqsy kónil-kýidi saqtaghynyz kelse, úiqynyzgha qamqorlyq jasaudan bastanyz. Sapaly demalys — búl sәn-saltanat emes, ómirdegi tabys pen ýilesimdilikke jetuding qajetti sharty ekenin úmytpanyz.

Abai.kz