Qarjy naryghyn retteu jәne damytu agenttigining Syrtqy kommunikasiyalar basqarmasy azamattardyng tútynushylyq kredittik jýktemesine qatysty BAQ.KZ redaksiyasynyng resmy saualyna jauap berdi.

Últtyq Bankting mәlimetinshe, 2025 jylghy 1 qazandaghy jaghday boyynsha eldegi bankterding tútynushylyq kreditter portfeli 16,2 trln tengege jetken.

Kredit qúrylymy: kópshilik kepilsiz qaryz alady

Jiyntyq portfeliding 71%-yn (11,5 trln tenge) kepilsiz tútynushylyq kreditter qúraydy. Biylghy 9 aida búl segmentting ósimi birshama bayaulaghan: ótken jylghy 22,5%-ben salystyrghanda ósim 12,7% boldy.

Avtokreditter kólemi portfeliding 23%-yn nemese 3,8 trln tengeni qúrady. Búl kórsetkish 9 aida 35% ósim kórsetken (ótken jyly – 35,1%).

Kepildi tútynushylyq kreditter ýlesi – 6% (967 mlrd tenge). Búl segment jyl basynan beri 22% artqan.

90 kýnnen astam merzimi ótken qaryzdar barlyq portfeliding 6%-yn (971 mlrd tenge) qúraydy.

Ipotekalyq kreditter túraqty ósip jatyr

Ipotekalyq kreditter de joghary dinamika kórsetip otyr: 2024 jyly búl segment 14,5%, al biylghy 9 aida 10,4% ósip, kólemi 6,7 trln tengege jetken.

Azamattar kreditti ne ýshin alady?

2025 jyldyng alghashqy jartyjyldyghynyng qorytyndysy boyynsha tauarlyq kepilsiz kreditterding maqsattary mynaday:

• 35,1% – túrghyn ýy jaghdayyn jaqsartu (qúrylys materialdary, jihaz t.b.);
• 10,3% – iri túrmystyq tehnika;
• 8,3% – biznes maqsattary;
• 8,2% – avtokólikke arnalghan tauarlar (jabdyqtar, shinalar, bólshekter);
• 4,3% – kiyim men ayaq kiyim;
• 3,6% – súlulyq pen densaulyqqa arnalghan tauarlar (dәri-dәrmek qosa alghanda).

Qaryz alushylardyng jas qúramy

• 31–45 jas – barlyq tútynushylyq kreditterdin 46%;
• 46–62 jas – 30%;
• 22–30 jas – 18%;
• 63 jastan joghary – 4%;
• 21 jasqa deyin – 1%.

Ónirlik bólinis

Bankterdegi tútynushylyq kreditting eng ýlken ýlesi:

• Almaty qalasy – 31%,
• Astana – 11%,
• Shymkent – 8%.

Eng tómen ýles:

• Úlytau oblysy – 0,9%,
• Soltýstik Qazaqstan oblysy – 1,3%,
• Almaty oblysy – 1,4%.

Qaryz jýktemesin tómendetu ýshin qanday jana sharalar qabyldandy?

Agenttik songhy jyldary kredittik tәuekelderdi azaytugha baghyttalghan birqatar retteushi normalardy engizdi.

1. Merzimi ótken azamattargha jana kredit beruge tyiym

• 90 kýnnen astam merzimge qaryzy bar azamattargha kredit beruge zanmen tyiym salyndy.
• 2024 jyly engizilgen normalargha sәikes:
  • mikrokredit — merzimdi 1 kýn keshiktirse de berilmeydi;
  • banktik qaryz — 30 kýnnen asa keshiktirse berilmeydi.

2. Kepilsiz kredit merzimi 5 jyldan aspauy tiyis

Búl tabysy tómen azamattardyng úzaq merzimdi kredit arqyly borysh jýktemesin «jasyryp», tәuekeldi arttyruynyng aldyn alu ýshin qabyldandy.

Sonymen qatar, 3–5 jyl merzimdegi kepilsiz kreditterding tәuekel koeffisiyenti 350%-gha deyin kóterildi.

3. Qaryzy keshirilgen azamattargha jana kredit beruge shekteu

Songhy 12 aida qaryzy keshirilgen nemese jasandy qayta qúrylymdau jasatqan adamdargha tútynushylyq kredit beruge tyiym salyndy.

4. Kredit somasynyng limiyti

• Bankter ýshin – 8,7 mln tenge,
• Mikrokredittik úiymdar ýshin – 4,3 mln tenge shekteu engizildi.

Osynyng arqasynda ortasha kredit mólsheri 270 myng tengeden 216 myng tengege deyin, yaghny 20% tómendegen.

5. Kollektorlargha qaryzdy satugha moratoriy

Ótken jyly engizilgen 2 jyldyq moratoriy nәtiyjesinde kollektorlyq agenttikterdegi qaryzdar sany 27,6% qysqaryp, 404 myng adamgha azayghan.

6. Bankterge jana mindettemeler

• Tәuekeli joghary qaryz alushylardy anyqtau,
• Qayta qúrylymdau tetikterin úsynu,
• Tútynushylardyng qúqyqtaryn qorghau bólimshelerin qúru mindetteldi.

7. Salyq sayasaty arqyly shekteu

2026 jyldan bastap:

• korporativtik kreditter ýshin KTS – 20%,
• tútynushylyq kreditter ýshin – 25% bolady.

8. Makroprudensiyalyq jana talaptar

2026 jylghy 1 sәuirden bastap halyqqa beriletin kreditterge 2% sektorlyq kontrsikldyq bufer engiziledi. Búl tútynushylyq kreditting shekten tys ósuin tejeuge baghyttalghan.

Abai.kz