Halyqaralyq Týrki akademiyasynyng úiymdastyruymen belgili jazushy Iliyas Esenberlinning tughanyna 100 jyl toluyna oray «Kórkem shygharmadaghy tarihy shyndyq» atty jiyn bolyp ótti. Basqosu Elbasynyng tapsyrmasymen biyl keng kólemde atalyp ótiletin Qazaq handyghynyng 550 jyldyq mereytoyyna arnaldy.

Tayauda QR Memlekettik hatshysy Gýlshara Ábdiqalyqova Týrki akademiyasyna arnayy kelip, osy atauly datagha qatysty sharalardyng manyzyna erekshe mәn bergen bolatyn.

Alqaly jiyngha Memlekettik syilyqtyng iyegerleri qalamgerler  Q.Múhametqaliyev, N.Aytúly, ghalymdar S.Qasqabasov, Q.Salgharaúly, sonday-aq QR Parlamentining deputattary, tarihshylar men qogham qayratkerleri jәne jazushynyng nemeresi Maghjan Esenberlin qatysuda. 

Qazaq qalamgerleri arasynda últ tarihyna qatysty alghash bolyp kesek tuyndylar jazghan I.Esenberlin Kenes Odaghy kezinde halqymyzdyng tarihy sanasynyng oyanuyna ólsheusiz ýles qosty. "Qahar", "Almas qylysh", "Jantalas" atty tarihy romandardan túratyn «Kóshpendiler» trilogiyasy elding tól tarihyna degen qyzyghushylyghyn arttyrdy. 

Onyng qalamynan tughan, alash júrtynyng jeti jýz jyldyq tarihyn suretteytin «Altyn Orda», «Kóshpendiler» sekildi sýiekti shygharmalarynda úly dala mәdeniyeti, Qazaq handyghy turaly mol maghlúmat qamtylghan. Iliyas Esenberlinning 17 romany men kóptegen shygharmalary әlemining 30-gha juyq tiline audarylghan.

Jazushy shygharmalaryndaghy manyzdy oqighalar tarihy shyndyqpen astasyp jatady. Qújattyq derekter kózderine, sonday-aq shejireler men anyz-әpsanalardy negizge alghan jazushy qazaq halqynyng san ghasyrlyq ómirin kórkem suretteydi. 

Sondyqtan basqosugha jinalghandar tilge túsau salynghan qiyn kezende últtyq tarihymyzdyn, onyng ishinde Qazaq handyghy túsyndaghy el ómirining kórkem shygharmada kórinis tabu erekshelikterin ortagha saldy. 

Jazushy mereytoyynyng Qazaq handyghynyng 550 jyldyghymen oraylas kelui jiynnyng manyzyn arttyra týsti. 

TÝIIN:

Darhan Qydyrәli, Halyqaralyq Týrki akademiyasynyng preziydenti:

  - Kezinde tarihshylarymyzdyng tiline túsau týsken kezde, Bekmahanov syndy alyptarymyz aiyptalyp jatqan tústa tynnan týren salyp, ýlken taqyryptardy qozghap, ýlken qúbylys retinde tarihy sanany kótergen múzjarghyshtay semser tildi Iliyas Esenberlinning tughanyna biyl 100 jyl tolyp otyr. Búl mereke bir jaghynan qazaq handyghynyng 550 jyldyghymen túspa-tús keluimen de manyzdy. Sondyqtan býgingi jiyndy biz elge belgili tarihshy, әdebiyetshi ózge de qogham  qayratkerlerimen birge ótkizudi jón sanadyq.

Jalpy Halyqaralyq Týrki akademiyasy qazaq handyghynyng 550 jyldyghyn jyl boyy atap ótudi josparlap otyr. Tek Qazaqstanda ghana emes, Europa, AQSh, týrki memleketterinde osyghan qatysty eleuli sharalar ótedi jәne sol sharalardyng barlyghynda da Iliyas Esenberlinning aty atalatyn bolady. Sonday-aq, býgingi shara memlekettik hatshynyng qoldauymen, maqúldauymen ótip otyrghanyn da aita ketuim kerek.

Abay.kz