Ghalymdardyng pikirinshe, songhy ýsh ghasyrda qazaq dalasynda jat júrttyqtardyng otarlyq ezgisine qarsy 300 – den astam irili – úsaqty kóterilis oryn alypty. Atalghan kezende últ – azattyq  tuyn kótergen halqymyzdyng jәne onyng kóshbasshy perzentterining taghdyry talayly bolghany barshagha ayan. Ásirese, Reseyding imperiyalyq pighylyn jana mazmúnda jalghastyrushy kenestik taptyq – partiyalyq jýiening qatygezdigi shekten asty. Nәtiyjesinde ózgening qansyghyna qyzyghushylar kóbeyip, kaharmandarymyzdy úmyta bastadyq. Tәuelsizdigimizding arqasynda býkil әlemge tanylghan derbes memleketimizdi qalyptastyryp әri jýieli damytyp, elimizdi mәngilik etu iydeyasymen qarulandyq. Tarihy qysqa uaqytta auqymy men salmaghy ghasyrlarmen ólshenetin júmystar tyndyrylsa, sonyng biregeyi – úmyt qalghan túlghalarymyzdy tarih shanynan arshyp, qatargha qosu isi der edik. Búl baghytta arnayy baghdarlamalar oryndalyp, myndaghan jaqsy – jaysandarymyzdyng esimderi úlyqtaldy. Deytúrghanmen, tasada qalyp qoyghan nemese eren enbekteri  әli jete zerttelmegen sanlaqtarymyz barshylyq. Últ - azattyq qozghalysynyng kórnekti qayratkeri Sadyq Kenesaryúly (1837 – 1910 jj.) osy qatardaghy otandasymyz.

Ghylymy qauymdastyqqa Orta Aziya jәne Ontýstik Qazaqstan aumaqtarynda Resey imperiyasynyng armiyasyna san mәrte soqqy úiymdastyrghan danqty qolbasshy retinde tanymal kýreskerding ómirining keybir tústary men qayratkerlik qyzmetining jarqyn qyrlaryna toqtalsaq.

 Últ – azattyq qozghalysynyng altyn dingegi ispetti Kenesary Qasymúly kóterilisi basyp janshylghannan keyin qazaqtyng songhy hanynyng artynda qalghan әuletining basyna syndarly kýnder tuady. Múnyng bir mysaly retinde Kenesary otbasynyng atamekennen alys Qoqan handyghy jerinde túraqtaghanyn aitsaq ta jetkilikti. Qoqan handyghynda jýrgen jyldary Sadyq (keyde Syzdyq, Sydyq)  últ azattyghynyng qasiyetti bayraghyn qayta kóteru múratyn ómirlik ústanymy  tútqan túlgha bop qalyptasty. Ózining qanday jaghdayda jýrgenin erte týsingen Sadyq jat júrttyqtar arasyndaghy qayshylyqtardy azattyq mýddesine barynsha paydalanudy oilaydy. Álem halyqtarynyng arghy - bergi ótkenine kóz jibersek,  qay memleketting de azamattyq tarihynda  múnday mysaldar kóptigin kóre týsemiz.

Dәstýrli soghys ónerine, әkesining úrys jýrgizudegi amal – ailasyna qanyq, otarlaushylardyng әskery әdis – tәsilimen de tanys zerdeli jigit  mansaby joghary әskery lauazymdardy jiyrma ýsh jasynan baghyndyra bastaydy. Qoqan hany Mәllebek 1860 jyly oghan pansatbasy (bes jýz әskerbasy) ataghyn berse, Múhammed Súltan – Seyithan  1864 jyly býkil Teriskeyding (qazirgi Sozaq audanynyng jeri) әkimdigine bekitedi. Al, Búhar әmiri Abdul Múzaffar 1868 jyly mausym aiynda Qyzylqúmdaghy qazaqtar (negizinen Shómekeyler) men handyqtyng  Soltýstik-batys bóligindegi barlyq kóshpendilerge basshy etip taghayyndaydy. 1869 jyldyng ayaq kezinde Hiua hany Múhamed Rahimning әmiri boyynsha Ámudariyanyng Shyghysynan Boqantaugha deyingi aralyqtaghy jәne Mynbúlaq, Dәuqaradaghy qazaqtar men basqa da halyqtar Sadyqqa baghynady. Súltannyng osy ónirlerdegi ózin barynsha qoldaghan qazaq auyldarynan әskery qoryn adam resurstary, at-kólik, azyq-týlik, jabdyq-saymanmen әrdayym tolyqtyryp otyrghany tarihy aqiqat.

