Ukraina tarapynyng bastamasymen Preziydent Qasym-Jomart Toqaev pen Preziydent Vladimir Zelenskiy telefon arqyly sóilesti. Memleket basshysy Qazaqstannyng Ukrainada halyqaralyq qúqyq qaghidattary negizinde beybitshilik ornauyna sózsiz mýddeli ekenin jetkizdi.

Memleket basshylarynyng arasynda bolghan әngimede qazirgidey óte kýrdeli jaghdayda Ukraina memlekettiligin saqtau men qorghaudy qamtamasyz ete otyryp, qaqtyghysty bayypty týrde sheshu turaly da sóz boldy. Aqorda habarlaghanday, Qazaqstan Ukrainamen ózara mýddege say keletin týrli salada belsendi yntymaqtastyq qúrugha da niyetti. Taqyrypqa qatysty belgili sayasattanushy Ghaziz Ábishevting pikirin súrap bildik...

– Eng aldymen osy telefon әngimesining bastamashysy Ukraina Preziydenti boluy neni bildiredi?

– Ángime Ukraina Preziydentining bastamasymen ótti. Búl – Ukraina basshysy ýshin Qasym-Jomart Toqaevtyng pikiri manyzdy ekenin kórsetedi. Zelenskiy Preziydent Toqaevqa belgili bir messedjderdi jetkizudi kózdegen siyaqty. Yaghni, ol Qazaqstan Preziydentin Resey basshylyghymen, sonyng ishinde Vladimir Putinmen tikeley baylanys ornatugha mýmkindigi bar yqpaldy deldal retinde qabyldaydy.

– Búl qonyrau Qazaqstan men Resey arasyndaghy qarym-qatynasqa әser etui mýmkin be?

– Joq, eshqanday әser etpeydi. Óitkeni búl – Qazaqstannyng egemen qúqyghy. Qazaqstan ózining kópvektorly, tәuelsiz syrtqy sayasatyn jýrgizedi. Búl sayasat Reseyding mýddelerin tikeley shektemeydi jәne onyng qauipsizdigine qater tóndirmeydi. Sondyqtan Qazaqstan kez kelgen memleketpen, kez kelgen uaqytta, kez kelgen formatta dialog jýrgize alady.

– Zelenskiyding qonyrau shaluy Qazaqstannyng rólin qalay aiqyndaydy?

– Búl faktining ózi Qazaqstannyng manyzdy ról atqaratynyn dәleldeydi. Múnda eki negizgi faktor bar. Birinshiden, Qazaqstan – Ukrainamen de, Reseymen de jaqsy qarym-qatynastaghy beytarap el. Ekinshiden, Qazaqstan men Reseydi HH ghasyrda jasalghan strategiyalyq dostyq turaly shart, sonday-aq EAEO men ÚQShÚ ayasyndaghy baylanystar biriktiredi. Soghan qaramastan, Qazaqstan Reseyding Ukrainadaghy soghys qimyldaryna әskery qoldau kórsetken joq, oghan kómektespedi, Ukrainamen qarym-qatynasyn ýzgen joq jәne әrdayym dauly mәselelerdi beybit jolmen sheshuge shaqyryp keledi.

– Qazaqstannyng halyqaralyq bedeline búl qadam qalay әser etui mýmkin?

– Qazaqstan halyqaralyq dengeyde joghary bedelge iye. Preziydent Toqaev kóptegen elderding kóshbasshylarymen baylanys ornatqan. Búl – oidan shygharylghan nәrse emes. Songhy jyldary ol Fransiya Preziydenti Emmanueli Makronmen, Germaniya kansleri Olaf Sholispen, Qytay tóraghasy Sy Szinipinmen, Týrkiya Preziydenti Rejep Tayyp Erdoghanmen tyghyz qarym-qatynasta boldy. Vashingtonda AQSh Preziydenti Djo Baydenmen kezdesip, Ukraina taqyryby boyynsha búrynghy AQSh Preziydenti Donalid Tramppen de sóilesti. Demek, Toqaev – Euraziya kenistigindegi bedeldi diplomat jәne manyzdy oiynshy. Sondyqtan da Zelenskiy oghan habarlasady.

– Resmy habarlamada aitylghan negizgi sәtterge toqtalsanyz.

– Onda Preziydent Toqaev territoriyalyq mәselening kýrdeliligin atap ótkenimen, Ukrainanyng memlekettik tútastyghyn saqtaugha shaqyrghany jazylghan. Búl – jerdegi ahualdy eskeretin konstruktivti ústanym. Osy arqyly Toqaev Ukraina men Reseyding ústanymdaryn beybitshilikke jaqyndatugha tyrysyp otyr deuge bolady. Ol eki elding de qanday da bir aqylgha qonymdy minimum shenberinde qalyp, biraq sonymen birge adamdardyng ómirin saqtau ýshin ózara ymyragha kelu qajettigin janama týrde jetkizgendey әser qaldyrady.

Abai.kz