Qazaqstan men Ázerbayjan: strategiyalyq әriptestik pen «Zangezur dәlizi» dәuiri

Osydan tura 5 jyl búryn, Qarabaqta qiyan-keski shayqastar bolyp jatty. Ázerbayjan әskeri algha jyljyp, Qarabaqty azat etu jolynda soghysyp jatqan edi. Shushagha jaqyndap qalghan bolatyn.

(Suret:https://baq.kz/)
Qarabaqtyng Ázerbayjangha týbi qaytary anyq edi. Biraq ol sәtte «Zangezur dәlizi» ayasynda iri jobalar talqylanady dep eshkim oilamaghan. Bes jyl ótti. «Zangezur dәlizi» әne-mine ashyluy mýmkin. Al onyng manyzy jayly manyzdy talqylaular jýrip jatyr.
Keshe Qazaqstangha Ázerbayjannyng basshysy Áliyev keldi. Memlekettik sapar. Býgin Qazaqstan men Ázerbayjannyng basshylary eki elding әriptestigi jayly, ekonomikalyq baylanysty arttyru haqysynda kezdesu ótkizip jatyr. Joghary memleketaralyq kenesining ekinshi otyrysy da ótti. Biyl Qazaqstan men Ázerbayjannyng Strategiyalyq seriktestik jәne odaqtastyq turaly shartqa qol qoyylghanyna 20 jyl toldy. Ol da býgingi jiynda aityldy.
Jalpy Ázerbayjangha erekshe nazar audaryp kelemiz. Nege? Ýsh qana sebebin jazayyn (jalpy ol ýshten de kóp).
Birinshisi, TRANSKASPIY BAGhYTY. Býgin Toqaev pen Áliyevke «Orta dәlizdi damytu jobasy» tanystyryldy. Búl baghyt Qytay men Europany jalghap jatqan negizgi kólik-logistikalyq baghyt sanalady. Qytaydan shyqqan jýk 15-18 kýnde Qazaqstan aumaghyn, Ázerbayjan aumaghyn basyp ótip, Gruziya porttaryna jetedi eken. Ary qaray Qara tenizben Europagha bet alady. Dәl osy baghytpen Europanyng tauary Qytaygha keledi. Mine, osy baghyttyng damuyna biz de, Ázerbayjan da mýddeli. Eki elding mýddesi osy tústa tura kelip túr. Býgingi jiynda búl turaly kóp aityldy. Jaqynda «Zangezur dәlizi» ashylsa, onda taghy bir tarmaq qosylady. Tauar ótkizu kólemi de artady.
Ekinshisi, MÚNAY TASYMALDAU. Bizding múnaydyng basym bóligi Reseymen ótetinin bәrimiz bilemiz. Biraq tasymal jolyn әrtaraptandyru kerek. «Baku-Tbilisiy-Jeyhan» qúbyrymen múnaydy kóbirek tasugha niyettimiz. 2022 jyldan bastap búl baghyt boyynsha múnay tasu artyp keledi. Biz osy jospardy iske asyru ýshin birneshe kishi tankerler de satyp aldyq.
Ýshinshisi, SUASTY JELISI. Qazaqstan men Ázerbayjannyng kompaniyalary Kaspiyding týbimen optikalyq kabeli tartu júmysyn bastady. Búl әriyne biraz uaqytty qajet etedi. Jospar boyynsha 2026 jyly bitui tiyis. Sóitip taghy bir baghytpen internet ala bastaymyz. Qazir trafikting 90 payyzdan astamy Resey arqyly kelip jatyr ghoy. Al búl joba Reseydi ainalyp ótedi. Búl bizge kerek pe? Álbette kerek!
Qazaqstan men Ázerbayjan basshylary býgin 15 týrli qújatqa qol qoyypty. Hazar tenizining bir jaghalauynda Qazaq eli, bir jaghalauynda Ázerbayjan eli ornalasqan. Eki elding halqy bir-birine tatulyq pen tynyshtyq, damu men órkendeu tileydi dep oilaymyn.
Abai.kz