Sadyqtyng azattyq epopeyasynyng negizgi kezenderine kelsek.1860 jyly 21 qazanda qúramynda Sadyq, Tayshyq, Ahmet súltandardyng jasaghy bar  qoqan әskeri Úzynaghash týbindegi Qastek bekinisi manynda Resey әskerlerimen betpe bet soghysady. Ýsh kýn boyy teketires nәtiyjesinde jenilip, qashqan qoqandyqtardy týpkilikti qúrtudy kózdegen   reseylikter sondarynan qua týsedi. Mine, sol kezde Sadyq qazaqtardan túratyn shaghyn atty qosynymen tútqiyldan soqqy berip, otarlaushylardyng josparyn joqqa shygharady. Podpolkovnik G.A.Kolpakovskiydin: «Syzdyq tóre men Súranshy, Bayseyit, Arystan, Aqmolda batyrlar qazaq-qyrghyz qolyn bastap shyqty» degen mәlimeti búny rastay týsedi. Qoqan әskerining sәtsiz soghystarynan jigeri jasyghan Ahmet pen Tayshyq 1861 jyly Perovskide resey ókimetine berilse, Sadyq  óz sheshimin ózgertpeydi. Al, aldyna qoyghan enseli maqsatynan taymau, el qamyn jeke bas paydasynan qashanda joghary ústau - daraboz túlghalargha ghana tәn qasiyetter. 

 Resey derekkózderindegi Sadyq súltangha qatysty  materialdardan onyng últ múratyna jetu  ýshin etken enbegi men erlik isterine qanygha týsemiz. Osynday bir mәlimette 1862 jylghy 22 shildede Qoqan hany Qúdiyardyng  Sadyqty Torghaygha júmsaghany, taghy birinde (1863 jylghy 27 nauryz) onyng Atbasar okruginde kóship jýrgeni aitylady. 1864 jylghy 4 mausymda Syrdariya jelisining bastyghy, polkovnik N.A. Verevkin jeke Orynbor korpusynyng qolbasshysy general-adiutant A.P. Bezakqa Sozaq qamalynyng begi Sadyqtyng Týrkistangha kómekke úmtylmaq maqsatta Sholaqqorghan garnizonymen birikkeni turaly aqpar beredi. Ile – shala (10 mausymda)  orys әskerlerining qorshauyn búzyp, Týrkistan qalasyna engen Sadyq jasaqtary erlikting tamasha ýlgisin kórsetedi. Alayda Jantay Ótepov degen bireuding 12 mausymda reseylikterge qala qaqpasyn ashyp berui saldarynan Myrza Dәulet bastaghan Týrkistandy qorghaushylar jenilis tabady. Keyinnen (1864 jyly 5 jeltoqsanda)  qolastynda 500- dey adamy bar Sadyq Týrkistan manynda (Iqan auylynyng túsynda) reseyliktermen taghy da bir aiqasyp, qos taqymdaghan  esaul Serov pen poruchik Sukorkonyng oraldyq kazaktaryn kóp shyghyngha úshyratady. Búl oqighanyng  janghyryghy zamanynda alysqa jetti.

1864 jyly shilde aiynyng ortasynda Badam ózeni jaghasyndaghy Aqbúlaq shatqalynda Áulieatadan Shymkentti alu ýshin bettegen resey әskerine qosylmaq bolyp, Týrkistan qalasynan shyqqan kapitan Meyerding qúramasyn  molda Álimqúl bastaghan qoqandyqtar tosyp alady.  Úrysta qolyna әskerding tuyn ústaghan Sadyq qarsha boraghan oqtan búqpay, qoqandyqtardy birneshe ret qarsy shabuylgha kóteredi.

