Az qazaqty bólgim kelmeydi. IYә, bólingendi bóri jeydi. Biraq «bóriden» qorqyp, tútastyghyn saqtaugha peyil tanytyp otyrghan qazaqty kórmedim.

          Bólinuding týri kóp. Jershildik, rushyldyq... Qazir búghan dinshildik kelip qosyldy. Eng qauiptisi sol.

          Kýni keshe ghana dinsiz qoghamda ómir sýrdik. Bólinu bolghan joq. Dindi bylay qoyghanda әlgi eki bólinuge de mәn bergen emespiz. Mening zamandastarym birge ósken jora-joldastyrynyng qay rudan ekendigin әli kýnge deyin bilmeydi. Bizding sanamyzgha singen sol tútastyqty qalyptastyrghan kenestik mektep edi. Ol kezdin  adamdary sovettik tútastyqty últtyq mýddeden biyik qoydy. Áriyne, qoshtaytyn tirlik emes. Biraq sovet halqy soghan sanaly týrde bardy.

          Tәuelsizdik aldyq. Álgi tútastyqtan júrnaq ta qalmady. Sovet halqy degen úghymnyng kýli kókke úshty. Ony aitasyz, bir últtyng ózi jik-jikke bólinip ketti. Ózara qyrqysqan últtar da bar. Onday bәleketten biz amanbyz. Ázirge amanbyz.

          Ras, memleketting sayasaty myghym.  Bәrin baqylap otyr. Saqaly bar, saqaly joq dindarlardy týstep tanymasa da, jalpy tizimge alyp qoyghandyghy kýmәnsiz. Kimning qay diny aghymgha býiregi búratynyn da biylik jaqsy biledi. Sottalghandar, qara tizimge ilingender óz aldyna. Biraq diny tútastyqty bәribir saqtay alghan joq. Oghan Diny basqarmanyng da qauqary jetpeydi. Bir ýmit Diny agenttikte edi, onyng ózi komiytetke ainalyp, qojyrap ketti. Sondyqtan, diny bólshektenu әli kýnge deyin ashyq kýiinde túr.

          Dindi kýshtik qúrylym retke keltire almaydy. Osyndayda kenestik iydeologiyagha eriksiz tәnti bolasyn. Qanshama últ pen úlysty dinsiz qoghamnyng ózine úiytyp qoyyp edi-au. Al qazir...

          Biz bólshektenu (qay bólshektenudi alsaq ta) syrtqy jau әserinen tuyndap jatqandyghyna eshqashan mәn bergen emespiz. Bayybyna barsaq, jershildik bólshektenu – shymkenttikterdi oqshaulaugha alyp kelse, rulyq bólshektenu – batyrlardy bir-birinen asyra dәripteuge úlasty.

          Búl bólinu qazaqtyng jerin bólshekteuge, batyrlaryna til tiygizuge jalghasty. Jengen de, jenilgen de qazaqtar. Bir atym nasybaydan qalatyn kónil búdan keyin jarasym tauyp kete qoyatynyna senim az. Ázirge tútastyqty saqtap túrghan qúda-jekjattyq ýrdis. Biraq biz múny syrtqy jau әseri dep eshqashan oilaghan emespiz. Shyntuaytyna kelgende búlaysha bólshekteu otarlaushy elder sayasatynyng bәrine tәn. Al bizdi ózine tәueldi etkisi kelip otyrghan memleketter az emes.

          Negizgi aitpaghymyzgha oiysayyq. IYә, soghan. Diny bólshektenuge. Din – senim. Onyng ýstine ata-babamyz ústanghan jol. Sen. Ústan. Konstitusiyalyq qúqyndy paydalan. Oghan kim qarsy bolmaq? Ras, din bir bolghanymen, týsinik әrqily. Osy әrqily týsinikti bir ortagha baghyndyratyn – memleketting sayasaty. Demek, memleket ústanymyna qayshy kelmeytin diny tanym qay qazaqqa da jat emes. Al biz olay oilamaymyz. Namazgha jyghylghannyng bәrine tiksine qaraymyz. Bir-birin jau kóretinder de bar.

Al kep tires. Aytys. Jamanda. Biraq biz óz-ózimizdi jamandap, óz dinimizge til tiygizip jatqanymyzdy taghy da qaperge ala bermeymiz.

Óz basym diny ortagha da, sayasy ortagha da jaqyndau jýremin. Ekeui de dau-damayly jer. Údayy aitysyp, tartysamyz. Bir-birimizge til tiygizemiz. Ol dau-damay aqparat qúraldary betinde de óristeydi. Jamandaytynymyz... IYә, sol. Qazaq. Sonyng jeri. Ruy. Dini. Biyligi. Jәne búl ózderin ziyalylar sanatyna qosatyndardyng keypi ekendigin oilaghanda bar ghoy... IYә. Jylaghyng keledi.

«Birindi qazaq, biring dos, kórmeseng – isting bәri bos». Hәkim Abaydyng sózi. Biz oghan óz tarapymyzdan bir auyz sóz qosa almadyq.

Abai.kz