AQSh Ukrainagha qanday qarular bermek?

Putinnen әbden kónili qalghan Donalid Tramp Ukrainagha JASSM qanatty zymyrandaryn berip qaluy әbden mýmkin.
JASSM (Joint Air-to-Surface Standoff Missile) 2003 jyldan beri AQSh Qaruly Kýshterining qorynda túrghan manyzdy qaru. Úshaqtan baghyttalatyn zymyran radiolokasiyalyq jәne infraqyzyl baghyttau jýielerimen jaraqtalghan. Dәl soqqy jasau qabiletti. 450 keli jarylghysh elementterden túratyn raketa strategiyalyq manyzy bar әskeriy-ónerkәsiptik nysandardy, aerodromdar, shtab pen zymyran keshenderin kýlin kókke úshyratyn alpat mýmkindikke iye.
Tipti, zymyran úshu traektoriyasyn kýrdeli algoritmdermen ózgertip, jaudyng әue qorghanys jýielerin ainalyp óte alatynyn aita ketuimiz kerek. Osynday artyqshylyqqa ie JASSM tek taktikalyq emes, strategiyalyq qarular sanatyna jatatyn zymyran.
Býginde búl raketamen AQSh, Polisha, Finlyandiya jәne Australiya ghana qarulanghan. Polisha Europadaghy negizgi operator, әri ózderining F-16 úshaqtaryn 110 dana JASSM zymyranymen jabdyqtaghan birden-bir el.
JASSM raketalary F-16 joyghysh úshaqtaryna tolyqtay beyimdelgen. Ukraina osy úshaqtardy alugha dayyndalyp jatqany belgili. Endeshe, AQSh-tyng raketany Ukraianagha beru yqtimaldyghy joghary. Eger quatty qaru Ukraina әskeri qolyna tiyetin bolsa, Reseyding әueaylaqtary, maydan shebinen tys, tylda jatqan strategiyalyq nysandaryn soqqynyng astynda qaluy bek mýmkin.
Biraq AQSh biyligi múnday zymyrandardyng ondaghan danasyn ghana berui mýmkin. AQSh tarapy dәl qazirgi kezende Ukrainagha tolyqqandy strategiyalyq qor berudi kózdemeydi. Degenmen, ondaghan JASSM-ning ózi Ukraina ýshin – oiyn erejesin ózgertuge jetetin manyzdy arsenal. Sebebi ol – shabuyl emes, ústap túru doktrinasyna qyzmet etedi. Jau jaqty ýrkitip, әreketin shekteydi.
Ukrainanyng búl qarugha qol jetkizui Tayau Shyghys pen Qytay tónireginde jәne Soltýstik Koreya mәselelerine qatysty AQSh-tyng jahandyq yqpalyn kýsheyte týsui mýmkin. Óitkeni ol ózining odaqtastaryn ghana emes, ózining geosayasy kózqarasyn ústanatyn memleketterge de senimdi qoldau kórsetuge dayyn el retinde tanyta týsetini belgili.
Sonymen qatar búl sheshim Tramptyng ishki elektoraldy auditoriyasyna da baghyttaluy mýmkin. Áskeriy-ónerkәsiptik keshenning qoldauyna ie bolu, saylau aldyndaghy últshyl ritorikany kýsheytu – Trampqa qajetti sayasy kapital ekeni aidan anyq.
Maydan dalasynda jana zymyrandardyng payda boluy Reseyding logistikalyq jelilerin qayta qaraugha, әue qorghanysy jýielerin terenirek ornalastyrugha, tipti maydan shebinen alys aimaqtarda ornalasqan әskery nysandardy qorghaugha qosymsha kýsh júmsaugha mәjbýrley týsetini belgili. Osylaysha JASSM Reseyding resurstyq mýmkindikterine barynsha qysym jasaytyn bolady.
Qysqasy, JASSM-ning Ukrainagha berilui jay ghana әskery kómek emes. Búl – iri derjavalardyng mýddeler qaqtyghysynyng jana paraghy. Ol paraqtyng qalay jazylary – endi aldaghy aptalar men ailardyng basty súraghyna ainalmaq.
Núrlan Júmaqanov
Abai.kz