Sadyq Shymkent qalasyn basyp alugha úmtylghan general-mayor M.G. Chernyaevting әskerine  Qatynkópir túsynda toytarys berudi úiymdastyru arqyly (1864 jylghy shilde aiy) qolbasshylyq talanty әbden shyndalghan sardar retinde tanylady. Shymkentti alghashqy shabuyl barysynda ala almay, keyin sheginuge mәjbýr bolghan M.G.Chernyaev búl oiyn  1864 jyly 21  qyrkýiekte  jýzege asyrghany ayan.

General-mayor N.A. Verevkiyn  1864 jyly 1 tamyzda Sadyq turaly: «...bestamghaly ruynyng bii Jaqaydyng aituynsha, súltandar Sadyq pen Arystanbek 400 qolmen  bestamghaly jәne qonyrat rularyn tonau ýshin Arysqa keldi...» dese,  on kýnnen keyin: «...súltan Sadyq Arys ózenining jaghasyndaghy tauda túr. Ol Shymkentten keletin qoqandyqtardan kómek kýtude. ... 6 tamyzda jýzbasy Livkinning kýtpegen jerden jasaghan shabuylynyng nәtiyjesinde «shәikilerdin» basshysy - qaraqshy Ótegen tútqyndalyp, 18 adamynan ólidey aiyryldy...» degen mәlimetter keltiredi .  

General M.G.Chernyaev bastaghan orys әskerinen  Tashkentti qorghau barysynda molda Álimqúl qaza tapqan song (1865 jylghy 9 mamyrda) qalanyng bedeldi aqsaqaldary orda búzar otyzgha әli tolmaghan Sadyqty әskerbasy  saylaydy. Ol qyryq kýn boyy qalany bermey, ózining qolbasshylyq talantyn taghy da bir dәleldeydi. Sadyq basqynshylargha birlese toytarys beru maqsatynda Búhar әmiri Abdul Múzaffargha elshi jiberedi. Búhar әmirining Tashkentke jibergen ókiline barlyq biylikti tapsyrghan Sadyq 1865 jyly 17 mausymda  Búhar әmirligine ketedi. Búnday sheshim qabyldauyna  baqtalas  qoqandyq aqsýiekterding qaskýnemdik әreketterining  yqpaly bolmay qalghan joq.

1866 jyly qantar aiynda Jyzaq qamalyna bet alghan general M. Chernyaevting әskerinen búharlyqtar qashyp ketkesin, Sadyq  bekinisti qorghau isin óz qolyna alady. Tegeurindi toytarys alghan reseylikter 11 aqpanda keri sheginip, sәtsizdikke kinәli M.Chernyaev dereu ornynan alynady.

Syrdariya boyyndaghy Shardara qamaly manyndaghy qazaqtardy resey әskeri tonap jatqany jayly habar alghan Sadyqtyng olargha kómekke attanuy, 1866 jylghy sәuir aiynyng ishinde otarlaushylargha oisyrata soqqy berui, halyqtyng tonalghan mal-mýlkin qaytartuy, onyng eli men jeri ýshin jasaghan erlikterining bir parasy. Aldaghy qyspaqty kýnderdi oilaghan Sadyq mamyr aiynyng bas kezinde  Qyzylqúmgha attanady. Ondaghy negizgi maqsaty -  jasaq qúramyn tolyqtyru. Pirәli by bastaghan Týbekbay batyr, Sәden batyr, Moldasher Jamúratúly, Dos Dәuletbayúly syndy elge syily azamattar Qarashúbar, Boqantau, Tamdy, Aqbaytal mekenderinen jigitter jinap, atalghan ýderiske belsene aralasady. Sadyqtyng Ýshqúdyqqa qaraytyn Qúlqúdyq aulynda  túratyn 74 jastaghy Júban batyrdy da «azattyq jolyndaghy abyroyly iste birge bolayyq» dep, qasyna ertkeni el jadynda. Sadyq óz jasaqtarymen general N.A.Kryjanovskiyding әskerinen Oratóbe men Jyzaqty úzaq qorghap túra almaydy (1866 jylghy 23 qyrkýiek – 18 qazan aralyghynda), әitse de, 28 qazangha deyin búl qalalar manynda soghys qimylyn jalghastyra beredi.

