10 jeltoqsan kýni Astanada Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamynyng jyldyq qorytyndy qúryltayy ótti. Qúryltaygha QR Preziydentining kómekshisi – Baspasóz hatshysy Jeldibay Ruslan Súltanúly, QR Parlament deputattary, Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamynyng qúryltayshylary jәne Ortalyq kenes mýsheleri, qor demeushileri, ónirlik filial tóraghalary men delegattar qatysty.

Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamynyng basshysy Rauan Kenjehanúly 2025 jylgha arnalghan is-qimyl jospary ayasynda atqarylghan júmystardy tanystyrdy. Songhy ýsh jylda 60-tan astam, al biyldyng ózinde aimaqtyq, respublikalyq jәne halyqaralyq dengeydegi 25-ke juyq is-shara ótkizilip, qazaq tilining mәrtebesin arttyru men qoldanys ayasyn keneytu baghytynda manyzdy jobalar jýzege asyryldy.

Suret: Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamynan alyndy.

Mazmúndyq baghyttaghy júmys Abay Qúnanbayúlynyng 180 jyldyghyna oray onyng akademiyalyq jinaghyn qazaq, aghylshyn, orys jәne qytay tilderinde jariyalaumen jalghasty. Búghan qosa ana tilimizding ruhany mәrtebesin kóteretin birqatar kitap audarylyp, basylyp shyqty.

«Qazaq tili» qoghamynyng bastamasymen Disney jәne Pixar studiyalarynyng tanymal filimderi qazaq tiline dublyajdaldy. Biyl «Aqshaqar», «Elio», «Lilo men Stich», «Andar shahary 2» siyaqty tanymal tuyndylary kassalyq tabys kórsetkishteri boyynsha rekord janartty. Mәselen, 27 qarashadan  bastap kinoprokatqa shyqqan «Andar shahary 2» animasiyalyq filimi alghashqy aptada-aq Qazaqstan men Ortalyq Aziya boyynsha jalpy tabystyng 15,5 payyzyn qazaqsha núsqa esebinen jinady.

Bilim beru salasyndaghy qazaq tili men әdebiyeti pәnin oqytugha әdistemelik qoldau kórsetu júmysy jalghasuda. Almaty, Qaraghandy jәne Abay oblystarynda ótken forumgha eki myngha juyq qazaq tili men әdebiyeti pәni múghalimi qatysyp, pedagogtardyng kәsiby qauymdastyghy keneye týsti.

Biyl alghash ret «Bilim-Innovasiya» halyqaralyq qoghamdyq qorymen birlesip «Ana tili» respublikalyq ziyatkerlik olimpiadasy úiymdastyryldy. Olimpiadagha elimizding barlyq ónirinen 5 000 oqushy qatysyp, aqtyq syngha 64 komanda ótti. Jenimpaz 8 oqushygha jetekshi joghary oqu oryndarynyng granttary tabystaldy. Sonymen qatar «Jarqyn bolashaq» shygharmashylyq olimpiadasy jalghasyn tauyp, ýzdik oqushylargha bilim granttary úsynyldy.

Qazaq tilin jana tehnologiyagha beyimdeu maqsatynda «Jana sóz» jobasy qolgha alyndy. Til.kz platformasynda jýzege asyrylyp jatqan bastama tyng qúbylystar men úghymdargha últtyq sipattaghy balama qalyptastyrudy, qoghamdy sózjasam prosesine keninen tartudy kózdeydi.

Sonday-aq biyl «Jyl sózi – 2025» jobasy bastaldy. Joba ayasynda qoghamda, mediada jәne әleumettik jelilerde keng qoldanylatyn sózder anyqtaldy. Saualnama nәtiyjesinde biylghy eng jii qoldanylghan sóz – «jasandy intellekt», eng tanymal kirme sóz – «chatbot», jana sóz – «súhbatker», al jii aitylghan sitata – «әr kýn – jana mýmkindik» ekeni anyqtaldy.

Shaysúltan Shayahmetov atyndaghy «Til-Qazyna» ortalyghymen birge «Últtyq diktant» jobasy úiymdastyryldy. Mәdeni-aghartushylyq bastamagha oflayn jәne onlayn formatta 300 myngha juyq azamat qatysty. Búl – jazu mәdeniyetin qalyptastyrugha qoghamdyq súranystyng artqanyn kórsetetin manyzdy kórsetkish.

Memleket basshysynyng AQSh-qa resmy sapary kezinde Halyqaralyq «Qazaq tili» qoghamy men OpenAI kompaniyasynyng ChatGPT-ding qazaq tilindegi mýmkindikterin damytu turaly kelisim jasady. Kelissóz ayasynda qazaq tilindegi derekter kólemin úlghaytu, modelider dәldigin arttyru jәne sapaly oqu kontentin integrasiyalau mәseleleri talqylandy.

«Qazaq tili» qoghamynyng mýsheleri ýshin ortaq sifrlyq kenistik qalyptastyru maqsatynda Qazaq Tili Qogamy mobilidi qosymshasy әzirlendi. Qosymsha arqyly kez kelgen azamat qoghamdastyqqa qosylyp, seriktes kompaniyalardyng qyzmetine jenildikter men KITAP platformasyna tegin jazylym alady. Jazylymnan týsken qarajattyng bir bóligi Qazaq Tili Endowment qorynyng bastamasymen iske asatyn til damytu jobalaryna júmsalady.

2023 jyly qúrylghan Qazaq Tili Endowment qoryna Memleket basshysynyng alghashqy qoldauynan keyin iri kәsipkerler men kompaniyalardyng ýles qosuy arqyly 700 million tengeden asa qarajat jinaldy. Qor qarajaty júmsalmaydy. Biylghy ýsteme tabys mólsheri 80 million tengeni qúrady. Búl Qoghamnyng qarjylyq derbestigin nyghaytugha mýmkindik berdi.

Qúryltay barysynda Qazaq Tili Endowment Foundation qorynyng qyzmeti, jarna turaly, Qogham atynan beriletin marapattar erejesi jәne aimaqtyq filial tóraghalaryn saylau erejeleri tanystyryldy. Aldaghy kezende qazaq tilin oqytu sapasyn arttyru, oqu sauattylyghyn kýsheytu, bizneste, IT salasynda jәne qoghamdyq ómirde qazaq tilin keninen qoldanu, sonday-aq qazaq tildi kontentti sifrlau júmystaryna erekshe basymdyq beriledi. Osy maqsatta 2026 jylgha arnalghan is-qimyl jospary bekitilip, jana mindetter belgilendi.

Abai.kz