Mongholiyada bir qandasymyz 37 myng siyrym bar deydi. Biraq atamekenge kóshkim keledi deydi. Sening 7 atan, týp atang sol jerde jatqan joq pa? Kerek bolatyn bolsa Shynghys handy da monghol degen joq. Shynghys handy Han kótergen qúryltay. Qúryltay degen mongholdyng sózinde joq meninshe. Qiyat, Kerey, Nayman, Jalayyr kótergen joq pa ony Han qylyp. Nege kóshesinder dedim. Sol siyaqty Qytaydan da ýdere kóshuding qajeti joq. Altay, Ile, Tarbaghatay ol qazaqtyng jeri. Babalaryng jatqan jer. Mәselen Qytaydan ýlgi almaysyndar ma? Sol Qytay qazir Amerikadan ózderining kvartaldaryn ashyp tastady. Men senderge kelmender dep otyrghanym joq, qate týsinip qalmandar. Kele berinder. Týgel kóship, ata júrtty tastap ketpender.»

Baq.kz (Týpnúsqadaghy taqyryp: Myrzatay Joldasbekov: Týgel kóship, atajúrtty tastap ketpender).

Basyn ashyp alatyn bir nәrse, búl arada M. Joldasbekovtyng memleket basshysy N.Nazarbaevtyng sózin sóilep otyrghany - aiday aqiqat ekendigi der edim!

Ana kezde memleket basshysynyng qúlaq etin jep jýrip, Qazaq Kóshin toqtatqyzghandardyng kósh basynda taghy da osy Myrzatay Joldasbekov túrghanyn, biz talay ret jazghanbyz.

Óz últyna, óz halqyna qany qarayatynday, búl adamgha sonshalyqty ne bolghan ózi?

Qyzyl jendetterding atyp-asyp, sonynan tyrqyrata quuymen, jartysy - jolda ólip, jartysy - әzer degende jat elge taban tiregen shetelge bosyp ketken qazaqtarymyzdy atamekenine qayta oraltugha kedergi jasap otyrghandardyng basynda - taghy da M.Joldasbekov túr dep aita alamyz. Biylikti jer-kókke syighyzbay maqtaytyndardyng aldynda - taghy da osy pende túr. Qazaqstandaghy jaghympazdardyng kósh basynda Myrzatay Joldasbekovtyng túrghanyn - taghy da biz joqqa shyghara almaymyz. Áriyne, qansha jerden sony «joqqa shyghrghymyz kelse de...»

Ana Reseyding bodany bolugha qúlshynghan ýstine qúlshyna týsken búl pendelerdin, sonda ne oilaghandary bar eken? Jer betinen qazaqty qúrtqanda, búlar ne barqadar tappaq? Analar Qazaqty qúrtyp bitkennen keyin, búlardyng ózderin de, týptúqiyanyna sheyin týk qaltyrmay qúrtyp jiberetinin, nege týsingileri kelmeydi, sorly pendelerdin? Búlar az kýngi sheksiz baylyq pen sheksiz biylikting mәngilikti emes ekendigin bilip túryp, bilgileri kelmegeni me? Búl sorly pendelerding kózderi - soqyr, qúlaqtary - tas kereng bolghany ma?

Álde, keshegi qyzyl jendetterding býgingi úrpaqtaryna «bary bir me?» eken?..

Búlar ózi Qazaq pa eken әueli? Qazaq bolsa, olar óz últyna nege ósh?

Myrzataysha aitqanda, Qazaqstangha endi birde-bir qazaqty kirgizbeu kerek eken. Olar sol ata-babalarynyng qany tamghan elderde mәngige qúl bolyp qaluy kerek eken? Osy esi dúrys adam aitatyn sóz be ózi? Myrzatay Joldasbekovty «aljydy» deyin desen, әli kýnge deyin qaqshandap jýrgenin kózimiz kórip otyr.

Myrzatay Joldasbekov- úyalmay-qyzyrmay, osy sózdi qalay aitty eken? Óz últyna ózi óshigetindey, syrttaghy qazaqtar olargha ne jazyp qoydy sonshalyq?

Orysqa qúl bolmay túra almasa, nege ózderi ghanaanalargha basybayly qúl bolyp, basqa qazaqtargha soqtyqpay, jónderimen nege jýre bermeydi? Sonda búlardy osy bir zymiyan sayastattary ýshin «últ satqyndary» dep ataugha bola ma?..

Týptin-týbi kez kelgen últ satqynynyng tarihtyng dar aghashynan qashyp qútyla almaytynyn, basqa pendeler bilmese de, myna M.Joldasbekov bilmeydi degenge kim senedi?

Osy Myrzatay Joldasbekovtyng boyynda qasiyetti Qazaq qany bar degenge, búdan keyin kim senedi?

Búl adam - ghalym ba, oqymysty ma, joq, әnsheyin ghana keudesin soqqan, baylyqtyng sonynan týsken ashqaraq bir jan ba?

M.Joldasbekov - jer betinen Qazaqty alastap, ne opa tappaq?

IYә, súraq kóp, biraq, jauap joq?..

Júmash KÓKBÓRI

Abai.kz