1867 jylghy 3 mamyrda Janadariyanyng sol jaghasyna Búhar jaqtan Sadyq súltan jәne Pirәli by bastaghan 800 sarbaz keledi. Búlargha qarsy №1 forttan esaul G.Anchokovting (Onchekov) rotasy shyghady. Qazalydan 143 shaqyrymday jerdegi Sarbúlaqtyng manayynda 7-9 mamyrda eki jaqtyng qatysuymen ýlken shayqas ótedi. Ýsh kýnge sozylghan úrysta Sadyqtyng jasaghynan 22, al orys әskerlerinen 60-tan astam adam qaza tabady. Reseylikterding 18- i ghana tiri qalghany turaly da mәlimetter bar. Sadyq súltan men Pirәli by jaghynda  Týbekbay batyr,  Almas Pirәliúly t.b. sarbazdar soghysady. Syr sýleyi Túrymbet Salqynbayúlynyng 1902 jyly qartayyp, shau tartqan  Jolay  Almas  biyge:

...Sadyqtyng «Sarbúlaqta» úrysynda,

                Kórsetting qanday(!!!) qayrat-jýregindi.

                Dúshpandy jónkiltipsing qoyday quyp,

                Aqyryp aibatpenen týsing suyp...

* * *

             ...Sadyqtan alghan jýlde arystan en,

   Toltyrghan domalatyp aldyn basqa,-dep aitqany, búny dәleldey týsetini haq.

Perovskiden Qazalygha qosymsha orys әskeri jiberilgennen habardar bolghan Sadyqtyng Búhar iyeligine qaytyp, Jyzaqtaghy orys әskerimen shayqasqa týsip, olardy sheginuge mәjbýrlegeni últymyzdyng soghys shejiresine altyn әriptermen jazylugha  әbden layyqty.

Grishin degen sheneunikting Syrdariya oblysynyng әskery gubernatoryna 1868 jylghy 10 sәuirde týsirgen mәlimdemesinde: «1868 jyly 1-sәuirde Súltan Sadyq Kenesarinning basshylyghymen  Búharadan Núrata qamalyna 1000 sarbaz keldi. Osy jerde oghan  Pirәli bastaghan biyler ózderine súltan bolugha úsynys jasady»  delinedi.

 Samarqand ýshin shayqasqa Búhar әskeri qúramynda Sadyq jasaqtary da qatysady, biraq qaruy basym general K.P. Kaufman әskeri 1868 jylghy 1 mamyrda qalany alyp, Qattaqorghangha betteydi (30 mamyrda). Aldynan shyqqan búharlyqtar zúlmat kýshke tótep bere almay, bet – betine bytyray jóneledi. Qashqandardy óksheley týsu qay úrystyng da zandylyghy. Tabystaryn eseley týspek bolyp, qatary shúbalyp ketken reseylikterge Sadyq óz jigitterimen kenetten bir býiirden tiyisip, 70 soldatyn óltiredi. Otarlaushylardyng aman qalghandary negizgi kýshterine qaray bas saughalaydy. Biraq, jenis quanyshy úzaqqa sozylmay, 2 mausymda Zerebúlaq jotasynda oisyray jenilui saldarynan Abdul Múzaffar han Resey protektoratyn qabyldaydy. Búharlyqtar qol qoyghan bitimdi satqyndyq dep baghalaghan Sadyq 16 tamyzda Kermene, Núrata, Jyzaqty basyp alady jәne búl qalalargha bek etip Týbekbay, Temirbay, Espenbet batyrlardy taghayyndaydy.

