2007 jyly bastalghan әlemdik ekonomikalyq  daghdarys kezinde el ishin aralap shyqqan Elbasymyz: «Men auyl adamdarymen jýzdestim. Olar maghan: «Sender «daghdarys-daghdarys» deysinder, sol daghdarysty biz tipti sezinip te otyrghan joqpyz» dedi» dep kýlgen edi. IYә, ol daghdarysty kónili dagharday toq qazekeng danghyrlap jýrip ótkizgen-di. Álgi atalghan daghdarys 2007-2009 jyldar aralyghynda bir jaqty tiyanaq tapqanday bolghan. Sóitsek tiyanaq tappaty, kerisinshe býgingi daghdarystyng býlik basy sol daghdarystan bastalyp jatqangha úqsaydy.

Býgin Astanadaghy Ortalyq kommunikasiyalar ýiinde «Jahandyq synaq uaqyty: jana syn-qaterler» atty dóngelek ýstelde QR Preziydenti janyndaghy Qazaqstan strategiyalyq zertteuler instituty diyrektorynyng birinshi orynbasary Lәzzat Múzaparova (surette) әlemdik ekonomikalyq daghdarystyng bes negizgi sebebining biri retinde osyny  atady.

«Álemdik ekonomikany sharpyghan qazirgi daghdarys 2007-2009 jyldardaghy  qarjylyq-ekonomikalyq daghdarystyng jalghasy bolyp tabylady. Sebebi jahandyq jýiening kesirinen tuyndaghan 2007-2009 jyldardaghy daghdarystyng fundamentaldyq kemshilikteri  der kezinde sheshilgen joq», - dedi ol.

Búdan keyin  Lәzzat Múzaparova hanym әlemdik qarjylyq-ekonomikalyq daghdarystyng  sebebi men saldaryna ainalghan   negizgi bes mәselege toqtaldy.

«Birinshiden, әlemdik naryqty ortalyqtandyryp, rettep túratyn mýmkindikting joqtyghy, ekinshiden, әlemdik ekonomikanyng naqty sektorymen salystyrghanda qarjylyq salanyng ozyq damuy. Búnday jaghdayda aqsha óndiriske emes, әlemdik naryqtardaghy spekulyasiyagha týsedi. Ýshinshiden, shiykizatqa baghanyng deformasiyasy  yqpal etti», - dedi ol.

Osy orayda institut ókili shiykizat baghalary әlemdik qarjy naryqtaryndaghy aqsha kólemine kóbirek tәueldi bola bastaghanyn atap ótti.

Tórtinshi kemshilik - qazirgi qoldanystaghy qarjylyq jýiening júmysy - búl investisiyalyq talaptardyng búrmalanghan jýiesi.  Búl jýie әlemdik reytingtik agenttikterding obektivsiz reytingterine negizdelgenin әshkereledi. Sonday-aq, besinshi kemshilik - damyghan elderding sharuashylyq subektileri men ýy sharuashylyqtarynyng shamadan artyq nesiylendirilui jәne shekten tys qaryzdargha qyzmet kórsetuding kýrdelene týsui.

QR Preziydenti janyndaghy Qazaqstan strategiyalyq zertteuler instituty diyrektorynyng birinshi orynbasary Lәzzat Múzaparva daghdarystyng bes sebebin osylaysha tizip shyqty. Áriyne, kez kelgen daghdarystyng shegi bolady. Búl daghdarystan da әlem jol tabuy yqtimal. Eng bastysy: daghdarysty әlem halqymen birige otyryp jengen jón shyghar. Alayda, túiyqqa tirelgen Resey ekonomikasymen birge býgingi jana syn-qaterlerdi  keship ótu Euraziyalyq odaq jaghdayynda mýmkin be? Qazaq halqyn, mine, osy jayt bәrinen búryn qatty tolghandyryp túr.

Abai.kz