Qogham men memleket ómirinde qúqyqtyq negizderding kýshengi oryn almasa, onda bәrining qúr bekerge zaya ketkeni. Osy zaya ketudi boldyrmas ýshin bizding elimiz qúqyqtyq memleketting qalyptasuynyng kýrdeli prosesinde әleumettik retteuishter jýiesindegi zannyng róli artugha bel sheshe kiristi.

Osy orayda Qazaqstan Tәuelsizdigining 30 jyldyghyna arnalghan saltanatty is-sharada Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti Q.Q. Toqaev memleketimizding damuy men órkendeui ýshin negiz qalaushy mynaday sózderdi jariyalady: «Elimizde ýilesimdilik pen tәrtipting berik negizi retinde zang saltanat qúruy tiyis».

Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyasynyng 1-babynda: «1. Qazaqstan Respublikasy ózin demokratiyalyq, zayyrly, qúqyqtyq jәne әleumettik memleket retinde ornyqtyrady, onyng eng qymbat qazynasy - adam jәne adamnyng ómiri, qúqyqtary men bostandyqtary»,-dep taygha tanba basqanday jazylghan. Búl bapta elding qalyptasuy men damuynyng negizgi prinsipteri, sonday-aq olardy iske asyru ólshemderi meylinshe aiqyn jәne naqty kórsetilgen. Qazaqstan qúqyqtyq memleketti qalyptastyrudyng irgeli mindetin moyyna jýktep alghannan keyin osy baghytta qyruar sharualar atqarugha bel sheship keirisip ketti.

Osy baghytta elimiz konstitusiyalyq erejelerding ómirshendigin, barlyghynyng zang men sot aldyndaghy tendigin, memleketting de, jeke adamnyng da ózara jauapkershiligin qamtamasyz etuge tiyis sayasi, zandyq jәne basqa da kepildikter jýiesin qúrudy kózdep otyrghan jay bar. Búl orayda bizding aitpaghymyz qúqyqtyq memleketting odan әri damuynyng ózgerissiz alghysharty dep azamattardyng joghary jalpy mәdeniyetin qalyptastyrudy aitar edik. Memleketimizding quaty el halqynyng barlyq jikterining jalpygha birdey sayasiy-qúqyqtyq mәdeniyetin arttyruynnan tanylady dep biluimiz kerek. Osy mindetti sheshu jolynda bilim beru, tәrbiyeleu damyghan ghylymy jýiesining ornyghu qajet etedi. Eger osy jýie elimizde tamyr jayyp ornyghyp, nәtiyjesinde óz jemisin beretin bolsa, onda demokratiyalyq qúqyqtyq memleketti qalyptastyrudyng irgetasyn qalaugha qoljetkize alamyz.
Bizding memleketimiz konstitusiyalyq túrghydan adamnyn, azamattyng qúqyqtary men bostandyqtaryn jariyady. Jәne ony qúr ghana jariyalap qana qoymay, olardy qamtamasyz etuge kepildik beredi. 2017 jyly Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasyna Parlament pen Ýkimetting ókilettigin keneytetin ózgerister engizildi. Sonday-aq «Qazaqstan Respublikasynyng Parlamenti jәne onyng deputattarynyng mәrtebesi turaly» Konstitusiyalyq zang dengeyinde parlamenttik oppozisiya institutynyng berik negizi qalanyp, onyng odan arghy róli aiqyndaldy. Osylaysha, biylik tarapynan halyqqa qaray qúqyqtyq qútty qadam jasaldy. Búdan bylay «Eski Qazaqstan» kezinde aita almay ishinde jýrgen pikirin júrt ózderi saylaghan halyq qalaulylary arqyly aita alatyn mәrtebege, yaghny qúqyqqa ie boldy. Búryn búlay boluy mýmkin emes edi. Osylaysha «Ádiletti Qazaqstan» ózin sóz jýzinde emes is jýzinde pash ete aldy.

Qúqyqtyq mәdeniyetti qalyptastyru jolynda eleuli kederigler de bar. Sol jayynda sóz etetin bolsa, halyqtyng qalyng jigining qúqyqtyq mәdeniyeti men qúqyqtyq sanasynyng tómen dengeyi, qúqyqtyq nigilizm qúqyq ýstemdigi qaghidattaryn iske asyrudy qamtamasyz etuding eleuli problemasy bolyp tabylady. Halyqtyng qúqyqtyq mәdeniyeti men qúqyqtyq sauattylyghyn arttyru, qúqyqtyq nigilizmdi enseru, osynyng negizinde zandylyq pen qúqyqtyq tәrtipti nyghaytu memlekettik biylik jәne jergilikti ózin-ózi basqaru organdary qyzmetining manyzdy baghyttary bolyp tabylatyndyghy dau tughyzbaydy.

Memleket basshysy Q.Q. Toqaev sayasy janghyrtu men adam qúqyqtaryn qorghau, qoghamdy odan әri ilgerileuding basty faktory retinde shoghyrlandyru qajettigine nazar audara otyryp, ózining «Halyq birligi jәne jýieli reformalar - elding órkendeuining berik negizi» atty Qazaqstan halqyna Joldauynda: «Bizding maqsatymyz – memleketting tiyimdiligin, sayasy ýderisting ashyqtyghy men bәsekelestigin odan әri arttyru. Sondyqtan sayasy reformalar jalghasady. Memlekettiligimizdi nyghayta týsu ýshin barlyq ózgeristi elimizding ózine tәn ereksheligin eskere otyryp, birtindep jýzege asyramyz.Búl – myqty, әdil әri ozyq memleket qúrudyng birden-bir dúrys joly».

«Memleketting tiyimdiligin arttyrudaghy» auqymdy sayasy reformalar qúqyqtyq sayasat salasyndaghy eleuli reformalardy da qamtityny sózsiz. Qúqyqtyq sayasat elimizding qúqyqtyq damu prosesterin basqarugha, qogham ómirindegi zandyq qúramdas bólikti retke keltiru jәne ontayly úiymdastyru dәrejesin arttyrugha baghyttalyp, el túrghyndarynyng qúqyqtyq sauattylyghyn arttyryp әm qúqyqtyq mәdeniyeti qalyptastyrady.

Qúqyqtyq sayasattyng joghary tiyimdiligine qol jetkizu memlekettin, qazirgi zamanghy zang ghylymy men praktikasynyng manyzdy mindetine ainaluda. Qúqyqtyq sayasatty qalyptastyru men iske asyruda manyzdy ról atqaratyn qos tarmaq: qúqyq shygharmashylyq (QR Parlamenti) jәne qúqyq qoldanu (sot, prokuratura, polisiya jәne t.b.) organdaryna beriletini bәrimizge belgili. Mine, sondyqtan, olar aqparattyq nasihat, halyqtyng qúqyqtyq sanasyn arttyru, nandyryp-senimdiru jәne mәjbýrleu arqyly osy baghyttagha isteletin is-sharany jartykesh dýnie emes, naghyz ómirlik shyndyqqa ainaldyrugha qol jetkizedi.

Abai.kz