Jyzaq uezi bastyghynyng Syrdariya oblysynyng әskery gubernatoryna 1868 jyly 9 qyrkýiekte jazghan hatynda Sadyq pen Nazardyng 500 kisilik qolmen  Núrata tauynyng eteginde orys otryadyn talqandaghany mәlimdeledi. Reseylikterden qoldau alghan Búhar әmiri Sadyqqa qarsy bes myng sarbaz ben segiz myng atty әsker jiberedi. Jazalaugha jiberilgen búl qosyn  Sadyqtyng danqynan qorqyp, dereu onyng әskerine qosylsa da  shynayy berile qoymayghanyn uaqyt kórsetti. Olardyng 1868 jylghy 13 qyrkýiekte Zeravshan ózen boyynda Búhar әmiri әskerimen bolghan súrapyl shayqasta maydan alanynan qashyp ketui nәtiyjesinde Sadyq qoly jenilis tabady.

 Boqantauda ýsh ay jatyp, soghysta alghan jaraqattarynan jazylghan  Sadyq Hiua hanyna barady. Múhamed Rahim han Týrkistan ólkesi halqynyng aldynda airyqsha bedelge ie bolghan tabandy kýreskerge Syrdariyanyng sol jaghalauyn qonystanghan qazaqtargha basshylyq jasaudy jýkteydi. 1870 jylghy aqpan – nauryz ailarynda azyq – týlik qoryn tolyqtyru maqsatynda Sadyq sarbazdarymen Janadariyanyng ayaq jaghynda ornalasqan Aqshateniz kólining manyndaghy, Erkebay shatqalyndaghy auyldardy aralap, Dәuqara arqyly keri qaytady. General – adiutant K.P. Kaufmannyng atalghan tústaghy mәlimetterinen  Perovski men Qazalydaghy resey әskeriylerining biraz dýrlikkenin anyq  bayqaymyz.

1873 jyly kóktemde resey әskeri jan jaqtan Hiuany jaulaugha attanghan kezde Hiua hany Sadyqtyng 700 sarbazyna týrkmenderden qúralghan 500 adamdyq jasaqty qosyp, Týrkistan general – gubernatory K.P. Kaufmangha qarsy qoyady. Sadyqtyn  jasaqtary nauryz – sәuir ailarynda Tashkentten shyqqan búl әskerding jolyn  toruyldaudy jýzege asyrady.  Adamqyrylghan degen jerde (6 mamyrda) Sadyq 450 sarbazymen general-mayor N.F. Bardovskiyding kolonnasyna soqqy beredi. Reseylikterding oghynan biraz adamy opat bolghan ol sheginip, Ýshoshaqta 11 mamyrda otarlaushylarmen kezekti ret qaqtyghysady.

