Astana Elordagha ainalghan 17 jyldyng ishinde 100 milliard dollar kóleminde investisiya tartylghan. Sonday-aq, Elordamyz ensesin tiktegen osy bir jyldary 16 mln. sharshy metrge túrghyn ýiler túrghyzylghan. Búl turaly Astana qalasy әkimi Ádilbek Jaqsybekov myrza  VI-Halyqaralyq invest-forumynda mәlimdegen. Búl turaly abai.kz portaly Total.kz-ke silteme jasay otyryp habarlaydy.

«Býginde Astana qarqyndap damyp keledi. Búl qalamyzdyng makroekonomikalyq әleueti dәlel. Mysaly, 17 jyldyng ishinde Astananyng halqynyng sany 3 esege, óndiris oryndarynyng sany 17 esege ósken. Bizding qazirgi esebimiz boyynsha, Astana qalasyna halqaralyq investorlardan 100 milliard dollargha juyq investisiya tartylghan. Búl endi órkendep kele jatqan qalanyng ýlken potensialy», – dedi Jaqsybekov myrza.

Sonday-aq, qalanyng geografiyalyq ornalasu jaghdayy men shetelden investorlar tartu mәselesin de sóz etken ol:

«Osynda otyrghan barlyghynyzgha aitarym, bizde investorlar ýshin barlyq sala tiyimdi. Astana arqyly Ortalyq Aziya naryghyna, Resey men Qytay naryghyna jol ashugha bolady. Astana býginde kez kelgen investorlarmen kelisimder jýrgizuge niyetti. Al býgin jalpy somasy 1,9 milliard dollardy qúraytyn 34 memorandumgha qol qoyylmaq», – dedi.

Jaqsybekov myrzanyng sózine sensek, Astana Qytay men Resey naryghyn jalghastyrushy altyn kópir. Sayasy sauda alany (bylaysha aitqanda – bazar). Al múndaghy Astananyng róli – alypsatarlyq. Ákim myrza dәl osyny aitpaq bolyp otyrmaghany sózsiz. Biraq, saptaghan sózi solay shyqqanyn ras.

Al Jaqsybekov myrza ýshin 5 myng dollar túratyn IT ayaldamany, 10 milliongha ornatu qalypty jaghday ekenin eskersek, jogharyda ózi aityp ótken 100 milliard dollardyng qanday maqsattargha júmsalghanyn súrap, әure bolmaghanymyz dúrys shyghar. Basshylyqtyng da, basqanyng da kózin baqyraytyp qoyyp, jasaghan qulyghynyng artyn reseylik sayasatker Astanagha kelgende ashyp salyp edi ghoy. Al әkim myrza bolsa, shimirikpesten, «búl qalypty jaghday», – degen bolatyn.

Elorda Elbasy negizin qalaghan qala bolghan son, bar jaqsyny osy qalagha qúyatynymyz aqiqat. Birinshiden, búl resmy qala. Týrli memleket basshylaryn kýtip alady, halyqaralyq kelisimderge, memorandumdargha qol qoyylady, taghysyn taghy. Degenmen, Ýkimettegiler men «aqsaqal biylik» Qazaqstanda Astanadan ózge de qalalardyng kenje damyp kele jatqanynan habary ma degen súraq kókeyimizge maza bermeytini taghy ras.  Ásirese mono qalalardy kórkeytuge bólinetin jyldyq budjet pen Astananyng jyldyq qazynasyn salystyrugha mýlde kelmeytini jasyryn emes.

Qalalar mәselesi – әr týrli akspektini qamtityn manyzdy keshendik mәselelerding biri: әleumettik – ekonomikalyq, demografiyalyq, geografiyalyq, ekologiyalyq, statistikalyq jәne taghy basqa kriyteriyler boyynsha qala statusyna әbden layyq eldi-mekenderdi urbanizasiyalau, onyng barlyq problemalaryn sheshu onay sharua emes. Elimizdegi otyzdan astam qalanyng jayy mýshkil bolyp túrghan kezde ensesin tiktep, ayaghyna túrghan Astanagha osynshama qarjyny qúya beruding qajeti qansha?! 14 oblystaghy irili-úsaqty qalalardyng jyldyq budjeti men Astana budjetin salystyrsanyz jaghanyzdy ústaysyz. Qazaq tek qana Astanada túryp jatqan joq qoy...

Qala qúrushy kәsiporyndar,  monoqalalarmen baylanysty 2012-2020 jyldargha arnalghan Qazaqstan monoqalalaryn damytu Baghdarlamasy bar bizde.  Atalmysh baghdarlama elimizdegi 27 monoqalalardy órkendetuge baghyttalyp jasalghan. Olardyng ishinde 16 qala tiyisti audandardaghy әkimshilik ortalyghy bolsa, 11 qala audan ortalyghy bolyp tabylady, olar: Stepnogorsk, Tekeli, Serebryansk, Kurchatov, Shahtinsk, Sarani, Qarajal, Lisakovsk, Arqalyq, Aqsu, Janaózen. Olardyng bir bóligi oblystyq manyzgha ie qalalar bolsa, endi bir bóligi audandardyng qosyluyna baylanysty audan ortalyghy mәrtebesin joghaltqandar. 27 monoqalalardyng 19-ynda qala qúrushy kәsiporyndar júmys isteydi, beseuinde — jartylay, ýsheuinde mýlde júmys istemeydi. Qaraghandy oblysynda 8 monoqala, Shyghys Qazaqstan men Qostanay oblystarynda 4, Jambyl men Pavlodar oblystarynda 2 monoqala bar. Eldi alghashqy daghdarys tolqyny kelip úrghan kezde odan negizinen halqynyng ekonomikalyq belsendiligi tómen monoqalalar ýlken zardap shekti. Mysaly, daghdarysqa deyin monoqalalardaghy ónerkәsiptik óndiristing ýlesi 43-44 payyzdy qúrasa, daghdarystan keyin búl kórsetkish 25 payyzgha deyin tómendep ketti. Osynday monoprofilidi qalalardy damytu, kóshin ilgeriletu memleketimiz ýshin manyzdy bolsa kerek. Daghdarys dendegen tústa Elbasymyzdyng ózi bastap, ýnemdeu sayasatyn qolgha alghandyghyn biz jaqsy bilemiz. Al Jaqsybekov myrza, 10 million dollargha bir ghana ayaldama ornatqanyna qaraghanda jogharydaghy 100 milliard dollary әli tausyla qoymaghan sekildi. Ádilbek Jaqsybekov milliondardy qayda jibererin bilmey jýrgende ózge qalalarymyzdyng toz-tozy shyghyp jatady. Búl әdilettilik pe? Ayaldama saludyng sheberi atanghan Astana әkimi investisiya tartudy da az mengermegenge úqsaydy. Ádilbek myrza endi sol investisiya tartu ónerin ózge qalalardyng әkimderine ýiretse ghoy, shirkin!

Núrgeldi Ábdighaniyúly

abai.kz