Kavkazdyq  (basshysy polkovnik N.P.Lomakiyn) jәne orynborlyq (qolbasshysy general – leytenant N.A.Verevkiyn) әskery qúramalarmen birikken  Kaufmannyng armiyasy 29 mamyrda Ýrgenish qalasyn shayqassyz alady. Hannyng jigersizdiginen týnilgen Sadyq óz kýresin Qashqargha baryp jalghastyrudy kózdeydi. Ol Merv – Gerat – Balh - Badahshan - Qashqar marshrutymen jýrip ótip, 1874 jyly Shyghys Týrkistan biyleushisi Jaqypbekti panalaydy. Ondaghy beybit tirshiligi nebәri eki jylgha da jetpeydi.Qashqariyagha Sin imperiyasynyng ekspansiyasy bastalghan kezde Sadyq tóre qolyna oilanbay qaru alady. Óitkeni, iri derjavalar ústanghan otarlau syndy qanqúily sayasatqa jan – tәnimen qarsy qaysar túlghanyng basqasha qadamgha baruy mýmkin emes - ti.  Qytay sherikterimen ótken kóp shayqastyng birinde Sadyq sol qolynan auyr jaraqat alsa da, syr bildirmey, úrysty  sherikterding beti qaytqansha basqara beredi. Biraq, qansha qarsylassa da, sany orasan zor, әskery әleueti odan da myqty jatjúrttyq basqynshynyng aqyry almay qoymasyna kózi jetken Sadyq endi ózining barar jer, basar tauy qalmaghanyn da aiqyn baghamdaydy. Jaraqaty janyna batqan esil er 1877 jyly kýzde Ferghana oblysyndaghy shekaradan ótip, 1878 jylghy 10 aqpanda Osh qalasyna keledi. Jeti ay boyy alghan emnen jaraqaty jazyla salysymen, Tashkentke jetkizilgen oghan (jasy 41- degi kezi) patsha ýkimetining raqymshylyq pәrmeni oqylady. Qolgha týsken nemese óz erkimen berilgen antyna adal, sertine berik,  qaysar batyrlargha dúshpan bolsa da, qúrmet kórsetu, olardyng ghajayyp  erlikterinen sarbazdaryn ýlgi  alugha ýiretu dәstýri qay kezden bar. Búl - bir. Ekinshi jaqtan, qarsylasyna keshirim beru arqyly otarlaushy el basqa kóterilisshilerge nemese qarsylastargha  ózining bedelin, tartymdylyghyn, meyirbandyghyn jarnamalaydy. Al, búl - týpki maqsatqa shyghynsyz jetudin  útymdy tәsilderining biri.

        Sadyq tóre mekendeuge Syrdariya oblysynyng Shymkent uezindegi  Hanqorghan manyn qosh kóredi. Babalary túrghan osynau qasiyetti mekende mәngilik sapargha attanady. Qolymyz jetken materialdardy saralau biraz nәrsening basyn ashqanday. Eng bastysy, tekti túlgha ómirining songhy sәtine deyin keybir qandastarymyz siyaqty vassaldyq nemese kollaborsionizm dertine úrynbaghan synayly. Sadyqtyng óz auzynan jazyp alyndy delingen estelikterde әli tiri birde bir  qarulasynyng esimi atalmaydy, tek atauly oqighalardy bayandau barysynda kózi joq jaqtastary turaly az - kem maghlúmat keltirip ketedi.  Jәne aitpaghymyz:  Soghys qimyldary kezinde sarbazdarynyng ómirin saqtau mәselesin erekshe nazarda ústaghany angharylady. Al, adamy resurstaryn sarqylmastay kórgen Orta Aziya handary men qolbasshylarynyng oiyna búl tipti de kelmegenge úqsaydy. Otyz jyldan astam ghúmyryn túraqty resmy baqylauda ótkizgen Sadyq әkimshilik rúqsatymen basqa ónirlerdegi jaqyn – juyqtaryna  baryp – qaytugha mýmkindik alyp otyrady. Derekterden  Arqa jaqqa, Shu boyyna, Syr ónirine barghany kórinedi. Ásirese, at ýstindegi ómirinde  eleuli iz qaldyrghan Qyzylqúmgha saparynyng jay - japsary úrpaqtan úrpaqqa jetip otyr. Taratyp aitsaq, 1890-shy jyldardyng basynda Sadyq tóre Qyzylqúmgha ózine alty jyl serik bolghan, jasy ýlken  Týbekbay batyrdy (1930 – 1902jj.) izdep keledi. Jiyrma kýn qonaq bolyp, әskery danqyn shygharghan jerlerdi әbden aralaydy. Sadyqtyng Qashqar qalasyn qorghau kezinde oq tiygen sol qolynyng balanyng bilegindey bolyp qalghanyn kórgen Batyr, әlgi jaraqat ornyn, «perishte sýise, jazylyp keter» dep yrymdap, ózining balasy Shahizatqa (1891-1969jj.) sýigizedi. Týbekbay  Sadyqtyng aldyna tórt týlik mal salyp, eki kýndik jerge shygharyp salady.

Sadyq Kenesaryúlynyng ómir jәne qayratkerlik jolyn zerdeleu kelesidey qorytyndylar men tújyrymdardy jasaugha negiz boldy:

- Resey otarlaushylaryna qarsy on jyldan astam ýzdiksiz kýresip,  әskery әleuetine eleuli shyghyn keltirgen onday túlgha últ – azattyq qozghalys tarihynda sanauly;

- Arnayy әskery bilimi bolmasa da,  akademiya bitirip, basqynshylyq joryqtarda shyndalghan patsha generaldarymen  maydan alanynda terezesi teng dengeyde shayqasyp, soghys ónerine jetiktigin san mәrte pash etken iri qolbasshy;

- Otandyq әskery akademiyalar men instituttar, joghary oqu oryndary, kolledjder men mektepterdegi bilimdi de bilikti jastardy tәrbiyeleu jәne óskeleng úrpaqtyng boyynda otansýigishtik sezimdi qalyptastyru  isinde Sadyq Kenesaryúlynyng últ – azattyq qozghalysyna qosqan ýlesi, soghys barysyndaghy әskery is – qimyl taktikasy, jeke kaharmandyghy turaly qolda bar materialdardy paydalanu qajettigi  әldeqashan  pisip - jetilgen mәsele;

- Sadyq Kenesaryúlynyng tarihy jәne әskery múrasy óz zertteushileri men nasihatshylaryn kýtip jatyr. Últymyzdyng dara túlghasyna qatysty tyng derekter, janasha payymdaugha zәru  ghylymy ainalymdaghy enbekter kóptegen jariyalanymgha, dissertasiyalar men monografiyalargha negiz bolatyny sózsiz.

Qay isting de tóreshisi – uaqyt, baghasyn beretin – halyq. Azattyq mýddesin mereyli múratyna balaghan, osynau qasterli jolda japa shekken túlghalarymyz jóninde jazghanda bizding kózdeytinimiz ótkenning óreskel qatelikterinen taghylym alu, onyng ashy sabaqtarynyng qaytalanuyna endi jol bermeu, syn – qaterli sәtterdi eshqashan boldyrmau.

Býgingi kýni ózindik ómir ólshemi men tynys-tirshiligi bar, baghyt - baghdary aiqyn  Qazaq Eli bolashaqty bayandy etuge baghyttalghan kóptegen jasampaz sharalardy atqaruda. Olardyng eng manyzdylary qatarynda jas úrpaqtyng tarihy sanasyn qalyptastyru mindeti túrghany aiqyn. Osy túrghyda yntaly izdenisterimiz «Mәngilik El» syndy últtyq iydeyamyzdyng ómirshendigin qamtamasyz etetin  irgetasyna, beyne bir mayda týiirshiktey,  qosylyp jatsa- maqsatymyzdyng oryndalghany.

Qaly OMAROV,

QR Tarih jәne qoghamdyq ghylymdar akademiyasynyng mýshesi

Abai.kz

PAYDALANYLGhAN  ÁDEBIYETTER:

1. Aybyn. Ensiklopediya./Bas redaktor B.Ó. Jaqyp.–Almaty: Qazaq ensiklopediyasy, 2011. – 880 b.

2.  Qazaq últ-azattyq qozghalysy. – Almaty: El-shejire, 2008. –T.9. –336 b.

 3. Kenesaryúly A. Kenesary jәne Syzdyq súltandar. –Almaty: Jalyn,1992.–48b.
4.  Kenesarin  Á. Syzdyq tóre.// Júldyz. – 2003.–№7. – 102-119 bb.

5. Baqbergenov S.Sadyq Kenesariyn.//Egemen Qazaqstan. – 1991.–21-22 qarasha.

6. Omarov Q.Á.Úlyq Jolay. – Qyzylorda: Túmar,2012. – 228 b.

7.  Aytaev B.Syzdyq súltan.//oksh.kz/Muragat/2011/.            

8.  Ótebaev Q. By bolyp ótken babalar.–Ózbekstan: Úshqúdyq,2009. –147 b.